5
-
қазақ əдеби тілінің даму кезеңдері;
-
қазақ əдеби тілінің əрбір даму кезеңіндегі əдеби тілдің сипаты, өзгерісі,
дамуы, нормалары;
Қазақ тіл білімінде өткен ғасырдың 50-60 жылдарынан бастап қазақ əдеби
тілінің статусын айқындау жəне оның қалыптасуы, даму кезеңдері жөнінде
ғылыми зерттеулер талдау көзделеді. Əдеби тілді тарихи кезеңдерге бөлу
принциптері, қалыптасу негізі, нормалық белгілері сияқты мəселелер əрбір
кезеңге тəн əдеби тіл үлгілері жан-жақты оқытылады.
Оқыту əдістемесі: түсіндіру, баяндау, сұрақ- жауап.
Пререквизиттер:
Жалпы орта білім беретін мектептерде оқытылатын қазақ тілі пəні.
Нормативті қазақ тілі.
Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы.
Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы.
Қазіргі қазақ тілінің сөзжасамы.
Постреквизиттер:
Қазіргі қазақ тілінің синтаксисі.
Қазақ тілін оқыту əдістемесі.
Студент білу керек:
Курстың теориялық білімін
Қосымша мəліметтерді
Курс бойынша негізгі əдебиеттерді
Студент орындау керек:
Курс бойынша берілген практикалық жұмыстарды
Курс бойынша берілген өзіндік жұмыстарды
Курс бойынша берілген шығармашылық жұмыстарды
Курс бойынша берілген тест тапсырмаларын
3. «Қазақ əдеби тіл тарихы» курсы бойынша жұмыс бағдарламасы
1 жұма:
№ 1 - дəріс
Тақырыбы:
1. «Қазақ əдеби тілінің тарихы» пəнінің зерттеу обьектілері, мақсат-міндеттері,
зерттеу əдістері.
2.Əдеби тілдің сипаты. Əдеби тіл туралы жалпы мəлімет. Ол жайындағы түрлі
көзқарастар, анықтамалар.
3.Əдеби тілдің нормалық белгілері, түрлері.
№ 1 семинар
Тақырыбы: 1.Қазақ əдеби тілінің тарихы мақсат-міндеттері, мəселелері,
зерттеу əдістері.
2.Əдеби тілдің сипаты. Əдеби тіл туралы жалпы мəлімет. Ол жайындағы түрлі
көзқарастар, анықтамалар.
3. Əдеби тілдің нормалық белгілері, түрлері. Əдеби тіл нормаларының əр түрлі
тарихи кезеңдерде тұрақтылық дəрежесі мен талаптардың бірдей еместігі.
4. Əдеби тіл жəне көркем əдебиет тілі, функционалдық стильдер.
№ 1 ОЖСӨЖ
6
Тақырыбы:
1.Əдеби тілдің нормалық белгілері, түрлері.
2. Əдеби тіл жəне көркем əдебиет тілі, функционалдық стильдер.
№ 1 СӨЖ
Тақырыбы: Қазақ əдеби тілі дамытуда Ы.Алтынсаринның орны.
1.
Əдебиеттер : 1. Сыздық Р. Абай жəне қазақтың ұлттық əдеби тілі.
Алматы, 2004 ж.
2.
Исаев С. Қазақ əдеби тілінің тарихы. Алматы, 1989,1996 ж ж.
3.
Қалиев Ғ,Боранбаев Г. Қазақ əдеби тілінің тарихы. Практикалық курс.
Алматы, 2001 ж.
4.
Мұхамбет-Кəрім Х. Диалектология мен қазақ əдеби тіл тарихы
мəселелері. Алматы, 2001 ж.
№ 2 - дəріс
Тақырыбы:
1. Əдеби тіл жəне көркем əдебиет тілі, функционалдық стильдер.
2. Əдеби тіл мен ауызекі сөйлеу тілінің өзара байланысы. Сөйлеу тіліне тəн
ерекшеліктер. Сөздердің сөйлеу тіліндегі синтаксистік, морфологиялық жəне
фонетикалық өзгешеліктері.
3. Əдеби тілдегі сөздік қор мен ауызекі сөйлеу тіліне тəн сөз байлығы.
Диалектизм мен қарапайым сөздердің өзара айырмашылығы жəне олардың
əдеби тілге қатысты, стильдік қызметі. Диалектизм мен дублет сөздер. Əдеби
тіл нормаларының əр түрлі тарихи кезеңдерде тұрақтылық дəрежесі мен
талаптары.
№ 2 семинар
Тақырыбы:
1. Əдеби тіл мен ауызекі сөйлеу тілінің өзара байланысы. Сөйлеу тіліне тəн
ерекшеліктер. Сөздердің сөйлеу тіліндегі синтаксистік, морфологиялық жəне
фонетикалық өзгешеліктері.
2. Əдеби тілдегі сөздік қор мен ауызекі сөйлеу тіліне тəн сөз байлығының бір
еместігі. Диалектизм мен қарапайым сөздердің өзара айырмашылығы жəне
олардың əдеби тілге қатысты, стильдік қызметі. Диалектизм мен дублет сөздер.
3. Қазақ əдеби тілінің тарихи негіздері мен даму кезеңдері.
№ 2 ОЖСӨЖ
Тақырыбы:
1.Əдеби тіл мен ауызекі сөйлеу тілінің өзара байланысы. Сөйлеу тіліне тəн
ерекшеліктер. Сөздердің сөйлеу тіліндегі синтаксистік, морфологиялық жəне
фонетикалық өзгешеліктері.
2. Əдеби тілдегі сөздік қор мен ауызекі сөйлеу тіліне тəн сөз байлығының бір
еместігі. Диалектизм мен қарапайым сөздердің өзара айырмашылығы жəне
олардың əдеби тілге қатысты, стильдік қызметі. Диалектизм мен дублет сөздер.
№ 2 СӨЖ
Тақырыбы:
Абай жəне жаңа дəуірдегі қазақ əдеби тілі.
1.
Əдебиеттер: 1.Айдаров Ғ, Құрышжанов Ə, Томанов М. Көне түркі жазба
ескерткіштері тілі. Алматы, 1970 ж.
7
2.
Аманжолов С.А. Вопросы диаклектологии и истории казахского языка.
Алма-Ата, 1959, 1997 ж.
3.
Аманжолов С.А. Вопросы диаклектологии и истории казахского языка.
Алма-Ата, 1959, 1997 ж.
4.
Əуезов М. Қазақтың əдеби тілі туралы. //Əдебиет жəне искусство. 1951, №
4.
№ 3 - дəріс
Тақырыбы:
1. Қазақ əдеби тілінің тарихи негіздері мен даму кезеңдері.
а) Қазақ халқы – ежелгі түркі тайпалардың ұрпағы. Түркі тайпаларының
ауызша түрде сақталып келген туындылары.
ə) Ежелгі түркі тілдері ескерткіштері (Орхон-Енесей жазу нұсқалары) мен
ұйғыр жазу ескерткіштерінің тілі.
б) Орта ғасыр (Х-ХҮ ғасырлар) түркі ескерткіштері, батыс түркі тілдерінің
ескерткіштері:
№ 3 семинар
Тақырыбы:
1. Қазақ халқы – ежелгі түркі тайпалардың ұрпағы. Ауызша сақталып келген
туындылардың түркі халықтарына ортақтығы.
2.Ежелгі түкі тілдері ескерткіштері (Орхон-Енесей жазу нұсқалары) мен
ұйғыр жазу ескерткіштерінің тілі.
№3 ОЖСӨЖ
Тақырыбы:
1. Қазақ əдеби тілінің тарихи негіздері мен даму кезеңдері.
2. Қазақ халқы – ежелгі түркі тайпалардың ұрпағы. Сондықтан түркі
тайпаларының арасында туып, ғасырлар бойы ауызша түрде сақталып келген
туындылар түркі халықтарының көпшілігіне, оның ішінде қазақ халқына да
ортақ екендігі.
№3 СӨЖ
Тақырыбы: 1.Өткен ғасырдың 2 жартысында күн тəртібіне қойылған қазақ
жазуы (əліпби) мəселесі. Ол жөніндегі пікірлер. Орыс графикасын пайдалану
жөніндегі əрекеттер. Орыс графикасымен шыққан əдебиеттер.
Əдебиеттер:
1. Балақаев М, Сыздықов Р, Жанпейісов Е Қазақ əдеби тілінің тарихы. Алматы,
1968 ж.
2. Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөнінде зерттеулер. Алматы, 1966 ж.
3. Жұбанов Е. Қазақтың ауызекі көркем тілі. Алматы, 1996 ж.
4. Жанпейісов Е, М.Əуезовтің «Абай жолы» эпопеясының тілі. Алматы, 1976 ж.
№ 4 - дəріс
Тақырыбы:
1.Қазіргі қазақ əдеби тілін қалыптастырудың алғашқы лабораториясы -
қазақтың бай ауыз əдебиеті.
а) Ауыз əдебиеті үлгілерінің тілін, олардың пайда болу дəуірлеріне қарай
бөліп сипаттау;
ə) Олардың жанрлық классификациясына қарай бөлінуі;
Достарыңызбен бөлісу: | 
