С. А. Козлова, Т. А. Куликова

85
айтудың механизмдері әртүрлі. Айту механизмі жетілгенге 
дейін, түсіну үдерісі ерте іске қосылады. Егер сәби қандай да бір 
күрделі сөзді айта алмаса да, мысалы 
телефон
, ол оны 
дыбыстауы бойынша, ересектердің қолдануы бойынша, оны 
білдіретін затпен сөзге қатысы бойынша таниды. Бала сөз 
музыкасын сезінеді, бірақ ол оны осы кезде өзінің 
артикуляциялық аппараты мүмкіндік бергенше айтады — 
«тататон». Сәби сөздің буын санын және мелодикасын 
сақтағанын байқадыңыз ба? Міне, ең бастысы осы.
Тапсырма 
1 жас 4 айға дейінгі балаларға зат немесе құбылыстың 
атауымен қатар олар еркің айта алатын жеңілдетілген сөздерді 
(киса, ам-ам) ұсынған жөн деген көзқарас бар. Болашақта бала 
бірте-бірте олардан бастартады. Егер бұндай сөздерді 
қолданбаса сөйлеуді кеш игереді. Сіз осы ұстанымды қолдайсыз 
ба немесе жоғарыда айтылған көзқарасты ұстанасыз ба? Сіздің 1 
жастан 2,5 жасқа дейінгі таныс балаңыз қолданатың сөздерді 
жазып алыңыз. Оларды талдаңыз. 
Егер ерте балалалық шақта баламен көп сөйлессе және оған 
«айту» мүмкіндігін берсе – сөздер туралы айтпағанда, тіпті 
гуілдеп немесе былдырлап жеткізсе, баланың тілі дұрыс дамып 
жатыр деген сөз: 1 жас 6 айға дейін белсенді, 2 жасқа дейін 
ақырындап және әрі қарай белсенді Бірақ белсенділік бұл кезде 
пассивті, сондай-ақ активті сөздікті толықтыруда және 
кеңейтуде байқалады. Және ерте жастың соңына қарай 3 жаста – 
оның активті сөздігің орташа есеппен шамамен 1000 сөз 
құрайды. Тілің дамыту үшін адамның бейнеле есті игеруі өте 
маңызды. Ол одан өзінің көптеген сұрақтары мен сөздігін 
байыту үшін мағына алады.
Сөйлеудің дамуы 

жүктеу 4,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: