Тұлға тәрбиелігінің диагностикасы

221 
жалпы дамуының жас ерекшелік мүм-кіндіктерімен салыстырылады. 
Мысалы, оқушының дене күшіне се-німділігін арттыру үшін әдетте 
денсаулығы жайын кешенді түрде тек-серу, антропометрикалық, әлеуметтік 
және психикалық мәліметтерді жинау пайдаланылады. Алайда, ол арнаулы 
жабдықталған клиникалар мен лабороториялардың, арнайы даярланған 
қызметкерлерінің болуын талап етеді.
 
Мектеп мұғалімдері мен тәрбиешілері үшін басты мақсат –
оқу-шылар 
ұжымын зерттеу, 
олардың ақыл-ойын, мінез-құлықтың өзгеру себептерін, 
талаптану деңгейін, белсенділігін, тұлғааралық қа-тынастарын, әлеуметтік 
мінез-құлқының және басқа да маңызды сапа-ларының дамуын білу болып 
табылады. Бұл жағдайда тұлғаның қажет-ті сапаларын зерттеп білудің 
барынша кең тараған түрі - тестімен жұ-мыс жүргізу. Тәрбие ісі қарама-
қайшы және ұзақ үдеріс екені белгілі.
Тәрбиелік үдеріс нәтижелері
деп тұлғаның немесе ұжымның қол 
жеткен 
тәрбиелік деңгейін
айтамыз. Оның жоспарланған іске сәйкес болуы 
немесе одан ерекшеленуі мүмкін. 
Ұжымның 
тәрбиелік деңгейін
анықтауға 
диагностика
көмек-теседі. 
Диагностикалық зерттеудің мәліметтері тәрбиеленушілердің бастапқы 
сипаттамаларымен салыстырылады, бастапқы және ақтық нәтижелер 
арасындағы айырмашылық тәрбие үдерісінің тиімділігін ай-қындайды. 
Тәрбиелілік қалай айқындалады? Тәрбиенің қол жеткізетін нә-
тижелерін айқындау үшін 
тәрбиелік өлшемі
пайдаланылады.
Тәрбие-лілік 
өлшем 
- ұжымның немесе тұлғаның түрлі сапаларының қалыптасу деңгейінің 
теориялық тұрғыдан жасалған көрсеткіштері. Әдетте олар, атаулар шкаласы 
деп реттелінеді. Егер тәрбиелік сапаның қалып-тасу дәрежесіне шартты 
сандық баға алынатын болса, онда оқу ісінде қол жеткізген табыстар тестін 
жүргізу кезінде жасалатындай, тәрбие-лілік деңгейін сандармен көрсету 
арқылы салыстыру есебін жүргізуге болады. 
Осы күнге дейін педагогикада тұлғаның немесе ұжымның бар-лық 
сапасын қамтитын тәрбиелік өлшемін жасау тың мәселе ретінде қалып отыр.
Тәрбиеліліктің көптеген өлшемдерінің ішінен екі топты, маз-мұндық 
және бағалау деп бөліп алуға болады. Біріншісі зерттелінетін сапаның 
көрсеткіштерін бөліп алумен, екіншісі - (диагностика жасала-тын) 
анықталатын сапаның қарқынды тепе-тең көрінісін жазып алу мүмкіндігімен 
байланысты. 
Соңғы нәтижелердің диагностикасы – тұлғаның немесе ұжым-ның 
тәрбиелілік деңгейі үшін тағы да жалпы өлшемдерді, жекелеген қасиеттерді, 
белгілерді және сапаларды айқындаумен байланысты ара-лық нәтижелерді 
талдау үшін жекелік өлшемдері. 
Біріншісі мақсатты айқындауға арналып жазылған талаптарды, 
екіншісі – тәрбиелік үдерістің нақты міндеттерін көрсетеді. Бағытты-лығы, 
әдісі және өлшемді қолдану орны жөнінен тәрбиелілік шартты тұрде екі 
топқа бөлінеді:

222 
- тәрбие нәтижелерінің сыртқы пішінінде - пікірлесуде, баға-лауда, 
мінез-құлықтарда, тұлғаның әрекеттерінде көрінумен байла-нысты; 
-
тәрбиешінің көзінен тыс құбылыстармен – дәлелдермен, се-
німдермен, жоспарлармен, бағалармен байланысты болады. 
Оқушылардың 

жүктеу 2,48 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: