Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е



жүктеу 2,48 Mb.
Pdf просмотр
бет175/282
Дата21.09.2023
өлшемі2,48 Mb.
#43484
түріОқулық
1   ...   171   172   173   174   175   176   177   178   ...   282
Таубаева Ш.Т., Иманбаева С.Т.,Берикханова А.Е.Педагогика Оқулық. 2018 (1) (1) (1) (2)

тәрбиелілік дәрежесін
аныктау, олардың білімі мен 
мінез-құлқының біздің демократиялық құқылық қоғамда қабыл-данған 
негізгі өлшемдерге сәйкес келетінін, не келмейтінін айқындау болып 
табылады. 
Оқушылардың 
тәрбиелілігінің басты өлшемі
– олардың іс-әре-кеттері. 
Оқушылардың тәрбиелілігі күн сайын және сағат сайын тек-серіліп 
отырылуы тиіс. Тәрбиеленушінің кез келген қылығы, оның мінез-құлқы, 
үлкендермен, құрбыларымен қарым-қатынасы, оның тәрбиелілік деңгейін 
сипаттайды. 
Оқушының 
тәрбиелілік деңгейін дұрыс бағалау
- оның өмірінің түрлі 
жағдайларындағы әлеуметтік қарым-қатынастартарындағы мі-нез-құлқына 
әділ баға беру болып табылады. 
Педагог оқушыларды зерттеуге кіріскенде нені зерттейтінін, не 
нәрсеге көңіл бөлу керектігін өзі айқын біліп алуы керек. Оқушының 
тұлғалық қыры неғұрлым кең және жан-жақты зерттелетін болса, со-ғұрлым 
оған дұрыс жол табуды қамтамасыз ету жеңіл болады. 
Оқушыларды зерттеудің үлгі бағдарламасы: 
- оқушы туралы жалпы мәлімет, аты-жөні, туған жылы, айы, күні; 
- жалпы даму деңгейі (жоғары, орта, төмен); 
-әлеуметтік- адамгершілік келбеті, еріктілік, еркіндік негізінде 
атқаратын жеке-топтық жұмысы; 
-жеке басының негізгі белгілері; 
Тәрбиелілік деңгейді бағалауға пайдаланылатын диагностика-ның 
кейбір тәжірибелік әдістерінің мазмұнын ашып көрейік (тәрбие-
ленушілердің мінез-құлық қалыптары жөніндегі пікірлері, түсініктері, баға 
беруі, өзін қызықтыратын басқа да мәселелердің көрінісін баға-лаудың 
өлшемдері мен ережелері туралы түсініктері зерттелінеді). 
Тәжірибеде бәрінен гөрі “Адамға адамгершілік неге керек?” жә-не т.б. 
сұрақтар пайдалынылады. Оларға берілген жауаптар түрлі са-паларды 
тәрбиешіге және тәрбиеленушінің өз қасиеттерін жақсы тал-дауға және 
оларды санада сақтауға көмектеседі. 
Бағаланған пікірді айқындау үшін оқушыларға “Менің заман-дасым 
маған несімен өнегелі?”, “Қайырымдылық және оны мен қалай түсінемін?” 
т.б. тақырыптарға шығарма жаздыртуды кеңінен қолдану-ға болады Бұндай 
жұмыстар оқушылардың көзқарасын, күмәндәрін, толқуын және ой-
пікірлерін көрсетуімен құнды. Басқа әдістердің де, соның ішінде оқушының 
ішкі көзқарасын анықтауға көмектесетін со-циометриялық әдістердің 
диагностикалық мәні зор. 
Диагностикалық әдістердің кешені
ғана 


223 
оқушылардың бойында қажетті тұлғалық сапа-ларының қалыптасуы туралы 
түсінікті дұрыс құруға мүмкіндік береді. 
Оқушылардың тәрбиелілігінің негізіне Л.С.Выготскийдің бала-ның 
жас ерекшелігі мен жеке бас қасиеттерінің дамуы туралы негізгі ұстанымын 
басшылыққа алуға болады. Бұл ұстаным бойынша, оқу-шылардың тәрбиелік 
деңгейін анықтауда баланың әр жас кезеңіндегі орталық психологиялық жаңа 
құрылымының, яғни 
өзіндік санасының қалыптасуын
ескеруді керек етеді. 
Оқушылардың өзара қарым-қаты-насы олардың тәрбиелік деңгейін 
анықтауда басты рөл атқарады деп түйіндейді.
Оқушының тәрбиелік деңгейі жас ерекшелігіне, меңгерілген бі-лім, 
білік, іскерлік дағдыларына лайықты әлеуметтік және әдептілік-адамгершілік 
қарым-қатынастағы жеке басының мінез-құлық көріні-сімен анықталады. 
Олай болса, 
тәрбиелік өлшемнің көрсеткіші
әр сыныпта өзгеріп 
отыратындықтан, педагогикалық тұрғыдан субьек-тивтік баға беріледі.
М.И.Шилова тәрбиелік жүйеде тұлғаны диагностикалауда негіз-гі 
сапалық өлшеміне оның тәрбиелігі, білім, білік, дағды, эрудициясы,
әлеуметтік ортамен қарым қатынасы, тұлғалық рухани қасиеттері, еңбекке 
қатынасы, эстетикалық талғамы, өзін - өзі тануы, бағалауы, жетілдіруі т.б.
алынады. 
Диагностика - объектіге алынған тұлғаға, педагогикалық жүйе-ге 
талдау, оның дамуына, жетілу және қалыптасу үдерісін бақылай отырып, 
нәтижесін айқындау. Педагогикалықдиагностика тұлғаның даму үдерісін 
зерттеу, білімге деген қатынасын, тәрбиелік деңгейлерін мінез - құлқын, іс - 
әрекетін, тұлғаралық қарым - қатынастарына талдау жасау.
Тәрбие 
диагностикасыдегеніміз
тұлғаның білімдік жә-не тәрбиелік деңгейлерінің 
сапалық және сандық деңгейде жетілуіне, дамуына сипаттама бере отырып,
өсу деңгейлерін айқындайды.
Мектепте диагностика жүргізудің негізгі мақсаты тұлғаның өсуі мен 
жетілуін айқындау. Тұлғаны диагностикалауда біз оның 
әлеумет-
тенуін,тәжірибесін,зиялылық және туа біткен
қасиеттерін негізге аламыз. 
 
Әлеуметтенуі
- дүниетанымы, адамгершілігі, эстетикалық құндылықтары, 
еңбекке 
қатынасы, 
ұйымдастырушылығы, 
қоғамдық 
белсенділігі; 
тәжірибелік
- ғылымилық, шеберлік,
зиялылық -
қа-былдауы, ақылы, есте 
сақтауы, ерік - жігері,
туа біткен қасиеттер
- жүйке жүйесі, мінезі,
бейімділік қасиеттері. 
Педагогикалық - диагностикалық эксперимент құрылымы мен 
шарттары.
Педагогикалық - диагностикалық эксперимент
құрылы-мына
бастапқы зерттеу, анықтаушы, қалыптастырушы, бақылау, са-лыстыру, 
қорытындылау, бекіту қамтылады. Диагностикалаудың әдіс-темесіне, әдіс - 
тәсілдеріне сүйене отырып, бақылау әдісі, сауалнама әдісі, әңгіме, 
әңгімелесу, интервью, тест, контект талдау т.б. әдістер негізінде 
эксперименттік жұмыстар жүргізу көзделеді.


224 
Педагогикалық - диагностикалық зерттеуде ең маңызды әдіс-тердің 
бірі контент-талдау әдісі, зерттеуге алынған объектіден жазбаша шығарма, 
хат, эссе жазу арқылы оқушының іс - әрекетіне мазмұнды талдау жасалады. 
Жиі жүргізілген контент - талдау әдісінде оқушыға жекелей тұлғалық 
сыпаттама бере аламыз.
Мәліметтерді алу және жинақтауға байланысты аз уақыт ішінде тест 
жүргізу арқылы тұлғаның қабілеті мен көңіл - күйін айқындауда тест 
әдісінің көптеген бағыттарын пайдалануға болады: тұлғаға бағыт-талған,
жобалау, интеллектіні айқындау, сыни тұрғыда ойлау, крите-риалдық - 
бағытталған т.б.
Н.М.Борытко тұлғаның тәрбиелігі мен білімділігіне диагнос-тика 
жүргізуде төмендегі
шарттарды ескеру
керектігін ұсынады:
- сапалық және сандық сипаттама жасау ( жасы, әлеуметтік жағ-дайы, 
мекен жайы, оқуы, медициналық - биологиялық жағдайлары); 
- зертелушініңсапалық және сандық сипаттамасын бағалау кри-
терийлерін құрастыру; 
- айқындалған критерийлер зерттеу барысында қаншалықты жиі 
кездесетінін айқындау;
- сипаттамадағы анықталған мүмкін болған себептерді жіктеу; 
- зерттеу барысында айқындалған кемшіліктерді жоюдың жол-дарын 
көрсету; 
- зерттеу барысында айқындалған жағымды тәжірибені наси-
хаттаудың қажеттілігін негіздеу. 
Тәрбие 
жұмысы 
тиімділігінің 
психологиялық-педагогикалық 
диагностикасының 
әдістері.
Педагогикалық 
– 
психологиялық 
диагностикалық эксперимент барысында әдістердің кешенін: анализ, син-тез, 
жобалау, индукция, дедукция, идеалдау, ойша эксперимент, са-лыстыру, 
жинақтау, маңызына қарай талдау, топтастыру т.б. қамтиды.
Нақты жүргізілген педагогикалық - диагностикалық экспери-мент 
педагогикалық үдерісті жандандыруға үлкен ықпал етеді. Мек-тептегі 
педагогикалық эксперимент тұлғалық қатынасқа, жас ерек-шелікке,
анатомиялық - физиологиялық, психологиялық, әлеуметтік жағдайларға аса 
мән берілуі керек. Зерттеушілер мектепте диагнос-тика жүргізгенде мектепке 
дейінгі, кіші мектеп жастындағы, балалық шақ, жоғарғы мектеп жасындағы 
аралықтарды нақты белгілеп жас ерек-шелігін негізге ала отырып 
жүргізгенде дұрыс нәтижеге жетеді.
Тәрбие жүйесінде 
сапа критерийлеріне
жүйенің қойылған мақ-сатқа 
жақындау 
дәрежесі, 
мектептің 
жалпы 
психологиялық 
климаты, 
оқушылардың тәрбиеліктерінің деңгейлік көрсеткіштері т.б. Мектептің 
алдына қойған мақсаты мен міндеттеріне сәйкес ұйымдастыру жұмыс-
тарының нақты іске асуы, оның тәрбиеленушілердің тәрбиелік деңгей-
лерінің өсуіне ықпалы, жақсы нәтиже алуға бағытталуы, яғни, тұлға-ның 
дарындылығы мен қабілетін, зиялылығын аша білу. Көптеген ғы-лыми 


225 
зерттеу жұмыстарында оқушылармен жүргізілген тәрбиелік -диагностикалық 
зерттеулерде тәрбиелік деңгейлерін төмен, орта, жоғары деп үш деңгейлерге 
бөліп қарастырылады.
Педагогикалық диагностика барысында тұлғаның бойында ада-ми 
құндылықтарды қалыптастыру, тәрбиенің кешенді жүргізілуі, мақсаты, 
міндеттері, мазмұны, әдіс пен формалардың өзара әрекеттестікте іске 
асуы 
көзделеді. 
 

жүктеу 2,48 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   171   172   173   174   175   176   177   178   ...   282




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау