105
Моделдің жоғары жағында жұмыс алаңы орналасқан, сол жағында
саңылаулы экран және оң жаңында сәулелену интенсивтілігінің дифракциялық
бейнесі кескінделген. Жұмыс алаңының тӛменгі жағында сандық мәні
ӛзгермелі (d) тордың периоды мен толқын ұзындығы (
) берілген.
Сурет 29 – дифракциялық тор моделі
Мәндердің осылай ауыстыруға болатындығы, лекция сабағының сапасын
арттырады, тордың периоды мен толқын ұзындығын ӛзгерту арқылы оның
дифракциялық кӛріністің максимумдары мен минимумдарының орналасуына
тәуелділігін кӛруге болады.
Суретті ӛте мұқият қарап, ең негізгі элементтерін студенттер дәптерлеріне
сызып алады. Модельдік программаны қосқан кезде автоматты түрде мына
параметрлер орындалады: Максимум реті m=1, толқын ұзындығы 0.45 мкм
саңылаудың арақашықтығы, d = 20 мкм. Тышқанның сол жақ батырмасын
шерту арқылы дифракциялық суретке стрелканы орналастыра отырып , m-ді 0
–ден 3-ке дейін ӛзгертеміз де координата максимумының сан мәнінің
ӛзгеруін экраннан байқаймыз. Толқын ұзындығын сары түске сәйкестендіріп
аламыз да m және d-ны ӛзгертіп интерференция суретінің ӛзгеруін байқаймыз.
Студенттерге тақырып бойынша негізгі анықтамалар мен заңдылықтар беріледі
де оларды ары қарай меңгеру, жетілдіру, студенттердің белсенділігін арттыру,
ойлау
қабілеттерін
дамыту
мақсатында
білімді
қалыптастыру
ұйымдастырылады, яғни ары қарай проблемалық сұрақтар қою арқылы сабақты
жалғастырады.
Жарық дифракциясы деп жарық толқындарының алдында кездескен
бӛгеттерді орағытып ӛту қабiлетiн айтамыз. Дифракция құбылысы жарықтың
толқындық қасиетiнiң айқын дәлелi болып табылады. Бұл жерде оқытушы
мынадай проблемалық сұрақ тастайды:
106
Жарықтың дифракция құбылысы геометриялық оптика заңдарын қалай
түсіндіреді?
Дифракцияның сандық теориясы, яғни бұл құбылыстың әсерiнен
экрандағы жарық интенсивтiлiгiнiң ӛзгерiп таралуын түсiндiру Гюйгенс-
Френель принципiне негiзделген. Бұл принцип былай тұжырымдалады:
1. Жарық толқындары келiп жеткен беттiң әрбiр нүктесi ӛз кезегiнде жаңа
толқын кӛздерi болып табылады.
2. Бұл жаңа толқын кӛздерi бiр-бiрiне когеренттi болады. Ал кеңiстiктiң
кез-келген нүктесiндегi жарықтың интенсивтiлiгi осы когеренттi жаңа
кӛздерден тараған толқындардың интерференциясының салдары болып
табылады(30-сурет).
Сурет 30 – Жарық дифракциясын түсіндіруге арналған дыбыстық
анимация
Гюйгенс-Френель принципi дифракциялық бейнелермен қатар жарықтың
түзу сызық бойымен таралу себебiн де түсiндіруге бағытталған. Жарық
дифракциясының бiр мысалы ретінде оның тар жолақ саңлау арқылы ӛткен
кездегi дифракциясын алуға болады. Бiрақ, бұл жағдайдағы дифракциялық
суреттiң солғындау болуы оны нақтылы мақсаттарда қолдануда қиындықтар
туғызады[131].
Визальдық лекция барысында студенттердің ізденушілік, мәселенің
шешімін табуға қабілеттілік, ойлау қабілеттілік секілді креативтілікті
қалыптастыруға бағыттаудың сапасын арттыру үшін интерактивті тақтада
мынадай тапсырмалық мәселелер қолданылып отырады да, лекция
студенттердің белсенділігімен ары қарай жалғасады(31-сурет):
107
Сурет 31 – Лекция сабағында студенттердің креативтілік қасиеттерін
қалыптастыруға бағытталған тапсырмалар
Сонымен қатар визуальдық лекцияда Интернет желісін қолданып
тақырыпқа байланысты мәселелер сабақтың барысында талданады. Бұл
Интернет сайттары арқылы студенттердің ары қарай ӛзіндік жұмыс жасауына
мүмкіндік жасалынады. Сабақтың барысында қолданылған web сайттар:
1.
Сайт
≪Интернет желісінде Физика≫ (http://www.estnauch.
213 09.edusite.ru/p3 8aal .html)[140].
2.
≪Интернет желісінде Физика≫ (http://fim.samara.ws/7section)[141].
3.
Сайт
≪Физика Анимация≫
(www.infoline.ru/g23/5495/physics.htm)[142].
4.
«Тірі Физика» (http://www.int-
edu.ru/obiect.php?ml=3&m2=2&id=202)[143].
5.
Физика. (http://phvsics.5ballov.ru/histor.htm)[144].
Әр лекцияның соңында оқытушы келесі лекция тақырыбын ескертеді. Бұл
студенттердің мынадай іс-әрекеттерді орындауына бағыттайды:
- Лекция дәптерлеріне жаңа тақырып конспектісін жазу;
- Жаңа тақырыппен ӛз беттерінше жұмыс жасау;
- Тақырып бойынша түсініксіз жайттарды анықтау және белгілеу;
- Оқытушыға сұрақтар тізімін жасау; т.б.
Оқытушыда ӛз кезегінде келесі лекцияға қажетті АКТ құралдарымен
эвристикалық әдіске негізделген тапсырмаларын дайындайды[128]
108
Сурет 32 – Оптика пәні бойынша практика сабағының моделі
ОПТИКА ПӘНІ
БОЙЫНША
ПРАКТИКА
САБАҒЫ
Оқытушы
ның іс-
әрекеті
Студенттің
іс- әрекеті
Тақырыпқа сай кӛрнекіліктер мен
әдебиеттерді, оқу құралдарын реттеу
Шығармашылық сипаттағы
тапсырмалар дайындау
Практика сабағына тақырып
бойынша дайындық
Проблемалық сұрақтардың шешімін
ӛзбетінше табуға ұмтылу
Дискуссия, пікір-таластарда
белсенділік таныту, ӛзіндік білім
алуға ұмтылу
Студенттердің жауаптарына
түзетулер мен қосымшалар қосу,
бектіту, бақылау мен бағалауды ұй.
АКТ-ны қолдану жағдайында
Есептерді шешуге арналған
компьютер. бағдарламалар қолдану
Студенттердің алгоритмдік
ойлауларының қалыптасуына ықпал.
Есеп шығару барысында миға
шабуыл жасау
Мақсаты: креативтілік кӛрсеткіштерін қалыптастыру
Проблемалық сипаттағы сұрақтарды
туғызу
Сабақ барысында эвристикалық
әдістерді тиімді қолдану
Практикалық іс-әрекет барысында
студенттердің арасында пікір-талас,
дискуссия ұйымдастыру
Шығармашылық сипаттағы, жаңа
кездеспеген тапсырмалардың
шешімін ӛзбетінше іздеу, ой толғау
Тақырыпқа байланысты есептің
алгоритмін құру, оны компьютерлік
бағдарламаларда жазып шешімді
тексеру
Проблемалық жағдаяттан шығудың
жолын іздеу, топпен бірге анализ
жасау, жаңаны тануға ұмтылыс
жасау
Сабақ барысындағы эвристикалық
іс-әрекеттерде белсенділік таныту,
шығармашылық белсенділікті
кӛрсетуге ұмтылыс жасау
Нәтиже: білімді жаңа жағдайға қолдана алуы, логикалық мәселелер мен
есептерді шеше алуы, жаңа есеп пен проблемалық сұрақ ойлап табуы, ойлау
ерекшеліктерін, икемділігін, ұшқырлылығын кӛрсете алу
Достарыңызбен бөлісу: |
