290
білім алу іс-әрекеттерінің дағдылары мен икемділіктерінің қалыптасуына қажетті
әрекеттерден тұрады.
Оушылардың өзін-өзі дамуын қамтамасыз етудің негізгі міндеттеріне сәйкес әдістер
тобын шартты түрде үш топқа бөлуге болады: ақпараттық-анықтамалық, диагностикалық
(жоғары сынып оқушысының өзін-өзі тануына бағытталған), жоғары сынып оқушысын
моральды-эмоциялық қолдау әдістері және шешім қабылдау әдістері мен өзін-өзі дамыту
бойынша болашақтық жоспар құру. Білім және осы әдістерді меңгеру оқушының өзін-өзі
дамуының тиімділігін қамтамасыз ете алады.
3.
Кеңес беру бағыты өзін-өзі тану пәні педагогының әр түрлі қушылар тобымен
өзараәрекетін сипаттайды. Кеңес беру жұмысы даму, оқу, өзіндік анықталу сұрақтарына
қатысты индивидуалды бағыттарды ұсынуды қамтиды; өзін-өзі дамытуға қатысты туындаған
тұлғалық мәселелер бойнша нақты кеңестер.
Сонымен, өзін-өзі тану сабағында оқушылардың өзін-өзі дамуын психологиялық-
педагогикалық қолдау бірнеше бағытты
қамтитын, күрделі процесс екенін көреміз.
Сонымен, оқушылардың зор мүмкіндіктері мен шектерінің, тағдырын өз ырқымен
билеуге және қоғамға ықпал етуге қабілеттерінің психологиялық механизмдерін,
алғышарттарын анықтау, дамыту қажеттігі қазіргі білім беру саласының негізгі міндеттерінің
бірі болып табылатыны анықталды.
Арнайы ұйымдастырылатын психологиялық
-педагогикалық қолдау іс-әрекеттің,
қарым-қатынастың және өзіндік дамудың нәтижелі болуын, олардың игілікті, ізгілікті
сипатын қамтамасыз етуді, әрі тұлғаның кез келген мәселені дәлме-дәл шешуіне мүмкіндік
береді. Бірақ мұндай әлеуеттің өзекті болуын бәрінен бұрын тұлғаның өзіндік әрекеті – ішкі
ахуалдың өзін-өзі өзгертуге, өзін-өзі жетілдіруге бағытталуы анықтайды. Осыған орай
жоғары сынып оқушыларының өзін-өзі жетілдіру мазмұнын, әдіс-тәсілдерін, құралдары мен
формаларын жаңаша құру қажеттігі шығады. Сондықтан жеткіншектерді тұлға дамуымен
үйлестіру қазіргі білім беру жүйесінде аса көкейтесті мәселе болып табылады.
Ғылымда тұлғаның дамуының маңызды мәселелерді мақсат-бағдарлы іздестіруге;
«шұғыл» жағдайды алдын-ала аңғаруға; мәселелік жағдайдан тиімді, әлеуметтік ортада
құнды тәсілмен шыға алуға; жаңа мәселелерді және олардың салдарын болжауға мүмкіндік
беретін түрлі моральдік-еріктік сипаттар, бағыттылық, қабылдау, зейінділік, еске сақтаудың
жоғарылығы, ақыл-ой тереңдігі, зерделік, зияттылық, эмоциялық тұрақтылық, стреске
шыдамдылық, бейімделуге икемдік, қарым-қатынастағы құзіреттілік, креативтілік және т.с.с
көптеген тұлғалық қасиеттер мен қабілеттердің, танымдық үдерістердің, психикалық жай-
күй сипаттарының жекелей жоталанып, немесе тұтас құрылыммен дамыту, жетілдіру үдерісі
ретінде әрмәнді қарастырылады.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы. –Астана, Ақорда, 2007 жылғы шілденің 27-сі,
№319-ІІІ ҚРЗ.
2. Нурлыбекова А.Б. Сулейменова С.Н. Маджуга А.Г. Нравственное воспитание будуших учителей в
контексте инновационной деятельности общеобразовательной и высшей профессиональной школы: учеб,
пособие.- Шымкент: изд-во ЮКГУ им. М.О.Ауезова, 2001. –136 с.
3. Ананьев Б.Г. О проблемах современного человекознания. – М.: Наука. –1977. – 377 с.
4. Рубинштейн С.Л. Избранные философско-психологические труды. – М., –1997. – 463 с.
5. Леонтьев А.Н. Проблемы развития психики. - М., 1981. - 584 с.
6. Мясищев В.Н. Структура личности и отношения человека к действительности // Психология
личности. Тексты / Под ред. Ю. Б. Гиппенрейтер, А. А. Пузырея.— М.: Изд-во Моск. ун-та, 1982. С. 35–38.
7.
Платонов К.
К. О системе психологии. Издательство: Мысль Год: 1972.- 201с.
8. Узнадзе Д.Н. Психологические исследования. – М., 1966. С
9. Божович Л.И. Личность и ее формирование в детском возрасте / Психологическое исследование. –
М.:
Просвещение, 1968. – 464 с.
10. Леонтьев А.Н. Деятельность. Сознание. Личность. – М.: Политиздат. – 1975. – 304 с.
291
УДК 796.33.01
КУЗНЕЦОВА А., КРИВКО О.А.
ВКГУ имени С.
Аманжолова, г.
Усть-Каменогорск
МЕТОДИКА СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ АТАКУЮЩИХ ДЕЙСТВИЙ
ВЫСОКОКВАЛИФИЦИРОВАННЫХ ГАНДБОЛИСТОК
НА ОСНОВЕ РАЗВИТИЯ БЫСТРОТЫ РЕАКЦИИ
Тенденцией современного гандбола является убыстрение темпа игровой деятельности,
что влечет за собой повышение требований к тактической, технической и физической
подготовленности гандболистов.
Гандбол относят к группе ситуационных (нестандартно изменяющихся) видов спорта.
Он характеризуется изменчивостью условий выполнения двигательных действий,
отсутствием стереотипности в выполнении и повторений стандартных ситуаций.
Физическая подготовка в гандболе, являясь одним из основных видов спортивной
подготовки, призвана воспитывать и совершенствовать у игрока физические и волевые
качества, необходимые ему в игре. Одним из таких качеств, имеющих большое значение,
является быстрота двигательной реакции, то есть способность человека произвести в
минимальное время целесообразное действие в ответ на изменение обстановки.
Именно быстрота двигательной реакции позволяет гандболисту в игровой деятельности
действовать, сообразуясь с обстановкой, взаимодействуя со своими партнерами, преодолевая
сопротивления игроков противоположной команды. Обстановка игры постоянно заставляет
его реагировать с максимальной быстротой и точностью на внезапно появившиеся в поле
зрения «раздражители», причем ответные действия представляют собой сложные по
координации двигательные акты.
Таким образом, в связи с быстрым развитием гандбола и улучшением его технико-
тактических свойств, становится очевидной необходимость специальной тренировки
быстроты двигательной реакции у высококвалифицированных гандболисток, призванных
использовать всю мощь своего спортивного арсенала в чрезвычайно сложных и быстро
меняющихся условиях игры.
Быстрота двигательных реакций может быть простой и сложной.
Простая реакция – это ответ заранее известным движением на заранее известный, но
внезапно появляющийся сигнал. Например, старт в беге, скоростная стрельба по силуэтам,
бросок набивного мяча от груди или из-за головы по ожидаемому сигналу и пр.
Все остальные типы реакций – сложные.
В двигательных реакциях различают три фазы:
Сенсорную – от момента появления сигнала до первых признаков мышечной
активности.
Премоторную – от появления электрической активности мышц до начала движения.
Эта фаза наиболее стабильна и составляет 25 – 60 мс.
Моторную – от начала движения до его завершения.
Сенсорная и премоторная фазы образуют латентный (скрытый) компонент реакции, а
моторная – двигательный.
На рисунке 1 видно, что латентный и двигательные компоненты времени реакции
имеют на оси времени общий участок (он обозначен штриховкой). Это означает, что в
данное время начинают работать несколько параллельных уровней регуляции [1].
В области физического воспитания обычно измеряют общее время реакции, т. е.
промежуток времени между моментом (to) появления сигнала и моментом (tn) окончания
реагирования на него. Например, моментом ухода со стартовых колодок в беге на короткие
дистанции. Сокращение целостного времени простой двигательной реакции в результате
тренировки происходит главным образом за счет ее моторного компонента. Установлено,
что перцептивные и двигательные процессы являются относительно независимыми, причем
