І. Кіріспе. 1.1.ҚР Ұлттың теңгесінің айналымға енуі

1993 жылдың 12 қарашасында Президент Н. Ә. Назарбаев "Қазақстан Республикасының ұлттық валютасын енгізу" туралыЖарлыққа қол қойды. Осы Жарлықпен сол жылдың 15 қарашасында сағат 8 - де ұлттық валюта – теңге енгізілді.

Ұлттық валютаны әзірлеу қатаң құпия болды. Оның басты әрекет етуші тұлғаларының бірі-белгілі сәулетші және дизайнер Қайролла Ғабжалелов.

1991 жылы Парламентте ұлттық Елтаңба мен ту қызу талқыланды. Сол кезде Ұлттық валюта туралы сөз болды. Алғашқы үлгілер ұсынылды. Олардың арасында Қазақстанның Тұңғыш Президентінің портреті бар банкнота да болды. Алайда, Нұрсұлтан Әбішұлы бұл жобаны қабылдамады.

1992 жылдың 27 тамызында Ұлттық Банк Басқармасы купюралардың үлгілерін бекітті. Ал келесі күні Тимур Сүлейменов, Меңдібай Алин, Ағмысалы Дүзелханов және Қайролла Ғабжалелов Англияға ұшып кетті. Біздің банкирлер Ұлыбританияның ескі Банкнот фабрикасымен ("Харрисон және ұлдары" төрт жүз жылға жуық ақшаны басып шығарады) ынтымақтасуға шешім қабылдады. Бірақ сол кезде ешкім жауапкершілікті өз мойнына алып, дизайнерлермен келісім-шарт жасасқысы келмеді.

Компьютер мамандары бастапқы суреттерді сканерден өткізіп, қайталанбас, іс жүзінде жаңғыртылмайтын түс алу үшін оларды ерекше біріктірді. Бұл Банкноттарды қолдан жасаудан қорғау нысандарының бірі. Біртіндеп бастапқы суреттерден бекітілген портреттер ғана қалды. Теңге үшін арнайы қағазды Англиядан тапсырыс берді, ал бояуды - банкноттар үшін бояуларды шығаратын әлемдегі жалғыз швейцариялық фирма жасады

10 теңгелік купюрадан бастап сапа жақсы болды. Ең жақсы купюр — 200 теңге. Оның үстіне Қожа Ахмет Яссауи кесенесі бейнеленген, ал күмбезде және қабырғаларда Құраннан алынған сүрені оқуға болады.

Банкноталардың барлық эскиздері бекітілді және әр номиналдың қанша банкноттары талап етілетінін анықтау керек болды. Қазақстандық қаржыгерлер мұндай тәжірибе болған жоқ. Сондықтан олар сексен жасар ағылшын экономисі доктор Пейнге жүгінді. Ол 20 теңгелік банкноталарды басып шығаруды ұсынды.

1997 жылға дейін соңғы бес мыңдық купюраға тапсырыс берді. Айтпақшы, 500 теңгелік купюрадан бастап жазулар қазақ және орыс тілдерінде жүретінін бәрі білмейді. Біздің елден басқа еш жерде "екі тілді" ұлттық валютаны көрмейсіз.

2020 жылы Қазақстан ұлттық валютасы-теңге енгізілгеніне 27 жыл толды. Бұл мерзім Қазақстан үшін осы оқиғаның тарихи маңыздылығын бағалау үшін жеткілікті.

Жеке ақша бірлігін енгізу Ұлттық банк пен Қазақстан Республикасының Үкіметіне дербес экономикалық және ақша-кредит саясатын жүргізуге мүмкіндік берді. Ақша-кредит саясатының негізгі мақсаты ұлттық валютаның ішкі және сыртқы тұрақтылығына қол жеткізу ретінде айқындалған.