Программа развития Жамбылской области


Сыртқы экономикалық қызмет құрылымындағы экспортталатын өнімдер шикізаттық бағытқа ие, көбінесе өңделмеген өнімдер тез арада экспортталады, өйткені бұл өнім өндірушілерге сол мезетте әрі жылдам табыс



жүктеу 4,24 Mb.
бет3/19
Дата15.11.2018
өлшемі4,24 Mb.
#20362
түріБағдарламасы
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19

Сыртқы экономикалық қызмет құрылымындағы экспортталатын өнімдер шикізаттық бағытқа ие, көбінесе өңделмеген өнімдер тез арада экспортталады, өйткені бұл өнім өндірушілерге сол мезетте әрі жылдам табыс әкеледі.




Республиканың сырт жағына келесі өнеркәсіп кәсіпорындарының тауарлық өнімдері экспортталады: «Казфосфат» ЖШС-гі сары фосфорды, ортофосфорлық және полифосфорлық қышқылдарды, натрий үшполифосфатын, минералды тыңайтқыштарды – жақын және алыс шет елдерге; «Фабрика ПОШ-Тараз» ЖШС-гі ТОПСты – Италияға; «Шығыс кен басқару» ЖШС-гі барит қойыртпаларын – Түрікменстанға; «Ақтас» ЖШС-гі әк тасты – Қырғызстанға.

Облыстың сырт жағына «Мыңарал Тас Компани» ЖШС-гі (цемент), «АльБасар» ЖШС-гі (граниттен жасалған бұйымдар), «ТаразКожОбувь» ЖШС-гі (арнайы аяқ киімдер), «Айвенго» ЖШС-гі (киім өндірісі, төсек жапқыштары, арнайы киімдер), «Жасұлан Флора» ЖШС-гі (өндірістік негіздегі гүлдерді өсіру), «Тараз құбыр зауыты» ЖШС-гі (полиэтиленді құбырлар және тамшылап суғаруға арналған құбырлар), «ЫрысБақыт» ЖШС-гі (былғары және ұлттық бұйымдар) кәсіпорындарының өнімдері жөнелтіледі.


Экспорт құрылымында көбіне былғары шикізатын жөнелту 21,7 есеге (6,5 млн. АҚШ доллары), қант – 5,3 есеге (8,0 млн. АҚШ доллары), қара металл сынықтары мен қалдықтарын – 2,6 есеге, (6,0 млн. АҚШ доллары), сұйытылған бутан – 2,2 есеге (1,1 млн. АҚШ доллары), қож және өзге күл – 2,1 есеге (7,2 млн. АҚШ доллары), әк тасты флюсті – 1,7 есеге (6,3 млн. АҚШ доллары), минералды тыңайтқыштарды – 1,4 есеге (5,8 млн. АҚШ доллары), барий сульфатын – 1,1 есеге (28,4 млн. АҚШ доллары) өскен.

Сонымен бірге, мал жүнінің экспорты 61,5%-ға (Индустрияландыру картасы шеңберінде «Фабрика ПОШ-Тараз» ЖШС-і жаңа өндіріс ашқаннан кейін), ферросиликомарганецтің – 58,3%-ға (өнімді Кеден одағы елдеріне жөнелткеннен, өндірістің көлемі 87,2%-ға төмендегеннен кейін), алтынның – 28,7%-ға (кен құрамындағы алтын аз болғандықтан, өнім көлемі 9,6%-ға төмендеген) азайған.


Облысқа импортталған өнімнің негізгі тасымалдаушылары – Қырғызстан (импорттың жалпы көлемінің 43,7%-ы), Қытай (21,8%), Өзбекстан (5,2%), Түркия (3,9%), Тәжікстан (2,3%), басқалар (23,1%).


2013 жылғы қаңтар-желтоқсандағы импорттың құрылымында аяқ киім жеткізілімі 18 есеге (25,6 млн. АҚШ доллары), электр энергиясы – 16 есеге (1,6 млн. АҚШ доллары), сүт өнімдері – 3,9 есеге (8,1 млн. АҚШ доллары), киім – 3,3 есеге (96,5 млн. АҚШ доллары), жеміс – 1,2 есеге (46,0 млн. АҚШ доллары), көкөніс жеткізілімі – 1,1 есеге (41,5 млн. АҚШ доллары) артқан.

Жамбыл облысының 2011-2013 жылдардағы сауда балансы теріс қалыптасқан. Импорт экспорттан басым және импорт пен экспорттың айырмашылығы өсім қарқынында.


Сондай-ақ, 2013 жылы тауар айналымының жалпы көлемінде экспорттың үлесі – 29,2%-ды, импорттың – 70,8%-ды құрайды, бұл сауда балансы сальдосының теріс қалыптасқандығын және 2012 жылдың тиісті кезеңіндегі 145,9 млн. АҚШ долларына қарағанда 249,3 млн. АҚШ долларына дейін немесе 1,7 есеге өскенін көрсетеді. Облыс экономикасына сыртқы сауда тапшылығының әсер етуін (тауар импортының тауар экспортынан басым болуы) нақты жағдай бойынша бағалау қажет.

Теріс сальдоның тым жоғары өсуінің басты себебі – химия өнеркәсібінің өнімі болып табылады. Облыстағы химия өнімін негізгі өндіруші – әлемдік нарыққа 80%-дан астам дайын өнімін экспорттайтын «Қазфосфат» ЖШС-і болып табылады. Дегенмен, «Қазфосфат» ЖШС компаниясы ОКЭД-ке сәйкес өз өнімін бас кеңсенің орналасқан жері – Алматы қаласы арқылы жібереді. Металлургия саласының өнімі, оның ішінде «Тараз металлургиялық зауыты» ЖШС-і өндіретін ферросиликомарганец Кеден одағы елдеріне экспортталады, сондықтан да кедендік статистика органдарында есепке алынбайды, сондай-ақ елеулі сұранысты қамтамасыз ететін үлкен ішкі тұтыну нарығына байланысты болып отыр.

Экономикалық қарым-қатынастың маңызды факторы ретінде Қазақстан аймақтарының Кеден одағы елдерімен байланысы болып қалуда, оның негізінде түрлі салалардағы өндірістік кооперацияның дәстүрлі қалыптасқан сызбасы жатыр. Еркін сауданың нақты режимін құру қауымдастыққа қатысушы елдердің өзара тауар айналымы көлемінің өсімін қамтамасыз етті. Әлемдік экономиканың жандануы, сыртқы сұраныстың қалпына келуі және сыртқы баға конъюнктурасының тұрақтануы, сондай-ақ, Кедендік одақтың орнықтылығы Жамбыл облысында 2012 жылы өзара сауданың 130,7 млн. АҚШ доллары (Ресеймен – 123,1 млн. АҚШ доллары, Беларусь – 7,6 млн. АҚШ доллары) болуын қамтамасыз етті, оның ішінде экспорт – 41,8 млн. АҚШ доллары, импорт – 88,8 млн. АҚШ доллары.

Облыстың статистика департаментінің мәліметі бойынша 2013 жылдың қаңтар-желтоқсанында Жамбыл облысының Кеден одағы елдерімен өзара саудасы 77,0 млн. АҚШ долларын құрап, 2012 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 41,0%-ға қысқарған, тауарлардың экспорты 64,5%-ға төмендеп, 14,8 млн. АҚШ доллары, импорты – 62,1 млн. АҚШ доллары (30,1%-ға) болған.

Ресей Федерациясымен өзара сауданың жалпы көлемі 47,8%-ға азайып, 64,2 млн. АҚШ долларын құраған, экспорт – 64,5%-ға (14,8 млн. АҚШ доллары), импорт – 39,2%-ға төмендеген (49,5 млн. АҚШ доллары).

«Тараз металлургиялық зауыты» ЖШС-де пештерді жөндеуге және жаңартуға байланысты ферросиликомарганецті экспортау 83,9%-ға төмендеген. Экспорттың жалпы көлемінде гипстен жасалынған тақталар мен табақтар желісі бойынша 1,3 есеге өсім байқалып, 1,4 млн. АҚШ долларын құраған.

Импортта бөтелке тасымалдау 2012 жылғы 2,5 млн. АҚШ долларына қарағанда 3,2 млн. АҚШ долларына дейін немесе 1,2 есеге артқан, аммоний нитратының 90,5%-ға төмендеп, 0,9 млн. АҚШ долларын, тас көмір – 66,1%-ға (0,8 млн. АҚШ доллары), балалар жаялығы – 31,1%-ға (4,9 млн. АҚШ доллары) төмендеген.

Беларусь Республикасымен өзара сауданың жалпы көлемі 12,7 млн. АҚШ долларына жетіп, импорт көлемінің 1,7 есеге (12,7 млн. АҚШ доллары) ұлғаюы есебінен 1,7 есеге артқан. Алайда экспорт 57,7%-ға азайған (0,04 млн. АҚШ доллары).




Кедендік одақ елдерінде тауарлар экспортын

жүзеге асырушы кәсіпорындардың

тізімі


Кәсіпорындар атауы

Қызмет түрі

Серіктес елдердің атауы

«Жамбылгипс» АҚ

Гипстен сыртқы әрлеу өндірісі

Ресей

«Тараз металлургиялық зауыты» ЖШС

Шойын, болат және ферроқойыртпалар өндірісі

Ресей

«Жамбылский завод металлоконструкции-Имсталькон» ЖШС

Құрылыстық болат құрамалары өндірісі

Ресей

«Фабрика ПОШ-Тараз» ЖШС

Жүн талшықтарын әзірлеу

Ресей

«Salangani» ЖШС

Макарон өнімдерінің өндірісі

Ресей

«Вега» ЖШС

Көп түрлі тауарлардың көтерме саудасы

Ресей

«Агропродхлебснаб» ЖШС

Аралас ауыл шаруашылығы

Ресей

«Қордай Тау» ЖШС

Тасты кесу және өңдеу

Ресей

«Мирал» ЖШС

Көп түрлі тауарлардың көтерме саудасы

Ресей

«Аlensia» ЖШС

Сырт киім өндірісі

Ресей, Беларусь

«КазФос» ЖШС

Өзге негізгі органикалық химиялық заттардың өндірісі

Ресей

«Super-Pharm» ЖШС

Негізгі фармацевтикалық өнімдердің өндірісі

Ресей

«Жамбыл Рем Сервис» ЖШС

Темір жолдардың жылжымалы құрылымын жөндеу

Ресей

«Таразкожобувь-переработка» ЖШС

Тоқыма бұйымдарын, киімдерді, аяқ киімді, былғарыдан және теріден әзірленген бұйымдарды сату жөніндегі агенттердің қызметі

Ресей

«Агропродхимснаб» ЖШС

Көп түрлі тауарлардың көтерме саудасы

Ресей

«Робин и К» ЖШС

Астықты, малға арналған тұқымдық дән мен жемді көтерме сату

Ресей

«Мет Лимитэд» ЖШС

Қара және түсті металл сынықтары мен қалдықтарын көтерме сату

Ресей

«8я» ЖШС

Көп түрлі тауарлардың көтерме саудасы

Ресей

2015 жылдың 1 қаңтарынан бастап Кедендік одақ базасында аймақтық интеграцияны тереңдетуге және «төрт бостандықты»: тауарлар, қызметтер, капитал және жұмыс күшінің еркін жүруін қамтамасыз етуге бағытталған Еуразиялық экономикалық одақ жұмыс істей бастайды. Келісім-шарт шеңберінде үш қатысушы елдер – Қазақстан, Ресей және Беларусьтің мемлекеттік органдары экономиканың нақты салаларында үйлестірілген, келісілген және бірыңғай саясатты жүргізетін болады.


Өңірдің сыртқы сауда байланысындағы мәселелері:

- экспорттық-импорттық операциялардың аз көлемі;

- аймақтағы елдердің экспорттық-импорттық операциялары құрылымының географиясын өзгерту сонымен қатар, алыс және жақын шетелдерінің, кеден одағы мүшелерінің экономикасының құрылымы бірыңғай емес және бәсекеге қабілеттігі төмен болғандықтан экономиканың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мүмкін емес;

- экспорттық салалар жетіспейді;

- шетелге экспортталған шикізат онда қайта өңделіп, қосымша құны жоғары өнім түрінде қазақстандық нарыққа қайта түседі және отандық өнімге бәсекелестік жасайды;

- шет елдерден, Кеден одағы елдерінен толықтырылып отырған азық-түлік емес тауарлары импортына тәуелділік.


Өнеркәсіп.

Облыстың өнеркәсіп өндірісінің үлесі республикалық көлемде 2009 жылы 1,3%-ды, 2010 жылы – 1,0%-ды, 2011 жылы – 1,2%-ды, 2012 жылы – 1,2%-ды, 2013 жылы – 1,3%-ды құрады.

Облыста минералды-шикізат ресурстарының болуы арқасында тау-кен өндіру, газ өндіру, химия, мұнай өңдеу, тамақ, металлургия өнеркәсібі, құрылыс материалдары өнеркәсібі, электр қуаты саласы дамыған.

Облыстың өндірістік әлеуетін кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу, өңдеу өнеркәсібі, электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауаны баптау, сумен жабдықтау, кәріз жүйесі, қалдықтардың жиналуын және таратылуын бақылау кәсіпорындары құрайды (1 кесте).


2008-2013 жылдардағы тауар өнімдері өндірісінің

көлемі және нақты көлем индексі

1 кесте

Атауы

2008 жыл

2009 жыл

2010 жыл

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

Өнеркәсіп, млрд. теңге

151,2

115,6

119,6

185,7

206,8

233,9

Алдағы жылға НКИ %-бен

113,0

69,3

110,8

127,7

101,6

107,4

оның ішінде:



















- кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу, млрд. теңге

7,7

6,5

8,7

13,0

17,1

18,8

- алдыңғы жылға НКИ %-бен

126,7

69,6

131,8

139,8

106,8

116,5

- өңдеу өнеркәсібі, млрд. теңге

109,7

88,2

91,1

144,5

155,7

174,8

- алдыңғы жылға НКИ %-бен

108,1

73,4

116,5

127,4

98,2

108,4

- электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауаны баптау, млрд. теңге

32,4

19,9

18,3

26,6

31,9

37,7

- алдыңғы жылға НКИ %-бен

129,5

55,6

80,7

125,9

121,8

98,7

- сумен жабдықтау; кәріз жүйесі, қалдықтардың жиналуын және таратылуын бақылау, млрд. теңге

1,3

1,0

1,5

1,6

2,1

2,6

- алдыңғы жылға НКИ %-бен

62,5

62,4

126,3

98,1

128,4

87,4

2009 жылдың қорытындысы бойынша өнеркәсіп өнімінің көлемі 115,6 млрд. теңгені (НКИ – 2008 жылғы деңгейге 69,3%-ды) (1 сурет) құрады. Өнімге деген сұраныстың баяулауынан, әлемдік бағаның төмендеуінен болған қаржылық дағдарысқа байланысты өндірістің нақты көлем индексі төмендеді, бұл кәсіпорындардың жағдай тұрақталғанға дейін өндірістерін тоқтата тұруына алып келді. 2010 жылы мемлекетік саясатты іске асыру шеңберінде облыста дағдарыстан кейінгі кезеңіндегі дамудың тұрақты негізін құруға бағытталған дағдарысқа қарсы бағдарламасын іске асыру жалғастырылған. Өнеркәсіп көлемінің өсіміне қол жеткізуге облыс кәсіпорындарымен өндіріс көлемін өсіру, химия өнеркәсібінің өніміне сыртқы сұраныстың қалпына келуі, Индустриаландыру картасына енгізілген жаңа өндірістерді қосу, сонымен қатар қазақстандық үлесті дамыту ықпал етті. Нәтижесінде 2010 жылдың басынан өнеркәсіп өнімін өндіруде оң динамика байқалады, онда өнім көлемі 119,6 млрд. теңгені құрап, 2009 жылдың деңгейімен салыстырғанда 10,8%-ға өскен,

Индустриалдық саясаттың тиімділігі 2011 жылы өнеркәсіп өнімінің өндірісінде байқалды (республика өңірлері арасында 1 орын). Нақты көлем индексі 127,7% құрады (ҚР-103,8%), 185,7 млрд. теңге сомасында өнімдер өндірілді.

Мемлекет Басшысымен қойылған міндеттерді сәтті іске асыру 2012 жылы өнеркәсіпті тұрақты дамытуды қамтуға мүмкіндік берді. 2011 жылмен салыстырғанда өнеркәсіпті өндіру көлемі 1,6%-ға өскен (206,8 млрд.теңге).



Әлемдік экономиканың келеңсіз беталысына қарамастан, өңірде өнеркәсіп өндірісінің оң қарқыны сақталған. 2013 жылы өнеркәсіпте өсім 7,4% -ды құрап, 233,9 млрд. теңгеге дейін артты.
2008-2013 жылдардағы өнеркәсіптің серпіні
1 сурет



Өңдеу өнеркәсібі

Облыс өнеркәсібінде өңдеу өнеркәсібі басымды сала болып табылады, оның кәсіпорындарының үлесіне 2009 жылы өнеркәсіп өндірісінің 76,3%-ы сәйкес келеді. ЖӨӨ-ң құрылымында өңдеу өнеркәсібінің үлесі 12,3%-ды құрады. Өңдеу өнеркәсібіне салынған инвестициялар 20,8 млрд. теңгені құрады.

Облыстың өңдеу өнеркәсібі құрылымында химия өнеркәсібі, азық-түлік өнеркәсібі, металлургия саласы, машина жасау, мұнай өнімін қайта өңдеу және құрылыс материалдары өнеркәсібі басым.

Экономикалық дағдарыс өте маңызды сынақ болды және ол облыстағы өнеркәсіп саласының кәсіпорындарының жұмысына қатты әсер етті. 2009 жылы өндірілген өнім көлемі 88,2 млрд. теңгені құраған (2008 жылдың деңгейіне НКИ - 73,4%). Нақты көлем индексінің төмендеуі химия өнеркәсібіндегі (41,9%-ға), азық-түлік өндірісіндегі (23,8%-ға), өзге де металл емес өнімдер өндірудегі (19,7%-ға), машина жасаудағы (8,5%-ға), металлургиялық өнеркәсіптегі (7,8%-ға) және т.б. өндіріс көлемдерінің қысқаруынан болып отыр.

Дағдарысқа қарсы шаралардың арқасында 2010 жылы өңдеу өнеркәсібі саласында өсім химия өнімін өндіру (2009 жылдың деңгейіне 138,9%), дайын металл бұйымдары (122,7%), өзге де метал емес минералды өнімдерін (1,6 есеге), былғары және былғарыға жататын өнімдер (3,3 есеге) көлемдерін едәуір арттыру есебінен 16,5%-ды (91,1 млрд. теңге) құрады, қара металлды өндіруде өсімнің оң қарқындары байқалуда (ферроқойыртпалары – 28,2%).

2011 жылы өңдеу өнеркәсібінің өндірісінде оң қарқыны байқалуда, онда 27,4%-ға (144,5 млрд. теңге) өндіріс көлемінің өсіміне қол жеткізілді. ЖӨӨ құрылымында өңдеу өнркәсібінің үлесі 2010 жылғы 13,2%-ға қарағанда 14,3%-ды құрады (ҚР-11,4%). Өңдеу өнеркәсібіндегі еңбек өнімділігі 25,6%-ға артқан (35,8 мың АҚШ доллар/адам).

Ең үлкен өсім өңдеу өнеркәсібінің келесі салаларында байқалады: химия өнеркәсібі 1,5 есеге, мұнай өнімдері 2,6 есеге, резеңке және пластмасса бұйымдары 8,9 есеге, өзге де металл емес минералды өнімдер 2,7 есеге, металлургия өнеркәсібі 2,3 есеге, дайын металл бұйымдары 1,8 есеге, машина жасау 1,2 есеге, ағаш бұйымдары 1,8 есеге, жиһаз 1,4 есеге, жеңіл өнеркәсібі 1,3 есеге, сусындар 1,1 есеге өскен.

Алайда, 2012 жылы азық-түлік өнімін өндіру көлемдерінің 27,6 пайыздық тармаққа, химия өнеркәсібін - 9,1 пайыздық тармаққа, жеңіл өнеркәсібін - 11,7 пайыздық тармаққа, резеңке және пластмасса бұйымдарын - 8,5 пайыздық тармаққа, машина жасау - 7,5 пайыздық тармаққа қысқаруының салдарынан өңдеу өнеркәсібінің 1,8 пайыздық тармаққа төмендеуіне жол берілген (155,7 млрд. теңге).


жүктеу 4,24 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау