Силлабус 042-18 60/01-2016 №1 басылым 08. 09. 2016 ж

Семей

Глоссарилар

1. 
   Пәннің жалпы мазмұны
   
2. 
   Пәннің міндеті мен мақсаты
   
3. 
   Пәнді оқыту себептері
   

ТЖ құтқару жұмыстарының тактикасы және төтенше жағдай салдарын жоюды сәтті өткізудің ең маңызды элементі басқару – ІҚЖ ұйымдастыру, үйлестіру, жетекшілік ету мен өткізу бойынша іс – шаралардың жиынтығы болып табылады.

«Құтқару жұмыстары және төтенше жағдай салдарын жою тактикасы» пәні жедел – құтқару отрядының кәсіби құтқарушылар жеке құрамын дайындауда, АҚ әскери бөлімдерінде және ҚР ТЖМ мамандандырылған өрт сөндіру бөлімдерінде, АҚ аумақтық және нысандық құрамаларында, ТЖ және АҚ құрама қызметтерін дайындайды.

ТЖ зардабын жоюда құтқарушылардың негізгі міндеті – зардап шегушілерді жедел іздеу және оларға дер кезінде көмек көрсету.

ТЖ ІҚЖ сәтті өткізудің ең маңызды элементі басқару – ІҚЖ ұйымдастыру, үйлестіру, жетекшілік ету мен өткізу бойынша іс – шаралардың жиынтығы болып табылады.

ІҚЖ басқарудың басты мақсаты – барынша қысқа уақытта, минималды шығынмен және залалмен, ІҚЖ толық жиынтығын жедел жүргізу бойынша күштер мен құралдардың тиімді қызметіне жағдай жасау.

• 
  ақпарат жинап, оны талдау және өндеу, нақты жағдайға баға беру, шешім қабылдау, жұмыстарды жоспарлау;
  
• 
  жағдайдың үздіксіз мониторингі, болжамдарды өндеу және нұсқаларын дамыту;
  
• 
  шынайы жағдайды бағалау, жұмыс жоспарының көлемін, сипатын өзгерісін анықтау;
  
• 
  ТЖ факторының қауіптілік деңгейлерін, қауіпті аймақтар шекарасын анықтау;
  
• 
  күштер мен құралдарды есептеу;
  
• 
  міндет қою және оны орындаушыларға жеткізу;
  
• 
  барлық ІҚЖ қатысушыларының арасындағы үйлесімділік пен әрекеттестікті қамтамасыз ету;
  
• 
  жұмыстың нәтижесін талдау, ішінара түзетулер енгізу;
  
• 
  тапсырманың орындалуын бақылау.
  
• 
  ақпарат жинап, оны талдау және өндеу, нақты жағдайға баға беру, шешім қабылдау, жұмыстарды жоспарлау;
  
• 
  жағдайдың үздіксіз мониторингі, болжамдарды өндеу және нұсқаларын дамыту;
  
• 
  шынайы жағдайды бағалау, жұмыс жоспарының көлемін, сипатын өзгерісін анықтау;
  
• 
  ТЖ факторының қауіптілік деңгейлерін, қауіпті аймақтар шекарасын анықтау;
  
• 
  күштер мен құралдарды есептеу;
  
• 
  міндет қою және оны орындаушыларға жеткізу;
  
• 
  барлық ІҚЖ қатысушыларының арасындағы үйлесімділік пен әрекеттестікті қамтамасыз ету;
  
• 
  жұмыстың нәтижесін талдау, ішінара түзетулер енгізу;
  
• 
  тапсырманың орындалуын бақылау.
  

1. 
   Төтенше жағдайлардың алдын-алу, жұмыс жүргізуді ұйымдастыратын мемлекеттік жүйені;
   
2. 
   Азаматтық қорғанысқа байланысты шаралардың орындалатын түрлерін;
   
3. 
   Төтенше жағдайлардан халықты қорғаудың тиімділігін арттыру мен негізгі жқмыс бағыттарын жақсарту жолдарын;
   
4. 
   ТЖ сақтандыру, жұмыс жүргізудің мемлекеттік жүйесінің даму перспективасы туралы;
   
5. 
   ТЖ қорғанудың озық тәжірбиелері туралы оқыту.
   

• 
  табиғи сипаттағы апаттар мен катастрофалардан сақтандыру немесе салдарын жоюға бағытталған шараларды атқарудың ұйымдастырушылық негіздерін;
  
• 
  радиациалық немесе химиялық залал жағдайын есептей бағалай білуі;
  
• 
  ҚР аумағындағы құтқарушылар мен апаттық-құтқару құрылымдарын аттестатциялау туралы заңдылықтарды және олардың құрамдары мен міндеттерін;
  
• 
  төтенше жағдай уақытында апаттық құтқару отрядтарын құру;
  
• 
  апаттар, табиғи апаттар кезінде халықты қорғау үшін шұғыл шараларды ұйымдастырып оны басқара білуді;
  
• 
  ҚР ішкі істер, қорғаныс министрлігі және ТЖ агенствасының апаттардан халықты қорғауға құрылған құрылымдарының іс-қимылдарын үйлестіріп, бағыттай алулары керек;
  
• 
  ТЖ кезінде атқарылатын жұмыстарды жоспарлауды ұйымдастыра білулері қажет.
  

1. 
   Пәнді оқу барысында студент білу қажет
   
2. 
   Пәнді оқытудың себептері
   

№ 2 дәріс. ІҚЖ басқару. Кезекшілікті, хабарлауды, байланысты ұйымдастыру

1. 
   ТЖ зардабын жоюда құтқарушылардың негізгі міндеті
   
2. 
   ІҚЖ басқару жүйесінің жоғарғы буыны
   
3. 
   Құтқарушылар мен кезекшілердің негізгі міндеттері
   

ТЖ зардабын жоюда құтқарушылардың негізгі міндеті – зардап шегушілерді жедел іздеу және оларға дер кезінде көмек көрсету.

ТЖ ІҚЖ сәтті өткізудің ең маңызды элементі басқару – ІҚЖ ұйымдастыру, үйлестіру, жетекшілік ету мен өткізу бойынша іс– шаралардың жиынтығы болып табылады.

ІҚЖ басқарудың басты мақсаты – барынша қысқа уақытта, минималды шығынмен және залалмен, ІҚЖ толық жиынтығын жедел жүргізу бойынша күштер мен құралдардың тиімді қызметіне жағдай жасау.

ІҚЖ басқарудың негізгі міндеттері:

• 
  ақпарат жинап, оны талдау және өндеу, нақты жағдайға баға беру, шешім қабылдау, жұмыстарды жоспарлау;
  
• 
  жағдайдың үздіксіз мониторингі, болжамдарды өндеу және нұсқаларын дамыту;
  
• 
  шынайы жағдайды бағалау, жұмыс жоспарының көлемін, сипатын өзгерісін анықтау;
  
• 
  ТЖ факторының қауіптілік деңгейлерін, қауіпті аймақтар шекарасын анықтау;
  
• 
  күштер мен құралдарды есептеу;
  
• 
  міндет қою және оны орындаушыларға жеткізу;
  
• 
  барлық ІҚЖ қатысушыларының арасындағы үйлесімділік пен әрекеттестікті қамтамасыз ету;
  
• 
  жұмыстың нәтижесін талдау, түзетулер енгізу, тапсырманың орындалуын бақылау.
  

ІҚЖ – ға қатысатын барлық күштер мен құралдарда басқаруды, олардың әрекеттестігін ұйымдастыруды, қауіпсіз жағдайды қамтамасыз етуді ІҚЖ басшысы жүзеге асырады.

ІҚЖ басшылығының негізгі қағидаты жеке дара басшылық ұстанымы болып табылады. Бұл жұмысқа қатысушылардың барлығы басшыға бағынатындығын және қабылданатын шешімдердің мүлтіксіз орындалатындығын білдіреді.

Қойылған міндеттерді жедел шешу мақсатында қызметте кезекшіліктердің келесі түрлері ұйымдастырылады:

• 
  тұрақты, тәулік бойы;
  
• 
  іздеу – құтқару жұмыстарын жүргізу мерзімі;
  
• 
  ТЖ болуы ықтимал кезеңде;
  
• 
  жоғарыдағы басшылықтың бұйрығы бойынша;
  

Кезекшілердің негізгі міндеті ақпарат алу, оларды мекемелерге тапсыру, қызметкерлерге хабарлау, жедел іздестіру – құтқару жұмыстарын өткізуге және дайындыққа қатысу.

Құтқарушылар мен қызметкерлерді хабарландыру радио және теле­фон байланыстары арқылы, шақыру құрылғылары және шабармандар жіберу арқылы жүргізіледі.

Байланыс – бұл нақты ұйым мен іздестіру – құтқару және авариялық-қалпына келтіру жұмыстарын жедел өткізудің маңызды элементі. Байланыстың ең негізгі бір түрі радиобайланыс болып табылады. ТЖ аймағына жылжу кезінде ол KB және УКВ радиостанциясы командалық – штабтық машинасымен немесе басқа көлік құралдарымен жөнделеді.

Радиохабарды өткізу тәртібі алдын ала белгіленіп, экипаж, станция, байланыс операторлары мен басқа да тартылған мамандарға жеткізіледі. ІҚЖ өткізу кезінде тораптар мен байланыс станциялары, ереже бойынша, бір дегеннен, сонымен қоса барлық элементтер бір уақытта құрастырылады. Тораптар мен байланыс станцияларының орналасуы мен инженерлік жабдықталуы:

• 
  байланыс құралдары мен жеке құрамды ТЖ – ның зақымдаушы әсерінен қорғауды;
  
• 
  талап етілген байланысты уақытында орнатуды және басқару пунктінің лауазымды тұлғаларына жеткізуді;
  
• 
  байланыс құралдарының пайдалануға қолайлы болуын;
  
• 
  ТЖ зақым келтіру факторларының қауіпі төнген кезде жылдам көшіру мүмкіндігін;
  
• 
  байланысты жедел басқару мүмкіндігін қамтамасыз ету керек.
  

Байланыс тораптары мен олардың элементтерін орналастыратын орынды тандау кезінде ұйымдар мен радио – радиожелілік және сым байланыстарының шарттарын, байланыс құралдарын орналастыру мен оларды күзету мүмкіндіктерін ескеру керек.

Радиобайланыс радиобағыт және радиожелісі арқылы тәулік бойы немесе сеанс бойынша жүзеге асырылады. Пайдаланылатын қысқа толқынды радио байланыстың негізгі түрі – бір полюсті модуляция тәртібіндегі телефон (БПМТ). Ультрақысқа толқынды радио байланыстың негізгі түрі – модуляциялық жиілік тәртібіндегі телефон. (ЖМТ).

Сым құралдарымен байланыс бағыт бойынша және ось бойынша өрістеп отырады. Алғашқы ұйымдастыру, ереже бойынша, бөліктерді, жеке бөлімшелерді қосу және далалық кабель желілерін жүргізуді басқару пункттері арасында болады. Екіншісі – бірнеше басқару пункттері арасында бір кабелді желілер бойынша ұйымдастырылады. Негізінен сымдық телефон байланысы қолданылады.

ІҚЖ кезінде құтқарушылар мен басшылар арасындағы байланыстардың үзілмеуі үшін мобильді және тасымалданушы радиостанциалар қолданылады. Ауруханалармен және басқа ұйымдармен, сонымен қатар, едәуір қашықтықта орналасқан күштермен байланыс үшін, ұялы телефон байланысы, сондай – ақ СВ және УКВ диапозонды радиостанциялар пайдаланылады.

Жұмыс түрлерінің көптігі, олардың орындалу шарттары, ТЖ – ның әртүрлі қысылтаяң – ерекше факторларының әсері, уақыт тапшылығы құтқарушылардың жабдықталуына, соның ішінде ІҚЖ жүргізу кезінде қолданатын қорғану құралдарына, құрал – саймандарға, көлік құралдарына жоғары талап қояды.