«роль транспортной науки и образования в реализации пяти институциональных реформ», посвященной

2.  Келісілген  сыйақылы  еңбек  ақы  белгілі  көрсеткішке  жеткенде,  белгілі  бір 

шартты орындағанда төленеді. 

 

3.  Келісілген  пргрессивті  еңбек  ақы  төлеу  еңбек  ақы  жоспарланған  өнімнің  саны 

үшін төленеді, тұра бағамен есептелінеді.

 

4. 

еңбек 

төлеу 

мамандықтардан 

құралған 

жұмыскерлерден тұратын бригадаға қолданылады. Еңбек ақыны төлеу жұмыстың барлық 

көлеміне төленеді, қойылған бағамен, максималды уақытпен, соңғы өнімге төленеді.

 

5.  Фактілі  еңбекақы  бригададағы  адамдарға  бөлінеді,  əрбіреуінің  орындалған 

уақыты бойынша, жұмыскерлердің разряды бойынша.

 

Сыйақы  немесе  сый  бұл  жағдайда  жұмыс  уақытының  қысқарғанына  байланысты 

сапа үшін төленеді. Аккордты жүйе белгілі бір адамдар тобына есептелінеді, материалды 

мақсатты 

көздеген 

жəне 

уақытын 

жағдайда, 

нарядпен 

жабылады.Жалақы  –  бұл  еңбек  өлшемі  мен  тұтыну  өлшеміне  бақылау  жасауды  жүзеге 

асыруға  көмектестін  маңыздық  экономикалық  құрал.  Шаруашылық  субъектісінің  түріне 

қарамастан  əрбір  қызметкердің  кірісі  субъект  жұмысының  түпкілікті  нəтижелерін 

ескергенде,  оның  жеке  үлесімен  анықталады  жəне  салықтармен  реттелінеді.  Жалақы 

тұтынушы кіріснің үлкен бөлігін құрайды, сондықтан да сұраныстың мөшеріне, тауардың 

тұтасына жəне олардың бағасына елеулі əсер етеді. Жалақының номиналды жəне мынадай 

түрлері болады.  

Номиналды  жалақы  дегеніміз  –  жалдамалы  еңбектің  қызметкері  өзінің  күндік, 

апталық,  айлық  еңбегі  үшін  алатын  ақша  сомасы.  Номиналды  жалақының  мөлшеріне 

қарап табысының деңгейі жайында айтуға болады, бірақ тұтынудың деңгейі мен адамның 

əл  –  ауқаты  жайлы  айту  мүмкін  емес  Шынайы  жалақы  –  алған  ақшаға  сатып  алуға 

болатын  өмірлік  игіліктер  мен  қызметтердің  жиыны.  Ол  номиналды  жалақыға  тікелей 

қатынаста  жəне  тұтыну  заттары  мен  ақылы  қызметтердің  бағасы  деңгейімен  кері 

қатынаста  болады.  Жалақы  өнімінің  өзіндік  құнының  негізгі  элеметтерінің  бірі  болып 

табылады,  сондықтан  да  жалақы  есебінің  дұрыс  ұйымдастырылуы  еңбек  өнімділігінің 

артуына,  өнімнің  өзіндік  құнының  кемуіне  жəне  еңбеккерлердің  өмір  деңгейінің  уақыты 

себепші болады. Қызметкерлермен есеп айырысу есебінің негізгі міндеттері:

 

1.Еңбектің  саны  мен  сапасы,  шығарылым  нормасының  орындалуына,  жұмыс 

уақыты мен жалақы қорының пайдалануына бақылау жасау;

 

2.Субъектінің əрбір қызметкеріне жалақыны дер кезінде жəне уақытылы есептеу;

3.Жалақыдан дер кезінде жəне дұрыс ұстап қалу;

4.Белгіленген  мерзімдерде  қызметкерлермен  еңдекақы  бойынша  есеп  айырысуды 

жүргізу;

 

5. Есептелген жалақыны өнімнің, жұмыстың, қызметтің өзіндік құнына дер кезінде 

жəне дұрыс енгізу;

 

6. Өндірістік процеске басшылық жасау операцияларына қажетті еңбек пен жалақы 

туралы деректерді алу;

 

7. Еңбек жəне жалақы бойынша статистикалық есептемені жасау;

Жалақының  түрлері,  еңбекақы  төлеудің  нысандары  мен  жүйелері.  Жалақы  екіге 

бөлінеді: негізгі; қосымша.

 

Негізгі  –  бұл  қызметкерлерге  нақты  жұмыспен  өтеген  уақыты  үшін,  ындаған 

жұмыстары  мен  өнеркəсіптік  өнімдерінің  саны  мен  сапасы  үшін  еңгізіліген  бағалар  мен 

қызметақы бойынша есептелетін жалақы. Негізгі жалақының құрамына мыналар кіреді:

 

 

 

 

540 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

– жұмыс істеген уақытына тарифтік ставкалар, қызметақы, кесімді бағалар немесе орташа 

табыстар бойынша есептелген жалақы;

жүктеу 15,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: