С. Ш.Құмарғалиева коллоидтық химия

Мицелла түзгіш қасиеті бойынша жіктелу

жүктеу 5,89 Mb. бет 47/105 Дата 25.10.2023 өлшемі 5,89 Mb. #44020

Навигация по данной странице:

• Фазаларды бөлу бетіне көрсететін физика-химиялық әрекеті бойынша жіктелу.
• БАЗ-дардың шығу тегі бойынша жіктелу.

Мицелла түзгіш қасиеті бойынша жіктелу. Барлық БАЗ-дар үшін қатты және сұйық беттерде адсорбцияланып, осы беттің беттік энергиясын азайту қасиеті тән. Сонымен қатар, көптеген БАЗ-ң тағы бір қасиеті бар. Белгілі жағдайда (температура, концентрация) олар ерітіндіде ондаған немесе жүздеген БАЗ молекулалары, не иондарынан тұратын наноөлшемді агрегаттар түзеді. Мұндай агрегаттар мицеллалар деп аталады, ал мицелла түзгіш заттарды – мицеллалық (мицеллярлы) БАЗ -дар деп атайды. «Коллоидтық БАЗ-дар» терминін де қолданады, себебі мицелланы наноөлшемді дисперсті бөлшек ретінде қарастыруға болады. Оларға тізбектегі көміртек саны 10-20 аралығында болатын БАЗ-дар жатады. Физика-химиялық әрекеті бойынша мицеллалық БАЗ-дар жуғыш ықпал көрсететін БАЗ-дарға жатады. Фазаларды бөлу бетіне көрсететін физика-химиялық әрекеті бойынша жіктелу. Жұқтырғыштар мен көбік түзгіштер – сулы ерітінді-газ шекарасының беттік керілуін біркелкі өзгертетін БАЗ-дар (спирттер мен майлы қышқылдардың орта және жоғарғы гомологтары). Дисперсиялағыштар (диспергаторлар) – кез келген фазааралық шекарада (сұйық-газ, сұйық-қатты, сұйық-сұйық) адсорбцияланып, беттік керілуді елеулі кемітеді. Нәтижесінде дисперстеу және бұзу процестерін жеңілдетеді. Тұрақтандырғыштар – мұндай БАЗ-дардың адсорбциялық қабаттарының беріктігі жоғары, сондықтан олар эмульсиялар, көбіктер және басқа дисперсті жүйелердің тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Мұндай қасиеттерге полярлы топтары көп болатын жоғары молекулалы БАЗ-дар – ақуыздар, целлюлозаның туындылары, поливинил спирті ие. Жуғыш әсерлі БАЗ-дар – жоғарыда айтылған барлық қасиеттерге ие, сонымен қатар, белгілі жағдайларда мицелла түзгіш қабілеттілікті көрсетеді. Мицелла түзу жуу әрекетінің маңызды шарты, себебі органикалық ластар мицеллаларда коллоидтық еруге ұшырайды (солюбилизденеді). БАЗ-дардың шығу тегі бойынша жіктелу. Бұл көрсеткіш бойынша беттік-активті заттарды синтетикалық және табиғи деп бөледі. Синтетикалық БАЗ-дарды мұнай-химиялық технологиялардың негізінде алады. Қазіргі синтетикалық БАЗ-дардың ассортименті кең – бірнеше мың қосылыстар. Синтетикалық БАЗ-дарың негізгі топтарының бірі – жуғыш заттар. Табиғи БАЗ-дар дегеніміз полярлы липидтер: гликолипидтер, фосфолипидтер және т.б. Олар биологиялық жүйелердегі жүретін коллоидтық-химиялық процестерде әртүрлі қызмет атқарады. Табиғи БАЗ-дарды табиғи өнімдерден ферменттік реакциялар арқылы алуға болады. жүктеу 5,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз