С. А. Козлова, Т. А. Куликова

427 
ойынның дамыту эффектісі баланың жасаған әрекеттерінің 
қаншалықты мазмұнды, алуан түрлі болатынына тікелей 
байланысты. Егер педагог дидактикалық ойынды жүргізе 
отырып, іс-әрекеттерді өзі ғана жасаса (заттарды орналастырып, 
олардың орындарын ауыстырып, ойыншықтардың не істеп 
жатақандығын айтып және т.б.), ал балалар тек бақылап 
отырып, арасында ғана сөйлесе, онда ойынның тәрбиелік-білім 
беру құндылығы жоғалады. 
 Ережелер
ойын мазмұнының жүзеге асуын қамтамасыз 
етеді. 
Олар 
ойынды 
демократияландырады: 
ойынға 
қатысушылардың барлығы ережелерге бағынады. Тіпті бір 
дидактикалық ойынның ішінде ережелер бір-біріне ұқсамайды. 
Біреулері балалардың тәртібі мен тану қызметін бағыттайды, 
ойын әрекеттерін орындау сипаттары мен шарттарын 
анықтайды, олардың кезегін немесе ретін белгілейді, 
ойыншылардың өзара қарым-қатынасын реттейді. Ал басқа 
ережелер баланың қозғалу белсенділігінің шамасын шектейді, 
оқыту мақсатын күрделендіре отырып оны басқа бағытқа 
бұрады (педагог ойыншықтардың орнын аустырған мезетте 
көзін жұмып тұру, ойын барысында ойыншықты тек оң немесе 
сол қолында ұстап тұру). Кейбір ойындарда белгілі-бір іс-
әрекеттерге тыйым салатын, жаза қолданатын ережелер 
кездеседі. Тыйым салатын ережелер баланың өз тәртібін 
бақылауды күшейтеді. ( «Үндемес» ойыныныда сөйлеуге 
болмайды, «Керісінше айт» ойынында сөзді айтпай тұрып допты 
лақтыруға болмайды, т.с.с.). Мектепке дейінгі жастағы 
балалардың үлкен жастағыларына арналған ойындардың 
ережелері жүргізушіні таңдауды, оны алмастыруды, кімнің 
жеңгенін немесе жеңілгенін анықтауды түсіндіреді. 
Оқыту мақсаты, ойын әрекеттері және ойын ережелері өзара 
тығыз байланысты. Оқыту мақсаты ойын әрекеттерін 
анықтайды, ал ережелер ойын әрекеттерін жасауға және 

428 
тапсырманы орындауға көмектеседі.
Шынайы ойын балалардың өзіндік дербестігіне және 
ұйымдастырушылығына негізделген. Дайын мазмұнның және 
бекітілген ережелердің болуы ойындағы бірігуді жеңілдетеді. 
Санағыштардың қызметі де осы сияқты, яғни санағыштардың 
көмегімен балалар ойынға икемделіп, жүргізушіні таңдап, 
әділетті болуға үйренеді. 

жүктеу 4,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: