Гидромелиоративтiк жүйелердi пайдаланатын және басқаратын техникалық құралдар
Пайдаланатын және басқаратын техникалық құралдар қосымша жүйелердi басқару құрамына кiредi. Олар, жинайтын, өңдеу және ақпарат беру, және басқару сигналдары мен командалардың қалыптасуын (диспетчерлiк байланыс, бақылау ұңғымалары, өндірістік зерттеулер зертханалары, жолдар, тасымалдау құралдары), сонымен қатар қосалқы кәсіпорны мен өндірістік базалар, өндiрiстегi пайдалану жұмыстарына керектi машиналар, Өндірістік және тұрғын үйлердi, каналдар мен ғимараттарды пайдалану жағадйлары, орман жолақтары үшін керектi техникалық құралдардың кешенiнен тұрады.
3.1 Диспетчерлiк байланыс
Гидромелиоративтiк жүйелердi диспетчерлеу негiзiнде басқарады (ағылшын тiлiнде dispatch - жылдам басқару) кәсіпорында бақылау және басқаруды оперативтi орталықтандыру, ақпаратты өңдеудi және берудi қазiргi заманғы құралдарды пайдалануға негiзделу. Диспетрерлеу басқару нысанасының кейбiр звеноларының келiсiп жұмыс iстеуiн қамтамасыз етедi. Бұл жағдайда технико-экономикалық көрсеткіштерi, жұмыстың ырғақтылығы жоғарылайды, гидромелиоративтiк жүйелерде өндiрiстiң қуаттылығы жақсырақ пайдаланылады.
Арнайы бөлмеден барлық жүйенi немесе оның бөлімдерiн бiр орталықтан басқару және бақылау диспетчерлiк пункт деп аталады. Бұнда, диспетчерлiк қызмет өзiнiң мiндетiн орындауға көмектесетiн жабдықтар мен аппараттарды орналастырады.
Диспетчерлiк пункттегi жабдықтар диспетчерге жүйенi басқаруда жүктелген мiндеттердi анық және жоғарғы шапшаңдықпен орындалуды қамтамасыз ету керек. Диспетчер мен орындаушылардың хабарласуы және ақпарат алмасып тұруы үшін телефон, телеграф және радио байланыстар жасалған.
Гидроиелиоративтiк жүйедегi басқарылатын барлық нысаналар диспетчерлiк байланыспен жабдықталады (су алатын ғимараттар, сорап бекеті, бақылау түйіндерi, бөлгіш түйіндер, су беретiн нүктелер, суаратын техника). Сонымен қатар, жалпы байланыс схемасына кiретiндер қызмет жасайтын шаруашылық, пайдалану учаскелерi, негiзгi су өлшейтiн бекеттер, жүйенiң жұмысымен оперативтi байланыстағы қызмет адамдары (жүйенiң начальнигi, бас инженер, бөлім және пайдалану учаскесiнiң жетекшiлерi). Дисперчердiң байланыс жолы арқылы жүйедегi балық нысаналар мен үрдістердi басқарады, жүйенiң жұмыс режимiнiң қажеттiлiгiнiң шығуына қарай ол командалар бередi.
Диспетчерлiк байланыс бақылаудағы нысанның әрқайсысынан ақпарат алуды, үкiм берудi (басқарушың әрқайсысынан ақпарат алуды, үкiм берудi (басқарушыға ықпал жасау) және өндiрiстiң мәжілiстерiн өткiзудi қамтамасыз етедi.
Әр кезде байланыс құралын таңдау нақтылы жағдайға байланысты: байланыс құралының болуы және оларды арендалау мүмкіншiлiгi, жаңа байланыс нысаналарын тұрғызудың мүмкіншiлiгi. Байланыс құралдарын қалай су шаруашылығы пайдалану мекемелерi, солай мамандырылған байланыс кәсіпорындары пайдалану мүмкін. Бiрiншi жағдайда облыстық пайдалану басқармалары пайдалану-техникалық байланыс түйіндерiн жасайды (ПТБТ), ал жүйенi пайдалану басқармаларында - арнайы байланыс қызметiн.
Жүйелерде дисперлiк қызметке арнайы бейiмделген телефон байланысы көп таралған. Мұндай байланыстың ең сенiмдi схемасы - сақиналы, барлық диспетчерлiк нүктелер (басқару нысаналары) екi желiлi сыммен қосылып сақина жасайды. Бұл схема пiшiнi онша көп созылмаған гидромелиоративтiк жүйелердiң кез келгенiнде қолданылады. Телефон байланысын жүзеге асыру үшін тұрақты телефон желiсiн, телефон станциясын (АТС, коммутаторлар) және тәулік бойы кезекшi телефоншылар қызмет ететiн селектор қондырғыларын орнатады.
Негiзгi басқару нысаналарынде телефон аппараттары бар, шаруашылық аралық каналдар тiзбегiнiң ұзын учаскелерiнде - розеткалар. Су күзетшiлерi далалық телефондармен жабдықталған, телефон трубкасы. Телефон желiсiнiң бiрлiк ұзындығы 1000 гектарға 8-10 шақырым.
Телефон байланысын негiзiнен гидрометеорологиялық қызметке бағынышты гидрометрия тiрек бекетiнен ақпарат беру үшін қолданады. Бұл жағдайда, әдетте, жалпы телеграф тiзбегiнiң жақын пунктiн пайдаланады. Кейбiр телефон арқылы автоматты жұмыс жасайтын су деңгейiн өлшегiштердiң көрсеткіштерiн бередi. Бұндайды арнайы байланыс деп атайды.
Жүйеге басшылықты елеулi жақсартуға, күнделiкте-i сүрақтарды тым оперативтi шешуге, судың есебiн жақсартуға, суару жұмыстарының жүруi жайлы ақпараттарды жинау және берудi әдеуір жақс арту берудi әдеуір жақсартуға және басқа да мүмкіндiк беретiн ультрақысқатолқындағы радио байланысының тиiмдiлiгi жоғары.
Радио байланыстың кемшiлiктерi: эфирдiң бос еместiгi және радио жиiлiгiн алудың қиындығы, өнеркәсiптiң және атмосфераның бөгетiнiң әсерi (тұман, жаңбыр, қар) және басқалар.
Ультрақысқатолқындағы радиобайланыс құралдары қалай тұрақты, солай жылжымалы нысаналардың арасындағы байлансты қамтамасыз етуге арналған. Жүйелер әдетте радиусы 4-20 шақырым аралығында ықпал ететiн радиостанциялармен жабдықталады. Ара қашықтығы 50-70 шақырымнан жоғары аралықпен хабарласуы Үшін ретрансляцияны пайдаланады.
Техникалық байланыс құралдарының кешенiне кiретiндер: телефон аппараттары мен концентраторлар, телеграф аппараттары, радио және радиорелелi станция, мәліметтердi хабарлайтын аппараттар, дыбысты жазып алатын және тiркейтiн қондырғылар.
Диспетчерлiк байланысты бiр сатылы және екi сатылы схемада ұйымдастырады.
Бiр сатылы схемада барлық басқарылатын нысаналарда оперативтi басқаруды жүргізетiн бiр диспетчерлiк пункт бар.
Екi сатылы схемада орталықтандырылған (ОДП) және бiрнеше жергiлiктi диспетчерлiк пункттер бар (ЖДП) бар. Соңғысы жүйенiң бөліктерін басқаруға арналған (бөлім учаскелерiн), ал ОДП олардың жұмыстарын координациялайды (үйлестiредi). Екi сатылы схемалар басқарылатын нысаналар көп (әдетте 100-200) болғанда қолданылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
