«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері»

«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері» 
аймақтық ғылыми-практикалық конференция, 30 қараша 2018ж. 
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті 
65 
 
Тірек  сөздер:  Тіл,  үштілділік,  білім,  елбасы,  ұлт,  тәуелсіздік,  ғылым, 
шығармашылық, болашақ, әдіс.   
 
 
 
Аннотация 
Триединство языков-залог успешного образования молодежи Казахстана, 
его  надежный  оплот.  Мы  должны  добиться  предоставления 
качественных  образовательных  услуг  по  всей  стране  на  уровне  мировых 
стандартов. На  сегодняшний  день,  знание  нескольких  языков  является  
необходимым  навыком  и  требованием  современности.  Такой  феномен  
объясняется   усилением   глобализации,   развитием   международных  
отношений.  
Говоря   о   развитии   трехъязычия   в   Казахстане   следует   отметить,  
что   поставленная   цель,   имеет   не   только   культурный   и  
образовательный  характер,  но и  политический. Трехъязычия  послужит  
укреплению  
конкурентоспособности 
Казахстана  
и  
усилению  
межэтнического согласия. 
Ключевые  слова:  Язык,  трехязычие,  знание,  президент,  нация, 
независимость, наука, творчество, будущее, метод. 
 
Тіл  –  қай  ұлтта,  қай  елде  болса  да  қастерлі,  құдіретті  ұғым.  Бүгінгі 
нарық  заманы  бәсекеге  қабілеттілікті,  дамыған  отыз  елдің  қатарынан 
көріну үшін білімді де озық ойлы азаматтарды тәрбиелеуді талап етеді [1, 
4].  Бүгінгі күннің басты талабы мемлекеттік тілмен қатар басқа тілдерді де 
үйрену  арқылы  ұрпағымыздың  ұлттық  және  әлемдік  мәдениет  пен 
әдебиетті  игеруіне,  басқа  халықтардың  дәстүрлері  мен  мәдениетін 
зерттеуіне  және  қабылдауына  жағдай  жасау,  яғни  полимәдениетті  тұлға 
қалыптастыру болып отыр.       
Қазақстанның  тілдер  саясатындағы  басты  бағыт  –  тілдердің 
үштұғырлылығы.  Үштұғырлы  тіл  -Қазақстан  жастары  болашақ  білімінің 
кепілі. Әлемдегі  жоғары  дамыған  елдердің  санатына  енуді  көздеген 
еліміздің  бүгінгі  күндегі басты  мақсаты  сауатты,  саналы  ұрпақ  тәрбиелеу 
ісі  болып  отыр.  Қазақстан  халқының  рухани  дамуымен  қатар,  бұл  идея 
ішкі саясатымыздың жеке бағыты болып отыр. Қазақстан халқы әлемге үш 
тілді пайдаланатын мәдениетті ел ретінде танылуға тиіс.  
Қазіргі  таңда  Х.Досмұхамедов  атындағы  Атырау  мемлекеттік 
университетінде  ҚХР,  Өзбекстаннан,  Ауғаныстан,  Иран,  Моңғолия 
мемлекеттерінен  келген  шетелдік  қазақ  диаспорасы  өкілдері  білім  алып 
келеді.  Қазақ  диаспорасы  өкілдері  дайындық  бөлімінің  тыңдаушылары 
ретінде тіркеліп, білім алуда. Оларды кешенді тестілеуге дайындауда білім 
берудің  түрлі  әдіс-тәсілдері  мен  инновациялық  технологияларды 
қолданудың  тиімді  жолдары  қарастырылады.  Қазіргі  таңда  дайындық 
бөліміндегі  тыңдаушылардың  басым  бөлігін  Өзбекстаннан  келген 

«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері» 
аймақтық ғылыми-практикалық конференция, 30 қараша 2018ж. 
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті 
66 
 
қандастарымыз құрап отыр. Кейінгі жылдары ЖОО-ға түсу үшін кешенді 
тест  тапсыруда  тыңдаушылары  қазақ  тілі  оқулығымен  орта  мектептен 
танысып  келетін.  Қазіргі  кезде  жазба  жұмыстарында  көптеген 
қиыншылықтар  бар.  Себебі  кирилица  жазбасы  оларға  таныс  емес.  Сол 
олқылықтардың  орнын  толтыру  мақсатында  әліпбиді  қайта  үйретіп, 
сауатты  оқып-жазуға  дағдыландырамыз.  Бастапқы  сабақтарда  күнделікті 
бірнеше  сөзден  тұратын  буын  диктантын  жазғызамыз,  кейін  терме, 
шығармашылық  диктанттарын  жазғызып,  мәтіндерді  меңгертіп,  оқуға 
жаттықтырамыз.  Сөздік  диктантын  өткен  сабақта  берілген  сөздерді  есте 
қалдырдыру  мақсатында  күнделікті  жүргізіп  отырған  дұрыс.  Бірте-бірте 
сөздердің түбірін және қосымшаларын ажыратуға тапсырма беріледі. Есту 
диктантында  жаттауға  берілетін  өлең  шумақтарын,  мақал-  мәтелдерді 
жазғызып,  бірі-бірінің  қателерін  тапқызып  үйретеміз.  Сонымен  қатар  тез 
оқып  жүргізе  білуге  машықтандырамыз.  Қазақ  тілі  пәнімен  қатар  орыс 
және  ағылшын  тілдері  пәндерін  қатар  меңгеруге  жағдай  жасалған.  Яғни, 
тілдерді байланыстыра оқыту жолға қойылған. 
Заман  талабына  сай оқытуда,  жазба  жұмыстарында  ақпараттық 
технологияны тәжірибеге  енгізілген.  Соның  негізінде  «бейнекөрсетілім» 
әдісі, 
қысқа 
метражды 
кино, 
тұрмыстық 
түрлі 
тақырыптағы 
қойылымдарды  көрсету,  интерактивті  –  мультимедиялық  тақталарды 
қолданудың  тіл  үйренуде  пайдасы өте зор.  Интерактивтік жаттығулар  тіл 
үйренушілерге  жаттағуларды  дұрыс  жасауға  және  өзін-өзі  тексеріп, 
қатемен  жұмыс  жүргізіп,  есте  тұтып  алуға  қажетті құрал.  Ол  біріншіден 
уақытты  тиімді  пайдалануға,  тапсырманы  дер  шағында  орындауға,  кез-
келген  кезде  ашып  қарап,  қайталауда  да  пайдасы  мол.  Үштілді  меңгерту 
барысында  сөздікпен  жұмыстың  алар  орны  ерекше  болып  табылады. 
Сөздік  жұмысы  –тілді  дамытудың,  сөздік  қорды  байытудың  бірден-бір 
алғы  шарты,  тыңдаушыға   жаңа  сөздер  үйренуде,  бұрын  білетін  немесе 
түсінбейтін  сөздердің  мағынасын  анықтауда  маңызы  зор.  Сондай-ақ 
сөздікпен  жұмыс  сөйлем  құрауға,  жаңа  сөздермен  тіркес  құрастыруға  
мүмкіндік 
береді, 
сөздерді 
байланыстырып 
сөйлеуге, 
әңгімелесуге көмектеседі. 
Бұл  жерде  бағдарламаға  сәйкес  үш  пәнді  бірлікте  ала  отырып, 
пәнаралық  байланысты  жүзеге  асыруға  мүмкіндік  мол.  Білім  алушының 
ізденісіне басты назар аударып, жеке тұлғаның әрекетін дамытуды мақсат 
етудеміз.  
Тілдердің  үш  тұғырлығы  туралы  ойды  Елбасымыз  Н.Ә.Назарбаев 
алғаш  рет  2006  жылдың  қазанында  өткен  Қазақстан  халқы 
ассамблеясының  XII  құрылтайында  жария  етті.  Ал,  2007  жылғы  «Жаңа 
әлемдегі  жаңа  Қазақстан»  атты  халыққа  жолдауында  Елбасы  «Тілдердің 
үштұғырлығы»  мәдени  жобасын  кезең-кезеңімен  біртіндеп  іске  асыру 
идеясын  ұсынған  болатын.  Қазақстан  халқының  рухани  дамуымен  қатар,