Типтік оқу бағдарламасы (30. 06. 2016 ж. №2 хаттама) негізінде құрастырылды

 
 
 
Аннотация  Арнайы  мектепте  геометриялық  материалды  оқыту  (уақыт,  кезең). 
Арнайы мектепте геометриялық материалды оқытудың міндеті және жұмыс мазмұны. 
Арнайы  мектепте  геометриялық  көрнекіліктердің  элементтерін  оқытудың  негізгі 
талаптары мен жалпы әдістемелері. 
Арнайы  мектептің  кіші  сыныбында  геометриялық  фигураларды  оқыту 
әдістемесінің мазмұны. 
Арнайы  мектептің  жоғарғы  сыныбында  геометриялық  фигураларды  оқыту 
әдісітемесінің мазмұны. Көрнекі дидактикалық жабдықтар. 
Арнайы  мектепте  геометриялық  материалды  оқытудың  қиындықтары  мен 
ерекшеліктері. 
Кілт сөздер: геометриялық фигуралар, геометриялық түсініктер, геометрия 
элементтері. 
 
Жоспар:  
1.  Арнайы мектеп оқушыларына геометриялық материалдарды игерту. 
2.  Геометриялық материалдарды оқытудағы қағидалар. 
3.  Оқушылардың  жас ерекшеліктеріне қарай қалыптастыралатын геометриялық 
түсініктер 
4.  Оқушыларға  түсіндірілетін геометрия элементтері. 
 
1.Жалпы білімнің негізі бастауыш мектепте қаланатыны белгілі. Оның үстіне адам 
танымының ерекшеліктерін зерттеген ғалымдардың ғылыми жұмыстарының нәтижесінде 
қарағанда  бастауыш  мектеп  жасындағы  балалар  дүнинені  тұтас  қабылдайды.  Оларда  әр 
нәрсені  әр  түрлі  көзқараспен  қарау  мысалы,  бала  ыдыста  тұрған  бір  топ  гүлдің тек  қана 
санына,  әр  біреуінің  тұрған  орнына,  ретіне,  өлшеміне  ғана  көңіл  аударып  қоймайды. 
Балаға оның түсі, иісі т.б жақтары қызығырақ болады. 
Геометриялық  фигуралар  жайындағы  мәліметті  балалар  алғаш  рет  ойынан  алады. 
Оқыту 
процесінде 
балаларды 
ең 
қарапайым 
шар,  құрылыс 
материалдарын, 
мозайкалармен    т.б.  танстырады.  Балалармен  ойнай  бастаған  педагог  геометриялық 
фигуралардың дұрыс атын атайды. 
Бұл  уақытта  баланың  қабылдауын  дамыта  түсу  керек,  әр  түрлі  формалар  туралы 
түсінік  жинақтау  керек.  Алғашқы  жастағы  топта  баланың  шар  және  төртбұрышты 
ажырата білуді үйретеді. Бірақ кейбір балалар екінші кіші топқа алғаш рет келуі болады, 
сондықтан  сабақты  фигуралармен  таныстырудан  бастау  керек.  Кішкентайлар  тобымен 
жұмыс  істеген  тәрбиеші  шарды  атап,  оны  атап  көрсетеді,  әр  түрлі  қимылдар  жасап 
қолдан-қолға домалатады. Екі алақанымен дөңгелетеді, үстел үстінде дөңгелетеді, қимыл 
барысында  тәрбиеші  сөйлеп  айтады:  шар  домалап  жатыр.  Мен  шарды  қолдан-қолға 
домалаттым.  Балалар  қолдарына  шар  алып  дәл  осы  әрекетті  қайталайды,  кейін  кімнің 
шары қандай түсте екенін анықтайды. Қорыта келе, қолда қызыл шар ол домалап жатыр. 
Балаусада  көк  шар  домалап  жатыр.  Мұхаметжанда  жасыл  шар  ол  да  домалап  жатыр 
барлық шарлар домалап жатыр. 
Кейін балаларды кубпен таныстырады. Оларда заттың көлемін  зерттеу тәжірибесі 
болғандықтан әр түрлі өлшемдегі кубтар ұсынылады. Алдымен тәрбиеші кубты көрсетіп 
атайды. Кейін екі түсі өзгеше куб көрсетеді және бұл не? Оның түсі қандай? Қай куб көп 
немесе  аз  деген  сұраулар  қояды.  Оқушылар  кубты  әбден  ұстап,  зерттеп  болғаннан кейін 
оның  тұрақты  екенін  анықтайды.  Олар  үлкен  кубтың  үстіне  кішісін  қойып,  бірдеңелерді 
құра бастайды. 
Кейін  бұл  фигураларды  салыстыру,  топтастыру  жаттығуын  жүргізді.  Оқушыларға 
үлгі бойынша бірнеше шар немесе куб алуды ұсынады. 
 Шар  немесе  кубты  көрсет  (3-4  фигураның  арасынан).  Дәл  сол  түстегі  немесе 
көлемі де сондай шарты тауып көрсет. 

 
 
Куб  және  шарды  айыра  білу  жаттығуы  берілген  белгілер  бойынша  заттарды 
теңестіруге кіреді. 
Оқушылардың  білім  жиынтығын  тексеру  үшін  тағы  ойын  ұйымдастырылады. 
Оларға тақтамен жұмыс құрады әр тесікке қажетті өз фигурасын (үшбұрыш, төртбұрыш, 
шар) орын орнына қою керектігін бір фигура екінші фигураның орнына шақ келмейтінін 
түсіндіреді.  (Шар  дөңгелек  және  оның  тесігі  де  дәл  солай,  қолымен  шеттерін  ұстап 
шыққан педагог баланы заттың формасын сезімталдық қабылдауға үйретеді. Егер бала өзі 
істеуге қиналса оған қолмен батыл жүргізуді көмектесу керек. 
Геометриялық  фигураларды  оқытуда  оқушыларға  қолмен  айналдырып  көрсету, 
көзбен  қадағалау  маңызды  болып  саналады.  Тәрбиеші  фигураны  көрсетіп  оны  атайды, 
кейін  оқушылардан  соны  қайталауын  сұрайды,  кейін  оқушылармен  бірігіп  дәл  сондай 
қимыл  жасауға  шақырады.  Оқушылар  тәрбиешінің  қолына  қарап  дәл  соны  қайталайды. 
Форманың  қасиетін  шығару  үшін  баладан  қандай  да  бір  қимыл  жасауын  сұрайды,  
фигураларды  дөңгелеткен 
бала 
дөңгелекті 
домалап, 
ал 
тік 
төртбұрыштың 
домаламайтындығына  көз  жеткізеді.  Не  үшін  тік  төртбұрыш  домаламайды?  өйткені 
бұрыштары  кедергі  жасайды.  Тік  төрт  бұрыштың  дөңгелек  бұрышы  жоқ,  сондықтан 
домаламайды. 
Фигура туралы түсінік құру үшін оның моделін қолданады (дөңгелек, төртбұрыш, 
үшбұрыш т.б.) картоннан, қағаздан істелгенін пайдаланады. 
  
  
  
  
 
 
Қорыта  келе  сабақ  соңына  таман  оқушылар  әр  түрлі  фигуралардың  ішінде 
төртұрышты, үшбұрышты дөңгелекті таба алады. 
Мектепке  келген  оқушылар  келесі  геометриялық  фигураларды  ажыратып,    дұрыс 
атай білуі керек:  үшбұрыш,  төртбұрыш,  шар, цилиндр.   
  
  
  
  
 
 
Ол  заттан  өздері  білген  көлемді  табуды  үйренеді.  Бұл  жұмысқа  ереже  бойынша 
30минут  бөлінеді.  Оқу  жылының  басында  тәрбиеші  баланың  көлем  туралы  білімінің 
деңгейін анықтайды. Егер оқушылар үшбұрыш пен дөңгелекті, төртбұрыш пен цилиндрды 
ажырата алмаса онда ұзын фигуралардың моделі салыстыру қажет болады. 
2.  Геометриялық  материалдарды  оқытуда  мынадай  қағидалар  басшылыққа 
алынады:  
- геометриялық фигуралар тек оқытудың мақсатын ғана емес, оқытудың құралы да, 
геоматриялық  материалдар,  сандардың  нумерациясы,  арифметикалық  амалдар,  текстті 
есептер, үлес сияқты мәселелерді оқыту барысында көрнекі құрал ретінде пайдаланады; 
-  геометриялық  ұғымдарға  тік  төртбұрыштың,  шаршы  және  периметрдің 
басқаларына анықтама тек қана остенсивті түрде көрсету арқылы беріледі; 
-  геометриялық  материалдар  оқушылардың  ойлау  қабілетін  дамыту  үшін  де 
пайдаланылады;