386
Литература:
1. Алѐхина С. В. Образование через призму инклюзии. – М., 2013. – С. 12.
2. Невидимова
Е.Е. Обслуживание инвалидов в муниципальных
библиотеках: реальность новых возможностей: метод. пособие / спец. б-ка для
слепых; – Ростов н/Д., 2013 – С. 14.
3. Жаворонков Р. Н. Технология высшего инклюзивного образования
инвалидов, применяемая в Соединенных Штатах Америки // Другое детство: сб.
тез. участников Второй Всерос. науч.-практ. конф. по психологии развития. –
М.: МГППУ, 2009. – С. 194.
4. Жаворонков Р. Н. Технология высшего инклюзивного образования
инвалидов, применяемая в Соединенных Штатах Америки // Другое детство: сб.
тез. участников Второй Всерос. науч.-практ. конф. по психологии развития. –
М.: МГППУ, 2009. – С. 196
5. Концепция инклюзивного образования в Республике Казахстан
6. Концепция инклюзивного образования в 27 школе города Караганды
7. Сайт ГГУ школы-интерната № 1 для детей с ограничениями по зрению
8. Хапричкова Т. А. Специальные школы – как консультационные пункты в
системе инклюзивного образования. – Ростов н/Д., 2013. – С. 22.
ДАРЫНДЫ СТУДЕНТТЕРДІ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚҚА БАУЛУ
ЖОЛДАРЫ
Қондыбай К.Ә., Әбдірова Ш.Г.
Қ.Жұбанов атындағы Ақтӛбе ӛңірлік мемлекеттік университеті
Ақтӛбе қ., Қазақстан
kondybay@ mail.ru/ abdirova_83@mail.ru
Мемлекеттің дамуының басты бағытының бірі – білім саласы екені
белгілі. Сондықтан әр елдің стратегиялық дамуы білім бағдарламасын
жаңартып отыру, жас ұрпақтың ұдайы білім алуымен байланысты болады.
Мемлекеттің болашағы мен барлық индустрияның даму кӛзі ғылым, біліммен
ұштасатындықтан, мектеп қабырғасы мен университет қабырғасында жас
ұрпақты білім нәрімен сусындатуда шығармашылықпен жұмыс жасау тиімді.
Мақала дарынды студенттерді шығармашылыққа баулу жолдарына арналған.
Білімді меңгеру студенттердің жеке қабілеттінің ерекшеліктері
байланысты болады. Оқытушы міндеті - студенттердің жеке қабілет
ерекшелігін ескере отырып, студентке білімді меңгерту. Бұл мәселе білім беру
саласында ертеден назардан тыс болмаған. Мектеп табалдырығында ертеде
түстен кейінгі оқулар арқылы оқу үлгерімі нашар оқушылармен дайындық
топтары ұйымдастырылса, дарынды балаларды класта мұғалім қосымша
тапсырмалар беру арқылы дамытып отырды. Инклюзивтілік -бүгінгі күні білім
387
беру саласының басты мәселесі.
Барлық мұғалімдер балаларға білім беруде барынша жоғары жетістіктерге
қол жеткізу үшін қолайлы орта жасауға тырысады. Дарынды және талантты
балаларға қатысты бұл ойлауды, талқылауды және мұқият жоспарлауды талап
ететін едәуір күрделі мәселе. Әртүрлі теориялар мен стратегиялар балаларды
оқытудың мазмұнын анықтау үшін тиісті бағдарлама шеңберінде қолданылады.
Тәжірибе жасалған талдау оқушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыруда
мектеп бүкіл оқушылар үшін мектеп стандартын күрделендіре отырып,
бастауыш мектеп деңгейінде «жалпымектептік саясатты» және орта буын
деңгейінде «кеңейтілген» мектеп тәсілін құрған жағдайда анағұрлым жоғары
нәтижеге қол жеткізе алатынын кӛрсетті. Талантты немесе қабілетті үнемі
айқындай отырып бастауыш мектептердің мұғалімдері ӛздерін «дарынды
бақылаушылар» ретінде кӛрсетуге тиіс ( Eyre and Lowe, 2002).
Студенттермен жұмыс жасау барысында дарынды, ерекше қабілетті
студенттерді анықтау қиынға соқпайды деп ойлаймын. Дарынды балалармен
жұмыс жасау үшін оларды бірінші анықтап алу қажет. Британдық мектептер
тәжірибесінде талантты немесе дарынды балаларды бірнеше жобалар негізінде
анықтаған. Біздің ойымызша, ЖОО-да дарынды студенттерді анықтау аса
қиынға соқпайды. Ол үшін біз тӛмендегідей сауалнама сұрақтары мен жеке
қабілетін анықтайтын психологиялық тест және бір-екі практикалық сабақта
бақылау жеткілікті. Ең бірінші талантты адамдарды мақсатқа жетелеп
даралайтын еңбек, шығармашылыққа ұмтылыс қасиеті. Сонымен қатар, біз
аудиториядағы қалыпты, жағымды ахуалды жоғалпау, соны сақтауды басты
қағида ретінде ұстауымыз керек. Сондықтан дарынды студенттерді анықтауда
қалған студенттер ӛздерін қолайсыз сезінбеу үшін және студенттердің
қызығушылығына нұқсан келмеу үшін оқытушы тарапынан жүргізілетін
бақылау студенттерді жаппай қамтуы тиіс. Дарынды студенттермен жұмыс
жасауда студенттерді жетістікке жетелейтін жеке қабілеттерімен бірге
еңбексүйгіштік, жауапкершілік қабілеттері. Оларды анықтайтын тӛмендегідей
сауалнама құрастырдық. Сауалнама қосымша тіркелді (№1 қосымша).
Сауалнаманы қорытындысына сәйкес студенттердің жеке қабілет ерекшеліктері
мен білімге құштарлығы анықталады. Дарынды студенттермен жұмыс жасау
барысында орындалатын тапсырмалар тӛмендегідей ретте болуы керек деп
ойлаймыз. Студенттермен практикалық сабақтарды жоспарлау және ӛткізу
барысында мынадай тапсырмалар дайындаймыз.
Ғылыми мақалалармен жҧмыс. Яғни студенттердің мақаланы талдау
жасауы. Бұл тапсырманы орындау барысында студенттер ғылыми
тұжырымдарды талдауға машықтанады. Ӛзінде бар мәліметтерді сараптап, ӛзге
де ғылыми ақпараттармен салыстырып, жинақтап талдама жасайды. Бұл
тапсырманы бұрын талдау жасау дағдысы қалыптасқан студент қана бірден
орындай алады. Сонымен қатар студенттерге мұндай тапсырманы топпен
орындаған да тиімді. Топпен тапсырманы орындау барысында талдау дағдысы
қалыптасқан студент ӛзге студенттерге жұмыс жасау ретін түсіндіріп отырады.
Ғылыми сараптама жасап отырған студент ӛзге студенттерге осы мәселе туралы
