55
материалдардын жинастыру, өсімдік, жануарлар дүниесі мен пайдалы қазбаларды оқып
үйрену, зерттеу, өлкетану музейлерін ұйымдастыру т.б. көптеген жұмыстар жатады. Өлкенің
өткендегісі мен қазіргі дамуын салыстыра келе оқушылар оның бұл кездегі бейнесін жан-
жақты сипаттай отырып, халқымыздың еңбегіне сүйсінеді.
Мәселен, «Биология және салауаттылық негізі» атты ғылыми – педагогикалық
журналдың №5 санында белгілі ғалым Ж.Шілдебаев пен Д.Серікбаева, А.Серікбаева
ұстаздардың «Қызықты өлкетану» мақаласы мектеп мұғалімдері өлкетану жұмысының
мазмұнын жақсартуға себеп болады [3, б.65]. Экологиялық білім берудің терең тамырын
меңгерген ғылым Ж.Б.Шілдебаев экологиялық білім берудің қазіргі заман педагогикасының
теориясы мен практикасының үш үлгісі қалыптасқанын білдіреді 3-кесте.
Кесте №3
Экологиялық білім берудің үлгілері
Бірінші Көп пәнді үлгілер. Дәстүрлі пәндердің мазмұнына жеке бөлім, тақырып
енгізіледі және бұрынан бар тақырыптардың мазмұны экологиялық
мәліметтермен байытылады
Екінші
Бір пәнді үлгі, орта мектептің оқу жоспарына арнайы экология курсын енгізу
арқылы жүзеге асады.
Үшінші Аралас үлгі. Мұнда экологиялық білімнің жеке мәселелері дәстүрлі пәндерде
қарастырылып, соңынан сол пәндерді, қорытатын арнайы пән бойынша
оқытылады.
Оқушылардың сезімі мен сенімін дамытып, оларды парасаттылыққа тәрбиелеуге
экологиялық-психологиялық тұрғыдан келудің маңызы зор екендігін дәлелдейді.
Қазіргі кездегі қоғам мен табиғат арасындағы тәуелділіктің бүгінін терең түсініп,
келешегін болжай білетін экологиялық сауатты адам тәрбиелеу. Ол үшін оқушыларды
экологиялық ұғымдар жүйесін қамтитын біліммен қаруландыруымыз керек;
Қалыптасқан білім денгейіне сәйкес табиғи орта туралы жауапкршілік сезім, туған
табиғатқа жалпы халықтық қазына деп қарайтын көзқарас пен табиғатты сақтау талаптарын
ескере отырып, оқушылардың табиғаттағы жеке мінез-құлық мәдениетін қалыптастыру;
Экологиялық мәселелердің тұтастығын ғылыми негізде қабылдап, қоршаған ортаға
тиімді ықпал ету жөніндегі іс-әрекетті, дағдыны меңгеру қажет.
Қазақстан Республикасының білім беруді дамыту тұжырымдамасының «Орта білім
берудің» мақсаты – жылдам өзгеріп отырған дүние жағдайларында алынған терең білімнің,
кәсіби дағдыларының негізінде еркін бағдарлай білуге, өзін-өзі іске асыруға, дамытуға және
өз бетінше дұрыс, адамгершілік тұрғысынан жауапты шешімдер қабылдауға қабілетті жеке
тұлғаны қалыптастыру. Елбасы Н.Ә.Назарбаев тәрбие жайылы «Балалар Отанды, туған
жерді, өзінің халқын сүюге тәрбиелеу – мұғалімнің аса маңызды да, жауапты қадірменді
парызы» қажеттілігі баса айтылған «Қазақстанның - 2030» стратегиясындағы негізгі
бағыттардың бірі ретінде. Жалпы білім беретін мектептердегі жас ұрпақты ұлттық игіліктер
мен адамзат мәдени мұрасының сабақтастығын сақтай отырып оқыту, тәрбиелеу және әрбір
шәкірттің жеке тұлға ретінде жан-жақты дамытудың мүмкіндігін жасау болғандықтан
мақсаттарымен сабақтасып жатыр. Өлкетану экологиялық білім, тәрбие беруді тиімді жолы.
Әдебиеттер тізімі:
1. Кежебаева Р. Атамекенге сүйіспеншілікті қалыптастырушы компоненттер. //География және табиғат.
№3, 2005. 41-45 б.
2. Құрманов Қ. Мектеп және өлке тану. – Алматы, 1975. – 62 б.
3. Шілдебаев Ж.Б. Оқушыларға экологиялық білім берудің ғылыми-теориялық негіздері. //Хабаршы
«Жаратылыстану–географиялық ғылымдары» сериясы, Абай атындағы ҚҰПУ. – Алматы 2004. №2(6). – 65-
70 б.
УДК 656.043.1
56
ЭКОЛОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ В ТРАНСПОРТНОЙ ЛОГИСТИКЕ
Алимсурова Дана Казбековна, Ашимов Эльдар Ерланович
Евразийский национальный университет им. Л.Н.Гумилева
dana44ka@mail.ru, myself2010@mail.ru
Аннотация: Логистика өз қызметі шеңберінде логистикалық операциялардың эколо-
гиялық бұзылушылық салдарларын барынша азайту мақсатында экологиялық аспектілерді
ескеруі керек. Бұл мақалада көліктік жүйенің қоршаған ортаға тигізетін әсері зерттеліп, ло-
гистиканың экологияға теріс әсерін азайтуға бағытталған шаралар қарастырылған, «жасыл»
технологияға көшудің маңыздылығын сипатталды.
Ключевые слова: логистика, транспорт, окружающая среда, экологическая логи-
стика, транспортная логистика, «зеленые» технологии.
Abstract: Logistics as part of its activities should take into account environmental aspects
in order to minimize the eco-destructive consequences of logistics operations. This paper examines
the influence of the transport system on the environment, suggests measures to reduce the negative
impact of logistics on the ecology, describes the importance of the transition to "green" technolo-
gies.
Key words: logistics, transport, environment, environmental logistics, transport logistics,
"green" technologies.
Безответственная хозяйственная деятельность людей и их эксплуататорское отноше-
ние к природе привело к нарушению экологического баланса и породило ряд экологических
проблем. Логистика как одно из направлений хозяйственной деятельности вносит свой вклад
в ухудшение экологической обстановки.
Логистика - наука об организации совместной деятельности менеджеров различных
подразделений предприятия, а также группы предприятий по эффективному продвижению
продукции по цепи «закупки сырья - производство продукции - сбыт - распределение» на
основе интеграции и координации операций, процедур и функций, выполненных в рамках
данного процесса с целью минимизации общих затрат ресурсов".
Можно выделить следующие отрицательные воздействия на окружающую среду, свя-
занные с логистической деятельностью:
- строительство объектов логистической инфраструктуры, которое сопровождается
вырубкой деревьев, повреждением почвенного покрова, нарушением экосистем грунтовых
вод;
- загрязнение воздуха, воды и почвы вредными выбросами;
- запыленность окружающей среды;
- шумовые и вибрационные воздействия, вызванные транспортными средствами;
- транспортные аварии, сопровождающиеся гибелью людей и нанесением ущерба
природе (взрыв опасных грузов, разлив нефти, аварии на трубопроводах) [2].
Чтобы минимизировать отрицательное влияние транспортной системы на окружаю-
щую среду, предусматриваются следующие меры:
- использование экологичных транспортных средств с электрическими, газовыми, во-
дородными и гибридными двигателями;
- использование экологичных горюче-смазочных материалов и топлива;
- повышение уровня квалификации водителей, их обучение по энергоэффективности
вождения;
- оптимизация маршрутов транспортировки с учетов воздействия на окружающую
среду;
- увеличение доли железнодорожных и водных перевозок;
- реализация схем мультимодальных перевозок с использованием преимущественно
железнодорожного и водного транспорта, так как именно эти виды транспорта наносят
меньше ущерба окружающей среде;
Достарыңызбен бөлісу: |
