Материалдар мен құрылымдар:
Қара бидай мен тритикаленің нағыз масақтарының баулары.
Пробиркадағы қара бидай мен тритикале тұқымдары.
Оқулықтар, талдау тақталары, кестелер, альбомдар, суреттер.
2.16 – кесте - Қара бидай мен тритикаленің морфологиялық белгілерін сипаттау
Белгілері
|
Сипаттама
|
қара бидай
|
тритикале
|
Тұқымдасы
|
|
|
Түрдің латынша атауы
|
|
|
Гүл шоғырының түрі
|
|
|
Масақ білігінің тұғырындағы масақша саны
|
|
|
Масақшаның құрылысы (жекелеген масақша элементтерін атау)
|
|
|
Масақшадағы гүл саны
|
|
|
Масақшадағы дән саны
|
|
|
Масақша қауызының пішіні мен құрылысы
|
|
|
Гүл қауызының пішіні мен құрылысы
|
|
|
Қылтықтылығы және қылтықтың бекіген жері
|
|
|
Дән пішіні, түсі, мөлшері және бетінің сипаты
|
|
|
Буын және буынаралық саны
|
|
|
Түптенуі (жалпы және өнімді)
|
|
|
Өздігінен тексеру сұрақтары:
Қара бидай мен тритикаленің морфологиялық ерекшеліктері, өнімді төмендететін мүмкін факторлар.
Босдәнділік түсінігі, себептері.
Қара бидай сорттары.
Қара бидайдың өнімділік құрылым элементтері.
Қара бидайдың қоршаған орта факторларына қоятын талаптары және өнімді анықтайтын негізгілері.
Аймақ жағдайында қара бидайды астыққа өсіру технологиясы.
№6 зертханалық-іссаналық сабақ: Арпа
Тапсырма:
Арпаның морфологиялық ерекшеліктерін оқып-үйрену.
Арпаның жүйеленуімен танысу, түр тармақтары мен топтарын анықтау, 2.17-кестесін толтыру.
Қосқатарлы және көпқатарлы арпаның маңызды түршелерін анықтау, 2.18-кестесін толтыру.
Пайдалануға рұқсат етілген арпа сорттарына шаруашылық-биологиялық сипаттама бер, 2.19-кестесін толтыру.
1000 тұқымның массасын және себу мөлшерін анықтау. Жұмыс дәптеріне жазбалар жасау және суреттеу.
Дақылдын қоршаған орта фактрларына қоятын талаптарын оқып-үйрену.
Аймақ жағдайында арпа өсірудің операциялық өсіру технологиясын жасау.
Тапсырмаға түсіндірмелер:
Арпаның морфологиялық ерекшеліктерін оқып-үйренгенде масақтың құрылысына ерекше көңіл аударылады, өйткені басқа масақты астық дақылдарының масақ білігінде бір тұғырда бір ғана масақша орналасса, арпада ол үшеу.
Арпаның жүйеленуіне, түршелерін анықтауға ерекше назар аударған дұрыс.
Масақ білігінің бір тұғырында үш масақшаның жетіліп дән қалыптастыруына қарай арпа түр тармақтарына ажыратылады. Көпқатарлы арпа масақтың тығыздығына байланысты дұрыс 6 қатарлы (6 қырлы) және бұрыс 6 қатарлы (4 қырлы) болып келеді, егістікте соңғысы кең тараған. Қосқатарлы арпа дамымай қалған бүйір масақшаларына қарай нутанция және дефициенция топтарына бөлінеді де егістікте екіншісі мүлде кездеспейді.
Көпқатарлы және қосқатарлы арпа дәндерінің қабықтылығы, масақтың тығыздылығы, қылтықтарының аратістілігі, масақтың түсі бойынша түршелерге ажыратылады.
Түр өзгерісіне ұшырған қылтықтар – фуркалары бар түршелер де кездеседі, оларды фуркатты арпа деп атайды.
Арпаның өсіруге рұқсат етілген сорттарын сипаттағанда барынша маңызды шаруашылық белгілерін ескереді.
Қоршаған орта факторларына қоятын талаптарын оқып-үйренгенде өнімді арттыратын негізгі факторларға көңіл аударған жөн.
Арпаның операциялық өсіру технологиясын жасағанда оның қысқа вегетациялық кезеңі мен әлсіз дамыған тамыр жүйесін есепке алу қажет және қоректену элементтерімен қамтамасыз етуді шешкен абзал.
Материалдар мен құрылымдар:
Арпаның түр тармақтары, топтары, түршелерінің баулары.
Пробиркадағы қабықты және жалаңаш дәнді арпа тұқымдары.
Талдау тақталары, пинцеттер, үлкейткіш шынылар.
Оқулықтар, кестелер, альбом, суреттер.
Лабораториялық таразылар.
2.17 – кесте - Арпаның түр тармақтары мен топтарын анықтау
Көрсеткіштер
|
Көп қатарлы арпаның топтары
|
Қос қатарлы арпаның топтары
|
6 қырлы
|
4 қырлы
|
нутанция
|
дефициенция
|
Түр тармақтарын, топтың латынша атауы
|
|
|
|
|
Масақ білігінің бір тұғырындағы жемісті масақша саны
|
|
|
|
|
Масақтың тығыздығы
|
|
|
|
|
Дамымай қалған масақшада гүл қауызының сақталуы
|
|
|
|
|
Масақ пішіні, масақшаның көлденең қимасының суреті
|
|
|
|
|
2.18 – кесте - Арпаның негізгі түршелері
Түр тармақтары
|
Қабықты-лығы
|
Масақтың тығыздығы
|
Қылтық-тың аратісті-лігі
|
Масақтың түсі
|
көпқатарлы
|
қосқатарлы
|
|
|
|
|
|
|
2.19 – кесте - Жаздық арпа сорттарының шаруашылық-биологиялық сипаттамасы
Сорт
|
Түрше
|
Пісу мерзімі
|
Құрғақшылыққа төзімділігі
|
1000 дәннің массасы, г
|
Ауруларға, жапырылуға, шашылуға төзімділігі
|
Өсіру аудандары
|
|
|
|
|
|
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |