«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері»

«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері» 
аймақтық ғылыми-практикалық конференция, 30 қараша 2018ж. 
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті 
16 
 
аса маңызды нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік беретін қазіргі заманғы 
оқу  материалдарының,  технологиялардың  кең  ауқымын  ұсыну  керек. 
Аудиториялық және зертханалық сабақтардан басқа студенттер қашықтық 
режиміндегі  мультимедиялық  бағдарламамен  өзіндік  жұмысқа  елеулі 
уақыттарын  бөледі.  Ағылшын  тілін  үйренудің  тереңдетілген  курсын 
бітіргеннен  кейін  және  өз  білімінің  деңгейін  арттырғаннан  кейін 
студенттер  көптілділікті  ескере  отырып,  оқуын  жалғастырады.  Екінші 
кезеңде  студенттер  ОӘК  мамандықты  ескере  отырып,  әзірленген  «Кәсіби 
ағылшын  тілін»  оқиды.  Мақсатты  негізге  ала  отырып,  ағылшын  тіліне 
оқыту  кәсіби  бағыттылықты,  пәнаралықты  және  коммуникативті-іскерлік 
тәсілді  ескере  отырып,  құрылады.  Осылайша,  мысалы,  «Өзін-өзі  тану» 
мұғалімдері  «Өзін-өзі  тану  ағылшын  тілінде»  пәнін  оқиды,  физика 
мұғалімдері  физика  және  астрономияның  негізгі  ұғымдарын  ағылшын 
тілінде  оқиды.  Кәсіби  ағылшын  тілі  курсын  оқу  барысында  студенттерде 
екінші  тілді  қарым-қатынас  құралы  ретінде,  білімнің  түрлі  салаларынан 
жаңа,  өзекті  және  пайдалы  ақпарат  алу  құралы  ретінде  пайдаланудың 
дағдылары  мен  біліктері  қалыптасады.  Кәсіби  ағылшын  тілі  курсын 
бітірген  соң  студенттер  қажетті  кәсіби  лексиканы  меңгереді,  арнайы 
сөздікті  қамтитын  мәтіндерді  оқиды,  диалогтік  және  монологтық  сөйлеуі 
дамиды,  сондай-ақ  осы  білімдерін  одан  әрі  тәжірибесінде  пайдаланады. 
Көптілділікті енгізудің соңғы кезеңінде көптілділік ескерілген тәжірибенің 
барлық  түрлері  болуы  керек,  яғни  студенттер  өз  сабақтарын  үш  тілде 
өткізулері  қажет.  Студенттер  оқыту  процесінде  таңдаған  мамандығы 
бойынша  үш  тілде  портфолио  жасауы  маңызды  болып  табылады. 
Осылайша,  бүкіл  курс  бағдарламасы  бойында  студенттер  үш  бағыт 
бойынша оқиды: тереңдетілген және кәсіби қазақ тілі, орыс және ағылшын 
тілдері.  Үштілді  білім  беру  аясында  педагогтарды  даярлаудың  білім  беру 
бағдарламаларын  әзірлеу  барысында  міндетті  түрде  тілдік  (көптілді), 
пәндік  және  педагогикалық  құзыреттілігінің  қалыптасуын  ескеру 
ұсынылады. Көптілді білім берудің мақсаттарын табысты іске асыру үшін 
білім  беру  процесінің  дидактикалық  жағын  күшейту  қажет.  Жалпы 
алғанда,  тілдерді  оқытудың  тиімділігі  туралы  айтқанда,  осы  жұмыстың 
жүйелі  жетілдірілуі  бойынша  қадамдарды  қолдану  қажет.  Инновациялық 
әдістер іздеу қажет. Атап айтқанда, әрбір облыста тілдерді оқытудың озық 
технологияларын  енгізу  бойынша  мамандандырылған  арнайы  орталықтар 
құру және нығайту. Қазақстандағы көптілді білім беруді дамытудың қазіргі 
кезеңі  оны  жүзеге  асырудың  нақты  ұйымдастырушылық  формаларын 
қажет  етеді.  Педагогикалық  кадрларды  даярлаудың  қолданыстағы 
бағдарламаларын  сараптау  үштілді  білім  беруге  дайындық  барысына 
елеулі  өзгерістер  мен  толықтырулар  енгізу  қажеттігін  көрсетті.  Бұл 
атқарылатын  жұмыстар  барлық  білім  беру  ұйымдарының,  әдістемелік 
бірлестіктердің,  білім  саласындағы  құзыретті  органның  қатысуымен 

«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері» 
аймақтық ғылыми-практикалық конференция, 30 қараша 2018ж. 
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті 
17 
 
жүргізілуі  тиіс.  Үштілділік  білім  беруді  енгізудің  тиімділігі  мақсатты-
бағытты  ұйымдастыру–педагогикалық  жағдайларды  іске  асыруға 
байланысты.  Жоғары  оқу  орындарында  болашақ  шетел  тілі  пәні 
мұғалімдерін  талап  аясында  даярлау  үшін  төмендегідей  дидактикалық 
шарттары  орындалуы  тиіс:  болашақ  пән  мұғалімдеріне  қазіргі  кездегі 
шетел  тілінің  практикалық  мәнділігін  ұғындыру;  шетел  тілінің  мазмұнын 
түзуші  оқу  материалдарын  игеруде  талдау,  іріктеу,  салыстыру,  жинақтау, 
т.б.  іс-әрекеттерін  студенттермен  ұйымдастыру;  шетел  тілін  оқытуда 
практикалық  бағыттылықты  жүзеге  асырушы  құралдарымен  жұмыс 
жасату;  оқушыларды  шетел  тіліне  үйрету  үшін  болашақ  мұғалімдердің 
іскерлігін  қалыптастыру.    Аталған  шарттар  негізінде  болашақ  шетел 
тілінде  пәнді  оқытатын  мұғалімдерді  даярлауды  жүзеге  асыру  көптеген 
факторларға байланысты. 
Алыс  және  жақын  шетелдердегі  қоғам  дамуының  жаңа  тенденциясы 
түрлі  дәрежеде,  түрлі  салаларда  ағылшын  тілін  меңгеру,  білу,  қарым-
қатынас  жасауда  ғана  емес,  мәдениеті  мен  тілі  басқа  халықтармен  түрлі 
салада қоян-қолтық араласу үшін де қажет екендігіне куә болып отырмыз. 
Жастарды  басқа  ел  халықтарымен,  олардың  лингвомәдениетімен  өзара 
қарым-қатынас  жасауға  үйрету  қазіргі  таңдағы  өмір  шындығынан  келіп 
туындады. Бүгінгі күн талабына сай ағылшын тілін үйренудің маңызы зор 
екендігіне  көзіміз  жетті.  Осы  орайда  білім  беруде  негізгі  мақсат  -  тек 
білімді,  студент  дайындау  емес,  рухани  дүниесі  бай  және  әлеуметтік 
адамгершілігі  зор,  қоғамдық  өмірдің  барлық  аясында  ұлттық 
құндылықтарды түсінуге және дамытуға қабілетті тұлғаны қалыптастыру. 
Шетел 
тілін 
оқытудың 
мақсаты 
субьектінің 
мәдениетаралық  
қарымқатынас    біліктілігін  қалыптастыру    десек,  онда    сол  шетел    тілін 
оқытуда жаңа ақпараттық технологияларды қолдану шетел тілін оқытудың 
мақсатынан  туындап  отырған  қажеттілік  болмақ.    Шетел    тілін    жаңаща  
оқыту    соңғы    жылдары    жоғары    қарқынға    ие  болды.  Ұстаздардардың 
сабақты    жобалаудағы      жауапкершілігі      оқушылардың      шетел    тілінде  
нәтижелі    тілдік    қарым-қатынас    жасауына    мүмкіншіліктер    туғызады  .   
Шетел 
тілін 
оқытудың 
мақсаты 
субьектінің 
мәдениетаралық  
қарымқатынас  біліктілігін қалыптастыру.  
Қазіргі  уақытта  шетел  тілін  оқытудың    коммуникативтігі, 
интерактивтілігі, аутенттігі тілді үйрену  үрдісінің мәдени контексте болуы 
үстемдікке  ие  болуда.    Аталған  ұстанымдар    коммуникативтілік  
қабілетінің  компоненті  ретінде  мәдениетаралық  біліктілікті дамытудың  
алғышартын  жасайды.  Шетел  тілін  дәстүрлі  оқытуда  тіл  үйренушілер 
тілдік  жаттығуларды    жасап,  қажетті  материалды  жаттаумен  ғана 
шектеледі.    Яғни,ол  төмендегідей  көрініске    ие  болады:  «сөздік  қор  + 
қажетті құрылым =  тіл». Алайда , тілдік құрылымды жаттаумен шектелу, 
тілді қарым- қатынас  құралы ретінде меңгеруге толық мүмкіндік бермейді.