-ТАРАУ. ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ

17-ТАРАУ. ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ

1. Тәуекелдерді басқару жүйесі тәуекелдерді бағалауға негізделген және тәуекелді анықтау және алдын алу мақсатында салық органдары әзірлейтін және (немесе) қолданатын шараларды қамтиды.

       2. Тәуекел – салық төлеушінің (салық агентінің) мемлекетке нұқсан келтіретін және (немесе) нұқсан келтіруі мүмкін салық міндеттемесін орындамау және (немесе) толық орындамау ықтималдығы.

     3. Салық органдарының тәуекелдерді басқару жүйелерін қолдану мақсаттары:

    1) назарын тәуекелі жоғары салаларға шоғырландыру және қолда бар ресурстарды анағұрлым тиімді пайдалануды қамтамасыз ету;

  2) салық салу саласында бұзушылықтарды анықтау бойынша мүмкіндіктерді кеңейту;

4. Салық органдары салық төлеуші (салық агенті) табыс еткен салық есептілігінің деректерін, уәкілетті мемлекеттік органдардан, жергілікті атқарушы органдардан, уәкілетті адамдардан алынған мәліметтерді,

Салық органдары осындай талдау нәтижелерінің негізінде:

салық төлеушілерді тәуекел дәрежесі төмен, орташа немесе жоғары санатқа жатқызу арқылы оларды санаттарға бөлуді;

осы Кодексте белгіленген жағдайларда салықтық әкімшілендіру шараларын саралап қолдануды жүзеге асырады.

5. Тәуекелдерді басқару жүйесі осы Кодексте көзделген жағдайларда салықтық әкімшілендіруді жүзеге асыру кезінде пайдаланылады.

6. Тәуекелдерді басқару жүйесі тәуекелдерді басқарудың ақпараттық жүйесін қолдана отырып жүзеге асырылуы мүмкін.

137-бап. Тәуекел дәрежесінің өлшемшарттары және тәуекелдерді басқару жүйесін қолдану тәртібі

уәкілетті орган кәсіпкерлік жөніндегі уәкілетті органмен бірлесіп бекітетін өлшемшарттарды;

қосылған құн салығының асып кеткен сомасының анықтығын растау мақсатындағы өлшемшартты қоспағанда, тәуекелдер дәрежесінің өлшемшарттары құпия ақпарат болып табылады.

2. Тәуекел дәрежесінің өлшемшарттарын және қосылған құн салығының асып кеткен сомасының анықтығын растау мақсатында тәуекелдерді басқару жүйесін қолдану тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

138-бап. Салықтық тексеру ұғымы

1. Салықтық тексеру – қоршаған ортаға эмиссиялар үшін төлемақы бойынша салық міндеттемесінің орындалуын қоспағанда (қоршаған ортаға эмиссиялар үшін, қозғалмалы көздерден шығатын ластағыш заттар шығарындылары үшін төлемақы бойынша салық міндеттемесінен басқа), салық органы жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының салық заңнамасы, сондай-ақ орындалуын бақылау салық органдарына жүктелген Қазақстан Республикасының өзге де заңнамасы нормаларының орындалуын тексеру.

2. Салықтық тексерулерді салық органдары ғана жүзеге асырады.
139-бап. Салықтық тексерулерге қатысушылар

  1. Мыналар:

       1) ұйғарымда көрсетiлген салық органдарының лауазымды адамдары және осы Кодекске сәйкес салық органдары салықтық тексеру жүргiзуге тартатын өзге де адамдар;

2) салықтық тексерулер бойынша мынадай тексерілетін адамдар:

осы Кодекстің 143-бабы 1-тармағының 13) – 18) тармақшаларында көрсетілген мәселелер бойынша тақырыптық тексерулер кезінде - ұйғарымда көрсетiлген аумақ учаскесінде кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын салық төлеуші;

       салықтық тексерулердің басқа нысандары кезiнде – ұйғарымда көрсетiлген салық төлеушi (салық агенті) салықтық тексерулерге қатысушылар болып табылады.

Салықтық тексеруге қатысушы болып табылатын салық органының лауазымды адамының жазбаша түрде қойған сұрақтары бойынша тексеруге тартылған маман қорытынды жасайды, ол салықтық тексеру барысында пайдаланылады. Мұндай жазбаша сұрақтар мен қорытындылардың көшірмесі салықтық тексеру актісіне, оның ішінде салық төлеушіге (салық агентіне) табыс етілетін салықтық тексеру актісінің данасына қоса беріледі.

2. Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген жағдайларды қоспағанда, салықтық тексеру жүргізу салық төлеушінің қызметін тоқтата тұрмауға тиіс.

3. Салық органдары заңды тұлғаның өзiне салықтық тексерудің жүргiзiлуiне қарамастан заңды тұлғаның құрылымдық бөлiмшелерiне салықтық тексерулерді жүзеге асыруға құқылы.

4. Камералдық бақылау нәтижелері бойынша сот жасалуын іс жүзінде жұмыстарды орындамай, қызметтер көрсетпей, тауарларды тиеп-жөнелтпей жүзеге асырылды деп таныған шот-фактура жазу әрекеті (әрекеттері) бойынша бұзушылықтар анықталған жағдайда, салық органдары аталған мәселелер бойынша тақырыптық салықтық тексерулерді:

камералдық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама салық төлеушіге жіберілгенге дейін;

осы Кодекстің 116-бабының 5-тармағында белгіленген камералдық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы хабарламаны орындау бойынша мерзім өткенге дейін жүзеге асыруға құқылы емес.

5. Салықтық тексеруге жататын кезең осы Кодекстің 47-бабында айқындалған тәртіппен есептелетін мерзімнен аспауға тиіс.

Бұл ретте салық төлеушілерге кешенді немесе тақырыптық тексерулер жүргізу шеңберінде қарсы тексеру тағайындалған кезде тексерілетін кезеңге сәйкес келетін кезең үшін қарсы тексеру жүзеге асырылуы мүмкін.

6. Тексерілетін кезеңді айқындау кезінде салықтардың және (немесе) бюджетке төленетін төлемдердің жекелеген түрлері бойынша кешенді тексеру, тақырыптық тексеру тағайындалған жағдайда, салықтар бойынша аудитте қамтылған салық кезеңі қосылмайды.

Осы тармақтың ережесі осы Кодекстің 143-бабы 1-тармағының 2) - 23) тармақшаларында, 146-бабының 3-тармағының 2) - 13) тармақшаларында көрсетілген салықтық тексерулерге, сондай-ақ салықтық мониторингке жататын салық төлеушілерге, жер қойнауын пайдаланушыларға, акцизделетін өнімнің жекелеген түрлерінің, биоотынның өндірісі және айналымы бойынша қызмет түрлерін жүзеге асыратын салық төлеушілерге қатысты қолданылмайды. 2020 жылдан бастап.
141-бап. Кешенді тексеру

1. Кешенді тексеру – салықтар, бюджетке төленетiн төлемдер және әлеуметтік төлемдер бойынша салық міндеттемесінің орындалу мәселелері бойынша салық органы салық төлеушіге (салық агентіне) қатысты жүргізетін тексеру.

2. Кешенді салықтық тексеруге тақырыптық салықтық тексерулер, оның ішінде:

  банктердiң және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың осы Кодексте, сондай-ақ «Мiндеттi әлеуметтiк сақтандыру туралы», «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» және «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген мiндеттердi орындауы;  

халықаралық шарттардың (келiсiмдердiң) ережелерiн қолдану заңдылығы;

трансферттiк баға белгiлеу;

акцизделетін тауарлардың жекелеген түрлерінің өндірілуін және айналымын, сондай-ақ авиациялық отынның, биоотынның, мазуттың айналымын мемлекеттік реттеу;

орындалуын бақылау салық органдарына жүктелген Қазақстан Республикасы заңнамасының сақталуы бойынша өзге де мәселелер енгізілуі мүмкін.

3. Салық төлеуші (құрылымдық бөлімше) таратылған (қызметін тоқтатқан) кезде салықтық тексерулер кешенді салықтық тексеру (бұдан әрі – тарату салықтық тексеруі) нысанында ғана жүргізіледі.

Салық төлеушінің осындай тексеру жүргізуге салықтық өтініш беру жағдайларын қоспағанда, резидент заңды тұлғаның құрылымдық бөлімшесі тіркеу есебінен шығарылған кезде кешенді тексеру жүргізілмейді.
142-бап. Тақырыптық тексеру

1. Тақырыптық тексеру - мынадай:

   1) салықтардың және (немесе) бюджетке төленетiн төлемдердiң жекелеген түрлерi бойынша салық мiндеттемесiнiң орындалуы;

2) Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердiң аумағынан Қазақстан Республикасының аумағына импортталған тауарлар бойынша қосылған құн салығы және (немесе) акциз бойынша салық мiндеттемесiнiң орындалуы;

3) сот жасалуын іс жүзінде жұмыстарды орындамай, қызметтер көрсетпей, тауарларды тиеп-жөнелтпей жүзеге асырылды деп таныған
шот-фактура жазу бойынша әрекет (әрекеттер) бойынша салық міндеттемесін айқындау;

4)  салық төлеушi мен оның дебиторлары арасындағы өзара есеп айырысуларды айқындау;

       5) халықаралық шарттардың (келiсiмдердiң) ережелерiн қолдану заңдылығы;

       6) қайтаруға ұсынылған қосылған құн салығы сомаларының анықтығын растау;

       7) бейрезидент бюджеттен немесе қосарланған салық салуды болдырмау туралы халықаралық шарттың қолданылуына байланысты шартты банк салымынан қайтаруға ұсынған табыс салығын растау;

       8) бейрезиденттiң табыс салығын бюджеттен немесе қосарланған салық салуды болдырмау туралы халықаралық шарт ережелерінің қолданылуына байланысты шартты банк салымынан қайтаруға арналған салықтық өтiнiшiн қайта қарау туралы өтінішінде мәлімделген;

9) осы Кодекстiң 116-бабында белгiленген тәртiппен камералдық бақылаудың нәтижелерi бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы салық органдарының хабарламасын салық төлеушiнiң орындамауы;

тауарларды Еуразиялық экономикалық одаққа мүше болып табылмайтын мемлекеттердiң және Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердiң аумағынан Қазақстан Республикасының аумағына әкелу кезінде;

21) шот-фактураларды электрондық нысанда жазу тәртібінің сақталуы;

2. Тақырыптық тексеру мынадай:

1) әлеуметтік төлемдерді есептеудің, ұстап қалудың және аударудың толықтығы мен уақтылығы;

     2) банктердiң және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың осы Кодексте, сондай-ақ «Мiндеттi әлеуметтiк сақтандыру туралы» және «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы», «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген мiндеттердi орындауы;

3) трансферттiк баға белгiлеу;

       3. Қарсы тексеру деп:

      тараптардың бірі Қазақстан Республикасы болып табылатын, салық немесе құқық қорғау органдары арасындағы өзара ынтымақтастық туралы халықаралық шарттарға (келісімдерге), сондай-ақ Қазақстан Республикасы халықаралық ұйымдармен жасасқан шарттарға сәйкес басқа мемлекеттердің салық немесе құқық қорғау органдарының, халықаралық ұйымдардың сұрау салуы бойынша;

      камералдық бақылау нәтижелері бойынша анықталған қосылған құн салығы бойынша салық міндеттемесі жөнінде және осындай операцияларға байланысты бұзушылықтарды жоймаған не осындай бұзушылықтардың жоқ екенін растамайтын түсіндірме ұсынған салық төлеушімен (салық агентімен) жасалатын операцияларды жүзеге асыратын адамдарға қатысты жүргізілетін тексеру де танылады.

2. Ішінара – салық органдары салық есептілігін, уәкілетті мемлекеттік органдардың мәліметтерін, сондай-ақ салық төлеушінің қызметі туралы басқа да құжаттар мен мәліметтерді талдау нәтижелері бойынша салық төлеушіге (салық агентіне) қатысты тағайындайтын салықтық тексерулер;

1. 
   салық төлеушiнiң (салық агентiнiң) өзiнiң салықтық өтiнiшi бойынша (шағымы бойынша), оның ішінде:  
   

Бұл ретте осы тармақшада көрсетілген өтініштер:

       өндірістік мақсаттағы ғимараттар мен құрылыстар пайдалануға қабылдап алынған;

жер қойнауын пайдалануға арналған тиісті келісімшарт шеңберінде өндірілген пайдалы қазбаларды экспорттау басталған күнге дейін берілуі мүмкін;

3. 
    Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексiнде көзделген негiздер бойынша;
   
4. 
   осы Кодекстiң 116-бабында белгiленген тәртiппен камералдық бақылау нәтижелерi бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы салық органдарының хабарламасын салық төлеушi орындамаған жағдайда;
   
5. 
   жер қойнауын пайдалануға арналған келiсiмшарт мерзiмiнiң өтуiне байланысты;
   
6. 
    Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес салық төлеушi (салық агентi) мен оның дебиторлары арасындағы өзара есеп айырысуларды айқындау мәселелерi бойынша, оның ішінде:
   

7. 
   қайтаруға ұсынылған қосылған құн салығы сомасының анықтығын растау бойынша салық төлеушiнiң қосылған құн салығы бойынша декларацияда көрсетiлген талаптары бойынша;
   
8. 
   бейрезиденттiң табыс салығын бюджеттен немесе қосарланған салық салуды болдырмау туралы халықаралық шарт ережелерiнің қолданылуына байланысты, сондай-ақ бейрезиденттің осындай салықтық өтінішті қайта қарау туралы өтінішіне байланысты шартты банк салымынан қайтаруға арналған салықтық өтiнiшi бойынша;
   
9. 
   банктердiң және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың Қазақстан Республикасының салық заңнамасында, сондай-ақ орындалуын бақылау салық органдарына жүктелген Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында белгiленген мiндеттердi орындау мәселелерi бойынша;
   
10. 
    сот жасалуын іс жүзінде жұмыстар орындалмай, қызметтер көрсетілмей, тауарлар тиеп-жөнелтілмей жүзеге асырылды деп таныған шот-фактура жазу бойынша әрекет (әрекеттер) бойынша салық міндеттемесін айқындау мәселелері бойынша;
    
11. 
    уәкілетті органның шешімі негізінде;
    
12. 
    осы Кодекстің 143-бабының 5-тармағында, 145-бабының
    2-тармағында және осы баптың 7-тармағында белгіленген жағдайларда салық органы шешімінің негізінде жүзеге асырылатын салықтық тексерулер.
    

Бұл ретте бұрын тексерілген кезеңдегі жоспардан тыс тексерулер:

1. 
   қарсы тексерулерді;
   
2. 
   мынадай:
   

қосылған құн салығы бойынша декларацияда көрсетілген қосылған құн салығының асып кетуін қайтару туралы талап бойынша;

Қазақстан Республикасының қылмыстық-процестік заңнамасында көзделген негіздер бойынша;

салық төлеушінің (салық агентінің) тексеру нәтижелері туралы хабарламаға шағым жасауына байланысты жүргізілетін салықтық тексерулерді қоспағанда, уәкілетті органның шешімі негізінде жүргізіледі.

5. Салық төлеуші сотқа тексеру нәтижелері туралы хабарламаға шағым берген жағдайда, бұрын тексерілген кезеңдегі шағым берілген мәселе бойынша жоспардан тыс кешенді және (немесе) тақырыптық тексерулер сот шешімі заңды күшіне енгенге дейін жүргізілмейді.

6. Салық төлеуші деңгейлес мониторингте тұрған салық кезеңі үшін мыналарды:

қарсы тексерулерді;

мынадай:

Қазақстан Республикасының қылмыстық-процестік заңнамасында, «Прокуратура туралы» Қазақстан Республикасының Заңында көзделген негіздер бойынша жүргізілетін салықтық тексерулерді;

салық төлеушінің (салық агентінің) тексеру нәтижелері туралы хабарламаға шағым жасауына байланысты жүргізілетін салықтық тексерулерді қоспағанда, салықтық тексеру жүргізілмейді.

7. Қосымша ұйғарым ресімдеу және осы Кодекстің 42-бабында белгіленген талап қоюдың ескіру мерзімі аяқталғанға дейін тексерілетін кезеңдегі салықтық тексеруді аяқтау арқылы тексерілетін кезең өзгертілген жағдайда, салық органы алдыңғы салықтық тексеруді тағайындауға себеп болған негіздер бойынша тексерілетін кезең өзгертілгенге дейін бұрын ұйғарымда көрсетілген тексерілмеген салық кезеңіне салықтық тексеру тағайындауы мүмкін.