Сұрақтар:
Қандай таралу биномиальды деп аталады?
Қандай таралу Пуассон таралуы деп аталады?
Қандай таралу тең деп аталады?
Қандай таралу қалыпты деп аталады?
Таралудың қандай параметрлері сандық сипаттатаны көрсетеді?
Егер сандық сипаттамасын өзгертсе, Гаусс қисығының графигі қалай өзгереді?
№13 тақырып. Таңдаманың статистикалық таралуы
Мақсаты: Таңдаманың статистикалық таралуымен, бас жиынтық және таңдама жиынтыққа түсініктеме беру. Таралудың статистикалық қатарын құру дағдысын қалыптастыру, вариациялық қатардың сандық сипаттамаларын табу.
Оқытудың міндеті:
Таралудың дискретті статистикалық қатарын, полигон, жиіліктер мен салыстырмалы жиіліктер гистограммасын, вариациялық қатардың сандық сипаттамаларын табу дағдысын қалыптастыру.
Вариациялық қатардың, вариациялық қатардың сандық сипаттамаларын, полигон, жиіліктер және салыстырмалы жиіліктер гистограммасының негізгі түсініктерімен танысу.
«Жиынтық», «таңдама көлемі», «вариациялық қатар», «жиілік» терминдерінің анықтамасын беру.
Бас және таңдама жиынтықтың, таңдаманың статистикалық таралуының түсініктерін үйрету.
Таңдама жиынтықтың сандық сипаттамаларын есептеуге үйрету.
Берілгендерді графикалық түрде беруге үйрету.
Кәсіби әдебиетпен жұмыс істегенде аналитикалық қабілеттерін қалыптастыру және дамыту.
Командада жұмыс iстейтiн тұлға аралық қарым-қатынастың дағдыларын жетiлдiру.
Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Бас және таңдама жиынтық түсінігі.
Таралудың статистикалық қатарының анықтамасы.
Таңдама таралуының эмпирикалық функциясының түсінігі.
Жиілік және салыстырмалы жиілік полигонының түсінігі.
Таңдама ортаның, таңдама дисперсиясының, таңдаманың орта квадраттық ауытқуының формуласы.
Оқыту әдістері: ситуациялық есептерді шешу.
Практикалық сабақтың құрылымы мен өткізу жоспары, сағаттарын бөлу.
№
|
Практикалық сабақ құрылымы
|
Уақыты
|
1.
|
Студенттердің сабаққа қатысуларын тексеріп, келмеген, сабаққа дайындалмаған себептерді айқындау.
|
3 мин.
|
2.
|
Сабақ тақырыбын жариялап, студенттердің сабаққа дайындығын бақылау сұрақтары бойынша тексеру.
|
10 мин.
|
3.
|
Студенттердің өзіндік жұмыстары.
|
55 мин.
|
4.
|
Оқытушы студенттердің тапсырмаларын орындау барысындағы жіберген қателерін талдап, тақырып бойынша негізгі мәселелерге тоқталады.
|
10 мин.
|
5.
|
«Бас жиынтық және таңдама» тақырыбына ситуациялық есептерді шешу (үлестірмелі материалдар)
|
15 мин
|
6.
|
Білімді жалпы бағалау
|
3 мин.
|
7.
|
Келесі сабаққа тапсырмалар.
|
2 мин.
|
Құзыреттілікті қалыптастыру саны: практикалық дағды.
Әдебиеттер:
И.В.Павлушков. Основы высшей математики и математической статистики. Москва. ГЭОТАР-МЕД.2003г., с. 270-278.
И.И.Баврин. Краткий курс высшей математики для химико-биологических и медицинских специальностей. М.ФИЗМАТЛИТ. 2003г., с. 296-304.
В.Е. Гмурман. Руководство к решению задач по теории вероятностей и математической статистики. М., «Высшая школа», 2001 г., с. 151-156.
А.Н.Ремизов, А.Г.Максина. Сборник задач по медицинской и биологической физике. Москва. 2001г., с.37-40.
Бақылау: Студент төменде көрсетілген сұрақтарға жауап беруі және есептерді шешуі керек.
Есептер:
Таңдама статистикалық қатармен берілген:
Таралудың салыстырмалы жиіліктерін табыңыз.
2. Таңдама статистикалық қатармен берілген:
хi
|
0,9
|
1,5
|
1,8
|
2,4
|
пi
|
3
|
4
|
2
|
1
|
Таралудың эмпирикалық функциясын табыңыз.
3. Естен танудың бастапқы кезеңінде орта артериалдық қысым өлшенді. Көлемі 50 кездейсоқ таңдама бойынша: 112, 110, 107, 103, 108, 109, 110, 110, 103, 103, 109, 102, 113, 106, 105, 108, 104, 99, 112, 112, 103, 101, 98, 100, 97, 98, 100, 98, 107, 108, 99, 98, 92, 98, 110, 92, 106, 105, 102, 100, 101, 100, 95, 100, 105, 100, 102, 102, 99, 97. Таралудың статистикалық интервалды қатарын табу керек және салыстырмалы жиілік гистограммасын тұрғызу керек.
4. Ауылдық мекендер үшін 25 жас шамасындағы ер адамдардың бойлары қарастырылды. Көлемі 35 кездейсоқ таңдама бойынша: 175, 167, 168, 169, 168, 170, 174, 173, 177, 172, 174, 167, 173, 172, 171, 171, 170, 167, 174, 177, 171, 172, 173, 169, 171, 173, 173, 168, 173, 172, 166, 164, 168, 172, 174. Таралудың статистикалық интервалды қатарын табу керек және салыстырмалы жиілік гистограммасын тұрғызу керек.
5. Фармацевтикалық фабрикадан шығарылатын өнімдерден кездейсоқ жағдайда гомеоетикалық препараттардың 15 жәшігі таңдап алынды. Олардағы таблеткалардың саны сәйкесінше 50, 51, 48, 52, 50, 49, 50, 47, 50, 51, 49, 50, 52, 48,50 – ге тең. Осы берілгендерді таралудың дискретті статистикалық қатар түрінде көрсету керек. Жиілік және салыстырмалы жиілік полигонын тұрғызу керек
6. Таңдама статистикалық қатармен берілген:
хi
|
0,8
|
1,3
|
1,8
|
2,2
|
2,8
|
3,3
|
3,8
|
4,3
|
пi
|
4
|
6
|
9
|
11
|
8
|
6
|
4
|
2
|
Таңдама орта, таңдама дисперсияны табу керек.
7. Таңдама статистикалық қатармен берілген:
хi
|
0,8
|
1,3
|
1,8
|
2,2
|
2,8
|
3,3
|
пi
|
4
|
6
|
9
|
11
|
8
|
6
|
Таңдама орта және орта квадраттық ауытқуды табу керек.
8. Таңдама статистикалық қатармен берілген:
хi
|
0,8
|
1,3
|
1,8
|
2,2
|
2,8
|
пi
|
4
|
6
|
9
|
11
|
8
|
Таңдама орта және орта квадраттық ауытқуды табу керек.
Сұрақтар:
Статистикалық жиынтық дегеніміз не?
Бас және таңдама жиынтық дегеніміз не?
Варианта, жиілік, жиынтық көлемі дегеніміз не?
Вариациялық қатар дегеніміз не?
Дискретті статистикалық таралу дегеніміз не?
Жиіліктер мен салыстырмалы жиіліктер полигонының айырмашылықтары неде?
Вариациялық қатардың қандай сандық сипаттамалары бар?
Таңдаманың сандық сипаттамаларын есептеу үшін қандай формула керек?
№14 тақырып. Таралу параметрлерінің статистикалық бағалары.
Мақсаты: Статистикалық өлшеу нәтижелерін өңдеу әдістерімен танысу. Таңдама орта және таңдама дисперсия ұғымдарын енгізу. Берілген таңдама дисперсия бойынша бас дисперсияны бағалау формулаларын алу.
Оқыту міндеті:
Статистикалық мәліметтерді өңдеу дағдысын қалыптастыру.
Таралудың нүктелік бағалары: таңдама орта және таңдама дисперсияны есептеу дағдысын қалыптастыру.
Таңдаманың таралған параметрлері бойынша бас жиынтық параметрлерін бағалай білу дағдыларын қалыптастыру.
Кәсіби әдебиетпен жұмыс істегенде аналитикалық қабілеттерін қалыптастыру және дамыту.
Командада жұмыс iстейтiн тұлға аралық қарым-қатынастың дағдыларын жетiлдiру.
Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Таңдама ортаның формуласы.
Таңдама дисперсияның формуласы.
Таңдаманың орта квадраттық ауытқуының формуласы.
Бас және таңдама дисперсияның формуласы.
Таңдама дисперсия бойынша бас дисперсияның бағасы.
Оқыту әдістері: типтік есептерді шешу.
Практикалық сабақтың құрылымы мен өткізу жоспары, сағаттарын бөлу.
№
|
Практикалық сабақ құрылымы
|
Уақыты
|
1.
|
Студенттердің сабаққа қатысуларын тексеріп, келмеген, сабаққа дайындалмаған себептерді айқындау.
|
3 мин.
|
2.
|
Сабақ тақырыбын жариялап, студенттердің сабаққа дайындығын бақылау сұрақтары бойынша тексеру.
|
15 мин.
|
3.
|
Студенттердің өзіндік жұмыстары.
|
50 мин.
|
4.
|
Оқытушы студенттердің тапсырмаларын орындау барысындағы жіберген қателерін талдап, тақырып бойынша негізгі мәселелерге тоқталады.
|
10 мин.
|
5.
|
«Таралу параметрлерінің статистикалық бағалары» тақырыбына сауалнама (үлестірмелі материалдар)
|
17 мин
|
6.
|
Білімді жалпы бағалау
|
3 мин.
|
7.
|
Келесі сабаққа тапсырмалар.
|
2 мин.
|
Құзыреттілікті қалыптастыру саны: біліктілік.
Әдебиеттер:
1. Ю.В. Морозов. Основы высшей математики и статистики, М., «Медицина», 2001г.
2. И.В. Павлушков и др. Основы высшей математики и математической статистики, М., Издательский дом ГЭОТАР-МЕД, 2003г.
3. В.Е. Гмурман Теория вероятностей и математическая статистика М., «Высшая школа», 2003г.
4. В.Е. Гмурман Руководство к решению задач по теории вероятностей и математической статистики, М., «Высшая школа», 2003г.
Бақылау:
Студент білімді қорытынды бағалауға арналған «Бақылау-өлшеу құралдары» тесттер жиынтығындағы тесттерге жауап береді және сұрақтарға жауап беріңіз.
Таңдама дисперсия және түзетілген дисперсияның арасында қандай айырмашылық бар?
Бір-бірінен таңдама дисперсия және түзетілген дисперсия бір-бірінен немен ерекшеленеді? Неге байланысты?
Тақырып бойынша тапсырмалар: Статистикалық берілгендері бойынша таралудың параметрлерінің сипаттамаларын есептеңіз, яғни таңдама ортасы мен таңдаманың орта квадраттық ауытқуын табыңыз.
Есептерді шешіңіз:
1. Таңдама статистикалық қатармен берілген:
хi
|
0,8
|
1,3
|
1,8
|
2,2
|
2,8
|
3,3
|
3,8
|
4,3
|
пi
|
4
|
6
|
9
|
11
|
8
|
6
|
4
|
2
|
Таңдама орта, таңдама дисперсияны және түзетілген дисперсияны табу керек.
2. Таңдама статистикалық қатармен берілген:
хi
|
0,8
|
1,3
|
1,8
|
2,2
|
2,8
|
3,3
|
пi
|
4
|
6
|
9
|
11
|
8
|
6
|
Таңдама орта, таңдама дисперсияны және түзетілген дисперсияны табу керек.
3. Таңдама статистикалық қатармен берілген:
хi
|
0,8
|
1,3
|
1,8
|
2,2
|
2,8
|
пi
|
4
|
6
|
9
|
11
|
8
|
Таңдама орта, таңдама дисперсияны және түзетілген дисперсияны табу керек.
№ 15 тақырып: Сызықтық регрессия және сызықтық корреляция.
Мақсаты: Сызықтық регрессияның коэффициентін және бос мүшесін табу және регрессия теңдеуін құру, регрессия сызығын тұрғызуды үйрету. Корреляцияның таңдама коэффициенті ұғымын енгізу. Корреляцияның таңдама коэффициентін есептеу әдісін беру.
Оқытудың міндеті:
Сызықтық регрессияның коэффициентін және бос мүшесін табу және регрессия теңдеуін құру, регрессия сызығын тұрғызуды үйрету дағдысын қалыптастыру.
Статистикалық байланыстың, корреляциялық байланыстың, полигон, жиіліктер мен салыстырмалы жиіліктердің жаңа ұғымын енгізу.
«Регрессия», «регрессияның бос мүшесі», «регрессия коэффициенті», «детерминация коэффициенті» терминдерінің анықтамасын беру.
Ең кіші квадраттар әдісі бойынша сызықтық регрессия теңдеуінің параметрлерін бағалау әдісіне үйрету.
Регрессия сызығын графикалық түрде беру.
Кәсіби әдебиетпен жұмыс істегенде аналитикалық қабілеттерін қалыптастыру және дамыту.
Командада жұмыс iстейтiн тұлға аралық қарым-қатынастың дағдыларын жетiлдiру.
Оқыту әдістері: ситуациялық есептерді шешу.
Практикалық сабақтың құрылымы мен өткізу жоспары, сағаттарын бөлу.
№
|
Практикалық сабақ құрылымы
|
Уақыты
|
1.
|
Студенттердің сабаққа қатысуларын тексеріп, келмеген, сабаққа дайындалмаған себептерді айқындау.
|
3 мин.
|
2.
|
Сабақ тақырыбын жариялап, студенттердің сабаққа дайындығын бақылау сұрақтары бойынша тексеру.
|
15 мин.
|
3.
|
Студенттердің өзіндік жұмыстары.
|
50 мин.
|
4.
|
Оқытушы студенттердің тапсырмаларын орындау барысындағы жіберген қателерін талдап, тақырып бойынша негізгі мәселелерге тоқталады.
|
10 мин.
|
5.
|
«Сызықтық регрессия» тақырыбына сауалнама (үлестірмелі материалдар)
|
17 мин
|
6.
|
Білімді жалпы бағалау
|
3 мин.
|
7.
|
Келесі сабаққа тапсырмалар.
|
2 мин.
|
Құзыреттілікті қалыптастыру саны: біліктілік.
Литература
1. И.В. Павлушков и др. Основы высшей математики и математической статистики, М.,
Издательский дом ГЭОТАР-МЕД, 2003г., с. 289-295.
2. Ю.В. Морозов. Основы высшей математики и статистики, М., «Медицина», 2001г.
3. В.Е. Гмурман Теория вероятностей и математическая статистика М., «Высшая школа»,
2001г., с. 253-257.
4. В.Е. Гмурман Руководство к решению задач по теории вероятностей и математической статистики, М., «Высшая школа», 2003г.
Бақылау:
Студент білімді қорытынды бағалауға арналған «Бақылау-өлшеу құралдары» тесттер жиынтығындағы тесттерге жауап береді және сұрақтарға жауап беріңіз:
Статистикалық тәуелділік анықтамасы.
Корреляциялық тәуелділік анықтамасы.
Сызықтық регрессия теңдеуінің параметрлері қандай әдіс бойынша анықталады?
Регрессия коэффициентінің қандай мәнінде кездейсоқ шамалардың тәуелділігі: а) тура; б) кері?
Сызықтық регрессияның теңдеуін не сипаттайды?
Тақырып бойынша тапсырмалар:
Судың 100 бөлігінде NaNO3 азотты қышқыл натридің төменде көрсетілген бөліктер саны () температураларға (Х) сәйкес ериді:
Х
|
0
|
4
|
10
|
15
|
21
|
29
|
36
|
51
|
68
|
Y
|
66,7
|
71,0
|
76,3
|
80,6
|
85,7
|
92,9
|
99,4
|
113,6
|
125,1
|
Еріген NaNO3 кездейсоқ факторлар әсер етеді. Температурамен еріген NaNO3 мөлшері арасында статистикалық сызықтық тәуелділік бар деп ұйғарылады. Сызықтық моделдің коэффициенттерін ең кіші квадраттар әдісімен табу керек.
Ер кісілердің кеудесінің көлемі (см) мен бойларының ұзындықтарының Х (см) арасындағы тәуелділік зерттелген. Бақылау нәтижелері көлемі 7 болатын екі өлшемді таңдама түрінде кестеде келтірілген:
-
Х
|
162
|
164
|
179
|
172
|
182
|
188
|
168
|
Y
|
88
|
94
|
98
|
100
|
102
|
108
|
112
|
Табу керек:
1) -ң Х-қа түзу регрессиясының таңдама теңдеуін;
2) Х-ң -ке түзу регрессиясының таңдама теңдеуін;
3) Х-ң әрбір мәніндегі регрессия функциясы бойынша және түзу регрессия теңдеуі бойынша алынған. -ң орта мәндерінің жуықтауын салыстыру;
4) Регрессия сызығын тұрғызу;
Достарыңызбен бөлісу: |