«роль транспортной науки и образования в реализации пяти институциональных реформ», посвященной

Салимбаева  Р.О.

  –  э.ғ.к.,  доцент,  Тынышбаев  атындағы  Қазақ  Көлік  жəне 

Коммуникациялар Академиясы (Қазақстан, Алматы қ.) 

Аманбай Т. 

– студент, Тынышбаев атындағы Қазақ Көлік жəне Коммуникациялар 

Академиясы (Қазақстан, Алматы қ.) 

ЕҢБЕКАҚЫ ЕСЕБІ

Жұмысшылар  мен  қызметкерлердің  өндірген  өнімдері  мен  істеген  жұмыстарына 

жəне оны төлеу үшін ұйымның цехынан, бөлімшелерінен, бригадаларынан кəсіпорынның 

əкімшілігі  белгіленген  мерзімде  бухгалтерияға  келіп  түседі.  Еңбекақы  есептеу  үшін 

толтырылатын  алғашқы  құжаттар  мен  табельдердің  дұрыс  толтырылуы,  лауазымды 

тұлғалардың  қолдарының  қойылуы  мұқият  тексеріледі.  Сондай  ақ  бұл  құжаттағы  еңбек 

бағасының  дұрыс  қойылуы  олардың  жұмысшылар  мен  қызметкерлерге  еңбекақы  төлеу 

жəне  сыйақы  есептеу  қағидаларына  сəйкес  келуі  жəне  шифраларының  дұрыс  қойылуы 

тексеріледі.  Тексеріліп  болғаннан  кейін  бұл  құжаттар  бойынша  кəсіпорынның 

жұмысшылар мен қызметкерлеріне еңбекақы есептелінеді.

 

Еңбек ақы негізгі жəне қосымша болып бөлінеді. Негізгі еңбек ақыны қызметкерге 

фактілі  істелген  уақыты  мен  кəсіпорында  орындалған  барлық  жұмыстар  үшін  шағады. 

Қосымша  кəсіпорында  орындалмаған  уақытқа,  заңмен  негізделген,  еңбек  демалысы, 

жұмыстан шығу кезіндегі жəрдем ақы т.б. Экономиканың барлықсалалары мен меншіктің 

барлық  нысандарында  тарифтік  ставкалар.  Олар  қызметкерлердің  біліктілік  топтарға 

дифференциалайды.  Қорытынды  құру  базасы  біртекті  тарифті  ставкаларды  есептеу  мен 

экономиканың  барлық  салаларында  жұмыскерлердің  қызмет  еңбекақысы  республикада 

заңмен  бекітілген  төменгі  еңбекақы  көлемімен  алынады.  Еңбекақы  ақшадай  жəне 

натуралды  нысанда  шағылады  жəне  төленеді.  Еңбекақыны  ақшалай  төлеу  еңбекақыны 

төлеудің негізгі жəне қосымша түрі жəне еңбекақы жүйесіне сəйкесіске асады.

 

Еңбекақы жұмыскерлерге мекеменің кассасында жəне олар өндірістік жағдайы мен 

жұмыс  істеуші  қызметкерлердің  дəрежесіне  қарай  төленеді-5  бөлімі  №50  нұсқау. 

Жалдамалы  жұмыскерлердің  саны  мен  еңбек  ақы  статистикасы,  екі  топқа  бөлінеді, 

жұмыскерлер  жəне  қызметкерлер  еңбек  ақыны  төлеуді  ұйымдастыру  практикасын  екі 

негізгі нысан қолданылады. Келісілген еңбек ақыны төлеу- негізіне жұмыс көлемінің есебі 

жəне келісілген  бағаа, яғни орандылған  жұмыстың күрделігі бірлігі  еңбек  ақыны төлеуге 

негіз  болады,  жұмыс  күнделігіне  байланысты,  уақыт  бойынша  еңбек  жалақысы  тарифтік 

 

 

 

 

539 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

ставка  мен  кесімді  қызметақы,  яғни  фактілі  орындалған  уақытқа  байланысты  жүзеге 

асады. Тарифтік еңбек ақы мөлшері уақыт бірлігіне байланысты(сағат, күн, ай). Нарықтық 

экономика жағдайында еңбек ақыны дəстүрлі емес нысандар арқылы төлеу пайда болды, 

яғни түскен пайдадан пайыз арқылы есептеу, төлеу.

 

1. Келісілген еңбек ақыны төлеу орындалған жұмысына төлеу (өнім дайын болған 

жағдайда), келісілген бағамен, өнім санына байланысты.

жүктеу 15,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: