Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы 47 мин (35%)
Генетикалық код, репликация, транскрипция, трансляция механизмдерін жобасын альбомға түсіру
Жаңа тақырыпты бекіту 14 мин (10%)
Сабақты қорытындалу 3 мин (2%)
Үйге тапсырма беру 3 мин (2%)
Жасушалық цикл. Митоз. Апоптоз.
5. Сабақтың тақырыбы: Жасушалық цикл. Митоз. Апоптоз.
Сағат саны: 135 мин (100%)
Сабақ түрі: Аралас сабақ
Сабақтың мақсаты:
Оқыту: Студенттерге жасушалық цикл кезеңдерін, пресинтетикалық, синтетикалық, постсинтетикалық кезеңдерін, митоз процесін, митоз фазаларын (профаза, метафаза, анафаза, телофаза), апоптоз ұғымын оқыту.
тәрбиелік: білімділікке, тазалыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.
дамыту: жаңа қосымша иновациялық ақпараттармен хабардар етіп түрлі оқу әдістерін қолдану.
Оқыту әдісі: Жаңа инновациялық әдістер арқылы тақырыппен таныстыру (презентация), мультимедиялық құрылғы бейнемагнитофон, CD, DVD дискілер,тест тапсырмаларына жауап беру, баяндау, сұрақ-жауап, ситуациялық есептер, бақылау жұмысы, тест тапсырмалары, үлестірмелі кеспелер
Материалды-техникалық жабдықталуы: Плакаттар жинағы, тесттік жұмыстар.
а) техникалық құралдар: микроскоп, мультимедиялық құрылғы бейнемагнитофон, CD, DVD дискілер.
ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмысқа арналған кеспелер, тест тапсырмалары, жағдайлық есептер, нұсқау карталары, кестелер, сөзжұмбақтар, плакат жинағы.
б) оқыту орны: 413,427б, 428 бөлме.
Әдебиеттер:
Негізгі оқулықтар:
1.Мушкамбаров Н.Н. Кузнецов С.Н. Молекулярная биология. Учебное пособие для студентов медицинских вузов, Москва: Наука, 2003,
2. Фаллер Д.М., Шилдс Д. Молекулярная биология клетки. Руководство для вра
чей. 3. Гинтер Е.К. Медицинская генетика. М.,Медицина, 2003. 4. Генетика учеб
ник для ВУЗов / под. ред. академика РАМН В.И.Иванова.- М., ИКЦ«Адемкнига»
5. Медицинская биология и генетика / Под.редакцией Куандыкова Е.У., Алматы,
Мироедова Э.П. Биология. Учебное пособие для студентов медицинских вузов. – Астана, 2006, 2007
Ұйымдастыру кезеңі: 7 мин (15%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
Жасуша циклы
Цитоплазмалық тұқым қуалаушылық
Жасушалық цикл кезеңдері (пресинтетикалық)
Тұқым қуалаудың консервативтілігі
Сабақтың мақсаты мен міндеті: Сабақты өткен сабақпен, күнделікті өмірмен байланыстырып көптеген ойындар арқылы өткізу.
Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру 20 мин (15%)
Оқушылардың білімін жан-жақты тексеру
Сұрақтарды дұрыс және мазмұнды құрастыруға мән беру
Жаңа сабақ түсіндіру 41 мин (30%)
Тақырыпты жоспармен таныстыру
Түсіндірілетін материалдың негізділігі мен жеткізілуінің ғылымилығы
Жаңа сабақты сапалы игеру үшін түрлі оқу әдістерін қолдану
Жасушаның тіршілік циклі деп оның пайда болуы, құрлысының күрделенуі, атқаратын қызметіне икемделуі, бөлінуі немесетіршілігін жоюы (өліп калу) кезендері аралығындаш әрқилы құбылыстар жиынтығын айтамыз. Яғни жасуша циклі дегеніміз оныңмитоздык, жолмен екі рет бөлінуі арасындағы байкалатын косылыстаржиынтығы. Ол 4 кезеңге бөлінеді: 1) пресинтетикалық (О,); 2)синтстикалық (8); 3) постсинтетикалық (О2); 4) митоз (М). Пресинтетикалық (С,) кезеңце жаңадан пайда болған жас жасуша өсіпаналық жасушаның мөлшеріне дейін жетеді. Ол үшін жасушадақүрылыс материалдары-көмірсулар, майлар, белоктар көптеп синтезделінетін тұкым қуалаушылық материалы бұл кезеңде 2п2с күйінде болады,
4 сурет. Жасуша циклі
М - митоз,
О — пресинетикалықкезең,
S — синтетикалық кезең,
С2 — постсинтетикалықкезең
Синтетикалық (S) кезеңде мокекуласы синтезделінеді де
түқымқуалаушылық материалы 2п 4с күйіндекездеседі. Постсинтетикалық (G1) жасуша бөлінуге дайындалады. Ол үшін жасушада көмірсулар, майлар,белоктар синтезделіп олардың қоры кобее түседі. Органеллалар саны да көбееді, себебікелесі кезенде-митозда, олардыңбәріде екіге бөлінуі кажет. Митоз - жасушаның бүрыс бөлінуі. Митоз дене жасушаларында байқалады. Митоз процесінде ядро күрделі өзгерістерге ұшырайды, жаңадан пайда болған жасушаларға тұқым куалаушылық материалы тепе - тең бөлініп беріліп отырады.Бұл митоздың биологиялық маңызы болып саналады. Митоздың негізгі себептері ядро-цитоплазмалық ара қатынасының өзгеруі (1/6-1/8 ден 1/69-1/89 ге дейін); 2)"митогенетикалық сәулелер"-бөлінуші жасушалар көршілес жаткан жасушалар дың митоз жолымен бөлінуіне түрткі болады; 3)"жарақат гормопо дарының" әсері - жарақаттанған жасушалар жарақаттанбаған жасушалардың бөлінуінеықпал ететін ерекше заттар бөліп шығарады. Біртұтас митоз қүбылысы 4 фазаға бөлінеді: профаза, метафаза, анафаза, телофаза. профазада ядро көлемі үлғайып, хроматин жіпшелері тығызширатылып,жуандап,қысқарьп мосомаларға айпалады. Профазаның аяғында бөлінуші жасушаның екі полюсінде жасуша орталығы пайда болып,ахроматин жіпшелерімен жалғанып тұрады. Метофазада хромосомалар өздерінің центромералары арқылы ахроматин жіпшелеріне бекініп бөлінуші жасушаның ортан экваторына шогарланады. Бүл кезеңдеәрбірхромосома екі хрома тидаға ажырап, тек центромера арқылы байланысып түрады Олардың пішіні X таңбасына ұқсас болады. Анафазада хромасомалардың хроматидалары бір-бірінен толық ажырасады да әртүрлі полюстерге қарай тартыла бастайды. Телофазада бөлінуші жасушаның полюстерінде топтасқан хро-мосомалар жіңішкеріп, ұзарып хроматин жіпшелеріне айналады, ядро шырыны, ядрошық, ядро қабықшасы пайда болып 2 жаңа ядро түзіледі. Ядро 2-ге бөлінгеннен кейін (кариокинез), цитоплазма да 2-ге бөлінеді (цитокинез). Сөйтіп, митоз негізінде бір жасушадан жаңа 2 жасуша пайда болады. М-митоз-жасушаның бөліну кезеңі, ол 4 фазадан-профаза, метафаза, анафаза, телофазадан тұрады. Митоздың жалпы ұзақтығы 30-40 мин.
Митоз. I—III — профаза;
IV — метафаза;
V—VI — анафаза;
VII—VIII — телофаза
Достарыңызбен бөлісу: |
