Тәжірибелік- педагогикалық эксперименттің нәтижесі

Эксперимент 30 оқушыға жүргізілді.

Мақсаттылығы (бұл сабақта не істейтінімді өзім анықтадым).

Бағдарлы іс-әрекет (сабақта өзімнің жұмысымның тәртібін өзім жоспарладым).

Субъектінің сабақты меңгерудегі пікірі (бұл сабақта мен көп нәрсені білдім).

Бақылау іс-әрекеті, бағалау және өзіндік бағалау (өзімнің жұмысымды өзім бағалап, қатемді түзеттім және бұл сабақ мен үшін сәтті аяқталды).

Оқу-танымдық мотивациясы

Сыртқы (маған бұс сабақта жақсы баға алу өте мағызды болды).

Ішкі (маған сабақта жұмыс істеу өте қызықты болды).

Жетістік мотивациясы (сабақта барлық мүмкіндіктерімді жетістікке жетуге жұмылдырдым).

үрей, қауіпсіздік сезімі (сабақта өзімді үрейлі ұстадым, сабақ маған ұнады).

«Біз» сезімі (мнің тобым сабақта ынтымақты жұиыс атқарды).

Толық талаптану (менің тобым бұл сабақта көп жұмыс атқарды).
Нәтижелері:
Оқушының оқу жұмысын субъект ретінде өздері жоспарлауы бойынша («Бұл сабақта мен көп жаңа нәрселерді үйрендім»)-22 жағдай
100٪-30

х٪-22

х=73,3٪
(«Бұл сабақта өзімнің жұмысымның тәртібін өзім жоспарладым»)-20 жағдай

100٪-30

х٪- 20

х= 66.6٪

100٪-30

х=100*16/30

х= 53,3٪
Келесіде оқушылардың субъект ретінде өздерін бағалаулары бойынша («Өзімнің жұмысымды өзім бағаладым және қатемді түзеттім»)- 13 жағдай

100٪-30

х=100*13/30

х=43,3٪
- («Маған бұл сабақта жақсы баға алу маңызды»)- 10 прецедент

100٪-30

х=100*10/30

х=33,3٪

- («Сабақта нені істеуім керектігін өзім анықтадым»)- сәйкесінше 9 прецедент (мақсатты-бағдарлы іс-әрекет)

х٪-9

х=30٪

«Сабақ маған ұнады»-7 жағдай

100٪-30

Х٪-7

Х=23,3٪

100٪-30

х=100*5/30

х=16,6٪

«Мен өзімді бұл сабақта үрейлі ұстадым» және «Мен бұл сабақта жетістікке қол жеткізу үшін барлық мүмкіндіктерімді пайдаландым»-3 жағдай

х٪-3

х=10٪

100٪-30

х=100*2/30

х=6,6٪

«Менің тобым бұл сабақта көп жұмыс атқарды»-1 жағдай

х٪-1

х=3,3٪
Эксперименттің білімдік линиясы

Кесте 11

Бұл сауалнама оқушылардың оқу ұйымдастырушылық біліктіліктерін, оқу сапаларын бағалау үшін жүргізілді.

Оқушылардың деңгейі былай бағаланады:

30-33 балл-жоғары

25-28 балл- орташа

20-21 балл- төмен

25- оқушыға жүргізілді. Оның 15-сі 30-33 балл жинады. Енді оқушылардың неше пайызы өздерін жоғары бағалайтындарын анықтаймыз:

100 ٪- 25

Х ٪ - 15

Х= 100*15/25

Х= 60 ٪

Сауалнама №2

Жүргізілген бұл сауалнама тұлға сапасын анықтуға арналған. 5-баллдық көрсеткішпен анықталады.

68-75 балл- жоғары

60-67 балл- орта

50-60 балл- төмен

К= A1+A2+A3+…./ N (оқушы саны)

Оқушылардың әрқайсысыларының балдары қосып (А1+A2+A3…), оқушылар санына бөлеміз:

К= 70+68+71+72+67/5=348/5=70

Оқушылардың тұлға сапасының орташа деңгейі К=70-ке тең.




Сауалнама №3

Оқушылардың оқу жүктемелерін анықтау мақсатында осы сауалнама жүргізілді.

100٪-80٪- ауытқу, яғни қысым көп

80٪-65٪- нормада, яғни қалыпты жағдай.

К= A1+A2+A3/N (оқушылар саны)=32+23+27+22+22/5=25.2٪

100٪-25.2٪=74.8٪

74.8- қалыпты норма көрсетті.

Сауалнама №4

Бұл сауалнама мұғалімдерге жүргізілді, яғни оқу ауыртпалықтарының қалыпты жағдайын анықтау мақсатында жүргізілді.

К= 36+37+37+38+38/5=186/5=37.2٪

100٪-37.2٪=62.8٪

Мұғалімдердің оқушыларға тигізетін ауыртпалық мөлшері 62.8٪

ҚОРЫТЫНДЫ
Менеджменттің объектісі- барша адами қарым-қатынастардың жиынтығы. Менеджмент теориясы – менеджердің қарамағындағы қызметкерлерге сенім білдіру, олардың табысты еңбек етуіне қолайлы жағдай туғызу, яғни қазіргі замандағы менеджмент адам аспектісіндегі әлеуметтік құндылықтарға бағытталғандықтан, оқу-тәрбие процесіндегі ұстаным – «субъект-субъект» қатынасында болуын қарастырады.

Қазіргі білім беру саласында оқытудың жаңа технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты маман болу мүмкін емес. Соңғы он жылда инновациялық процесс тек оқыту мен тәрбиелеу процесінде ғана емес, басқару процесінде кеңінен таралуда. Бүгінгі орта кәсіби оқу орны менеджеріне ұйымдастырушы, менеджер және педагог ретінде ол мектеп жұмысын жоспарлау, оқу-тәрбие процесін бақылау, сапасын арттыру, еңбек тәртібін сақталуын қадағалау, ұжымның құқықтық және әлеуметтік қызмет нормаларының сақталуын, жүзеге асырумен шұғылданады. Педагог ретінде ол, ең алдымен, жалпы оқу орны ұжымының психологиялық ерекшеліктерін жете меңгерген, оқу-әдістемелік дидактикалық жаңалықтардан хабардар, ғылыми-зерттеу, ізденістер бағытын білетін шебер ұстаз болу керек.

Басқару ағымындағы оншақты жыл көлемінде көптеген өзгерістер болды. Атап айтсақ, қоғамды демократияландырудың басталуы, әлеуметтік-экономикалық өзгерістер, орта кәсіби оқу орнының білім мазмұнын, оқу-тәрбие процесін түбірімен жаңарту, әр түрлі жаңалықтарды дүниеге әкеліп, оны іс жүзіне пайдалануға кең жол ашты. Білім беру мазмұнындағы, жаңалықтармен басқарудың арасында айтарлықтай қайшылықтар пайда болды. Мұның себебі, басқару ісіндегі жаңалықтарды толық зерттеп, орта кәсіби оқу орны өміріне енгізудің жетіспей жатқандығынан. Осындай келеңсіздіктерді жою үшін біз өзіміздің отандық дәстүр ерекшеліктерімізді ескере отырып, шет елдердің тәжірибесін өзіміздің ұлттық ерекшелігімізді, әлеуметтік-экономикалық жағдайларымызды ескере отырып қолдана білуіміз керек.

Менеджер педагогтардың өмірге және қызметіне деген ұмтылысы мен қанағаттану сезімін қалыптастыру мақсатында педагогикалық ұжымдағы жағымды ахуалды орнықтыруға бағытталған объективті және субъективті жағдайларды жасауы керек. Яғни менеджердің басқаруда дұрыс шешім қабылдауы үшін жоғары кәсіби шеберлігі жеткіліксіз. Көп жағдай менеджердің қабілетіне, оның адамдармен қарым-қатынас орната білуіне, жеке ынтасына тікелей тәуелді. Менеджер дұрыс шешім қабылдауы үшін екі бағытты игеруі тиіс: ғылым негіздері және басқару өнері.

Орта кәсіби оқу орнының негізгі мақсаты- өмірде кездесетін қиындықтарды өзі шеше білетін, қоршаған ортамен қарым-қатынасқа дұрыс түсе білетін маман даярлау. Бұл мәселе туралы Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан халқына арналған Жолдауында ерекше атап өткен. Президент өз жолдауында: білім беруді, кәсіптік даярлық пен әлеуметтік саланы XXI ғасырдың деңгейіне көтерілуді жоспарлап, оны жүзеге асыруға күш-жігерін аямайтынын айтады, сонымен қатар, XXI ғасырда білімін дамыта алмаған ел тығырыққа тірелетінін, орта кәсіби оқу орнындағы кәсіби білім беруді әлемдік стандарттар деңгейіне жеткізу керектігін міндеттейді.

Қазақстандағы білім беру жүйесін ұйымдастыру және басқару мәселелерін республика ғалымдары бірнеше бағытта зерттеді. Айталық, қазіргі орта кәсіптік білімнің даму тенденциялары Г.К. Ахметова, Б.Ә. Әбдікәрімов,

С.Ә. Әбдіманапов, Т.Ғ. Ғалиев, В.В. Егоров, А.К. Құсайынов, А.П. Сейтешев және т.б ғалымдардың еңбектерінен көрініс тапты.

Болашақ мамандардың тұлғалық қасиеттерін қалыптастыру (А.А. Бейсенбаева, Қ.Ж. Қожахметова, Б.И. Мұқанова, Р.К. Төлеубаева, С.А. Ұзақбаева және т.б) жолдары арнайы іздестірілуде.

Жоғары педагогикалық білімді басқару (З.А. Исаева, С.Т. Каргин, А.А. Калюжный, С.И. Қалиева, Қ.С. Мусин, М.Н. Сарыбеков, К.С. Успанов,

Н.Н. Хан және т.б) мәселелері кеңінен қарастырылуда.

Білім беру саласындағы менеджмент (Т. Баймолдаев, Б.А. Қойшыбаев және т.б), инноватикалық білім беру (Г.К. Нұрғалиева, Ш.Т. Таубаева және т.б) негіздеріне арналған зерттеулер жргізілуде.

Осы аталған бағыттар бойынша жазылған педагогикалық еңбектердің маңызы өте зор. Сондықтан біздің зерттеулеріміздің өзі орта кәсіптік білім беру жүйесінде жүріп жатқан күрделі де қиын өзгерістердің үйлесімділігін табуға арналған. Әлемдік білім кеңістігіне кіруге байланысты қазіргі кезде Қазақстанда білімнің жаңа жүйесі құрылуда, осыған байланысты басқару процесі де көптеген өзгерістерді қажет етеді: яғни, орта кәсіби оқу орнын жаңаша құруды, қол жеткен табыстарды сын көзбен бағалай отырып, саралауды, оқушылардың шығармашылығын дамытуды, менеджер іс-әрекетін жаңаша тұрғыда ұйымдастыруды талап етеді. Осындай жағдайларды ескере отырып, ғылыми-зерттеу жұмысының тақырыбын «Орта кәсіби оқу орнындағы менеджменттің педагогикалық-психологиялық негізі»- деп таңдауды жөн көрдік. Бұрынғы біртұтас, біркелкі оқу мекемелер жүйесінің жойыла бастауына байланысты, орта кәсіби оқу орындарының әр түрлі формалары мен түрлері пайда бола бастады, қазіргі кезде оқитын жерлерді таңдау мүмкіндігі күшеюде, сонымен қатар оқу орындары бір-бірінен оқу бағдарламаларының, оқу жоспарының, ерекшелігімен, оқылатын пәндер тізімімен, жұмыс істеу тәртібімен өзгешеленеді. Сондықтан да басқару басқа қасиетке ие болды, яғни «менеджмент» түріне айналды. Бұрынғы совет уақытынан бері қалыптасып қалған басқарудағы ойлау стереотипі, әкімшілік-әміршілік басқару әдістері нарықтық экономикалық жағдайда қажетті нәтижені бере алмады. «Біз орта кәсіби оқу орнындағы менеджмент жүйесін жетілдіреміз»,-деп американдық немесе жапон менеджментінің жетістіктерін көзді жұмып көшіріп алмау қажет, яғни іздің еліміздің спецификалық ерекшеліктерін, экономикалық-қаржы мәселелерін ескере отырып құруымыз қажет.

Әлемдік білім кеңістігіне кіру үшін қазіргі кезде Қазақстанда білімнің жаңа жүйесі құрылуда. Бұл процесс педагогика теориясы мен оқу-тәрбие процесінде нақты өзгерістер енгізумен қатар елімізде болып жатқан түрлі бағыттағы білім беру қызметіне жаңаша қарауды, қол жеткен табыстарды сын көзбе ағалай отырып, саралауды, жастардың шығармашылығын дамытуды, менеджер іс әрекетін жаңаша тұрғыдан ұйымдастыруды талап етеді. Қазіргі білім беру саласында оқытудың жаңа технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты маман болу мүмкін емес. Соңғы он жылда инновациялық процесс тек оқыту мен тәрбиелеу процесінде ғана емес, басқару процесінде де кеңінен таралуда.

Қоғам өзгерісіне қарай ой өзгерді, әсіресе бүгінгі нарықтық жағдайдағы экономикалық қиындықтар адам психикасына әсер етпей қоймайды. Сондықтан оның әлеуметтік мінез-құлқын, психикалық реттеу механизмдерін түсіне білудің маңызы бар. Қайткенде менеджердің жақсы жұмыс істеу ынтасын оятуға болады, олардың кәсіптік шеберліктерін қалай шыңдауға болады? Бұл сұрақ тек мені ғана емес, сіздердің де көкейлеріңізде жүргені анық. Біздің ойымызша басқару ісін қайта құрудағы мақсат – «бұйрықшылдықтан» арылу, яғни бүгінгі менеджері бұйрық, жарлықтан қарағанда қарамағындағылармен жемісті ынтымақтастық қарым-қатынасқа көшуі тиіс. Мұның өзі басқару стилін өзгерте отырып жаңа басқару мәдениетін қалыптастыру деген сөз. Орта кәсіби оқу орнын басқару- бұл шығармашылық іс-қимылдар жиынтығы. Бұл жерде ең маңыздысы, басқару теориясының негіздері жөніндегі арнайы біліммен қаруланып қана қоймай, сонымен бірге нықты жағдайларды саралай отырып, нәтижесінде дұрыс қорытынды жасай білу қажеттілігі.Ал дұрыс шешім қабылдау үшін жоғарғы кәсіби шеберлік иесі болу жеткіліксіз. Көп жағдай менеджердің қабілетіне, оның адамдармен қарым-қатынас жасай алуына, жеке ынтасына, сезімталдығына тәуелді. Демек басқаруды үйрену үшін екі бағытты игеру қажет: ғылым негіздері және менеджмент өнері. Кез-келген менеджер өзінің білімі мен тәжірибесіне сүйене отырып басқарады. Басты бағыт пен оң шешім қабылдауға, оның білімі көмектессе, ал сезімталдығы жалпы жұмысты қалай басқару мен бақылау қажеттігін көрсетіп отырады. Сондықтан менеджмент тек қана ғылым ғана емес, немесе білім қоры емес, сонымен бірге ол- өнер.

Күнделікті өзгеріп отыратын жағдайда менеджердің кәсіби біліктілігі оның педагогикалық басқару жұмысында, педагогика, құқық, социология, басқарудағы білімі мене ұйымдастырушылық, экономикалық, материалдық-техникалық, технологиялық мәселелерді шешудгі жоғарғы біліктілігінен көрінеді.

Нарықтық экономика жағдайында басқару үшін стратегиялық және инноватикалық ойы дамыған, басқару мәселелерін шешуге қабілеті жеткілікті, жаңа технологияларды игерген, ұжым құрамында жұмыс істей алатын, өз іс-әрекетіне жауапкершілікпен қарайтын және қарым-қатынас мәдениеті жоғары менеджерлердің түбегейлі жаңа түрлерін қызметке тағайындауды талап етеді. Біліктіліктің мазмұны – жеке кәсіптік, интегралдық, сипаттама ретінде менеджменттің төмедегідей басқару функцияларын жүзеге асыра білуімен анықталады. Олар: болжау, ұйымдастыру, бақылау, реттеу, үйлестіру, сәйкестендіру, белсенділігін арттыру, зерттеу.

Басқарудың субъектісі мен объектісі арасындағы өзара байланыс, әрекеттестік болуы қажет. Осындай байланыс әр түрлі жағдайлардағы түрлі жұмыстарды атқаруға тиімділікке алып келуі тиіс. Біріншіден басқарудың субъектісі мен объектісі бір-бірімен сәйкес келуі керек, мұндай сәйкестік болмаса, жұмыс процесінде бір-бірін түсіне алмайды, басқару шешімін дұрыс жүзеге асыра алмайды. Екіншіден басқарудың субъектісі де, объектісі де өз беттерімен жұмыс атқара білуі қажет.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Білім берудегі менеджмент в образований 2/2006/, 17-19 бет

ҚР Білім беруді дамытудыњ 2015 жыл дарѓа арналѓан мемлекеттік т±жырымдамасы / Жоба/ 2004ж

Э. А. Уткин Профессия менеджер Москва-1992 7-8 стр

Н. И Кабушкин " Основы менеджмента" Минск-2002, 3-4 стр

Е. Е Вершигора " Менеджмент" Москва-2002, 23-25 стр

Журнал " Оразование" 14-15стр

Профессионал Казахстана №6/25/2005, 18-19стр

Э. А. Уткин " профессия менеджер" Москва-1992, 8 стр

А. Д Жайтапова " Басқару мғселелері" Алматы-2004ж,

Журнал " Образование"

Білім берудегі менеджмент в образований №3/2004/, 24 стр

Профессионал Казахстана 12 стр. № 7/26/, 2003

Теория и практика управления всреднем профтехучилищем. А.Г.Соколов Москва- 1988 ж. 12-22 стр.

П.В.Худоминский " К вопросу о конкретности управления некоторых терминов теория управление в школоведческих исследованиях". Сов. Педагогика 1978,№8,71-77стр.

Профессионал Казахстана 18-19 стр. №6/25/ 2005.

С:Ж.Тғуірбекова Педагогикалық іс ғрекетініњ т±лѓаѓа баѓытталуы Алматы-2004.

А.Большаков Мененджмент. Москва-2002 , 14 стр.

Мененджмент организации. Москва — 1993, 25 стр.

А.Г.Соколов Работа руководителя с педогогическими кадрами. Москва —2002, 14 стр.

Мененджмент в образовании 2/2000/, 25 стр.

Профессионал Казахстана № 7 /26/, 2005

Г.Кунцем Принципы управления анализ управленческих функций 6 издание, Москва 1981

Е.Е.Вершигора Мененджмент. Москва 2002, 35 стр.

В. Г-. Афанасьев " Научное управление обществом", Москва 2000, стр.207

А.Большаков " Мененджмент" Санкт-Петербург, Москва 2002, 39-85 стр.

Н.И.Кабушкин " Основы мененджмента", Минск-2002,

67-68 стр.

27. Ю.А.Конаржевский "Системный подход к анализу
воспитательного мероприятия",стр.7

Менеджмент организации, Москва 1995,27-28 стр.

А.К.Бельгибаев " Менеджмент" Алматы 2005,8-10 стр.

Білім берудегі мененджмент в образовании № 2 /2006/, 17-19 стр.

А.Г.Соколов " Теория и практика в управлении средним профтехучилищем". Москва 1988, 8-22 стр.

Основы менеджмента Москва 1988, 31 стр.

Е.Г.Сафонова"Академия профессионального образования."Москва2003,№5/2003/, 11 стр.

И.Н.Герчикова " Менеджмент " Москва 2003, 501 стр.

Менеджмент организации .Москва 1995,45 стр.

Т.П.Абдулова Психологичегские основы и мененджмента". Либерея- Бибинформ,2005,189 стр.

А.К.Бельгинбаев " Менеджмент", Алматы 2005, 284 стр.

Е.М.Уркунчиев." Менеджмент". Тараз: ТарМУ, 2005, 209 стр.

Н.К.Кузнецова "Менеджмент организации современные технологии", Ростов- на Дону; Феникс, 2002, 203 стр.

Д.Д.Вачугов " Основы менеджмента", Москва 2003, 376 стр.

Теория и практика менеджмента /от редакции К.Е.Кубаева/, Алматы 2005, 486 стр.

И.Н.Герчукова " Менеджмент", Москва 2003, 501 стр.

Т.П.Абдулова "Психологические основы менеджмента". Либерия-Бибинформ, 2005, 36 стр.

44. А.К.Кусаинов.Развитие образование в Казахстане и Германии.
Алматы: Ѓылым,1997; 8-15 стр.

45. Р.Башар±лы. Методология развития поликультурного
образования в Казахстане.-Алматы:НИЦ «Гылым», -2002.-236 стр

Начальное и среднее профессиональное образование.-Астана.-2003. 4 стр,

Национальное системы образования: Общая характеристика, структура, под.ред. А.К. Кусаинов. Алматы 2004.8-10 стр.

X. Карасаев. Орта кэсіптік білім беретш оку орындарында тэрбие ж±мыстарын ж‰ргізудіњ т‰бегейлі мэселелері./ «Қайнар»-2004.-№1.-89-93 бет.

Қ. М±стахим±лы. Ел ‰мітін ер актар: «Техникалық жэне кғсіптік білім беруді .ныгайту» // Астана.-2006.-29 маусым (N100).-2 бет.

М.ІІІ.М±кашев. «Кэсіптік білімніњ қажеттілігі артып келеді». Қаз. Кэсіпкері= Профессионал Казахстана:2006.-№11.-41 бет.

Басты мақсат-кэсіптік техникалык білімніњ сапасын артыру. Г.Қ. Шырынбаев. Қазақстан кэсіпкері. №9, 79 бет.

Д.Д Лачугов и др. «Основы менеджмента» М.В.Ш.2001.15 стр.

«Основы менеджмента» Уч.п.под.Ред.А.А.Радугина М Центр 1997,21 стр.

Қ.Р-да білім беруді дамытудыњ 2005-2010 жылдарѓа арналѓан Мемлекеттік баѓдарламасы 4 бет.

Национальные системы образования; Общая характеристика, структура. Алматы 2004.52-54 стр.

Менеджмент организаций: современные технологий, под.ред. П.Г.Кузнецова. Феникс, 2002.19 стр.

Класный руководитель № 5, 2005,25-26 стр.

В.Н.Волкова, А.А.Денисов. Основы теорий систем и системного анализа С.П.б, 2003.5 стр.

59. А.А.Гернеченко, Т.Г.Маметина. Управление реалитзацией
стандартов как инновационным процессом, СПО, 1999, №7.-24 стр.

60. Білім берудегі= менеджмент=в образований, 12-13 стр.
61.2/2005-Білім берудегі= менеджмент= в образований, 3-10 стр.

2/2004-Білім берудегі =менеджмент=в образований, 36 стр.

3/200-. Білім берудегі =менеджмент= в образований,3-7 стр.

А. Г. Соколов. Система управления профтехобразованием. Ленинград 2000, 19 стр

Сборник практических заданий по предмету «Основы управленческой деятельности» Москва 2001, 34 стр

В.Н. Волкова Основы теории систем и системного анализа СП б. 2003, 23 стр.