Дәріс 23, 24 Транспорттың жаңа түрлері: электромобильдер, жеңіл электро транспортты құралдар, рельспен жүретін автокөліктер.
Жалпы көлік барлық салада маңызды рөл атқарады. Қазіргі кезеңде оның мағынасы күннен–күнге өсуде. Бүгінгі мемлекеттің өсуі қуатты көліктің қолында.
Халықтың өсуі, заттық қорлардың артуы, урбанизация, ғылыми техникалық революция, сонымен қатар табиғи - георгафиялықтар, экономикалық, саяси, әлеуметтік және басқа факторлары, бүкіл әлем даму алдында масштабында және сапасы да қарым қатынасқа әкеліп соқты. Сонымен қатар жоспарда транспорттың ұшырауы бірінші болып тұрды.
Электромобильдердің барлық түрлері жеңіл электро транспорты құралдардың қатарына жатады.
Электромобиль - дөңгелектері аккумулятор батареяларымен қоректенетін электроматордан шығатын транспорт құралы. Алғашында ол Англия мен Францияда 19 ғ. 80 ж. басында, яғни іштен жану автокөліктерінен ертерек пайда болды. 1899 ж. И.В.Романовпен құрастырылған транспорт құралы электрлік болып саналады. Бұндай машиналардағы ауырлық электродвигателі 1 кг-ға, электросиымдылығы 20 Вт/сағ болатын қорғасынды аккумулятор батарейлерімен қоректенеді.
Қуаттылығы 20 КВт двигательді 1 сағ қоректендіру үшін массасы 1 т қорғасынды аккумулятор қажет болды. Сондықтан іштен жану двигательдерін шығарғаннан кейін автокөліктер өндірісі қарқынды ұлғая түсті, ал электромобильдер маңызды экологиялық мәселелердің туындауына себепші болды. Біріншіден, климаттың өзгеруіне әкелген залалы, екіншіден генетикалық тұқым қуалаушылық негіздерінің бұзылуынан болған көптеген адамдардың иммунитеттерінің төмендеуі.
Электромобильдің көріктілігі әркімге ұнады. Бірінші кезекте, ол зиянды заттар бөлмейді.Екінші артықшылығы–құрылысының қарапайымдылығы. Электродвигательдің транспорттық құралдарға тән жақсы сипаттары бар: аз жылдамдықта айналу уақыты көп, бұл фактор бір орнынан қозғалғанда немесе жолдың қиын жерлерін өту үшін өте маңызды. Үшінші артықшылығы екіншісінен шығады, яғни электромобиль қарапайым автоға қарағанда қатты күтімді қажет етпейді: жөндеудің аздығы майды көп қажет етпейді, суыту жүйесі қарапайым, ал отын жүйесі (қыздыру жүйесін санамағанда) мүлдем жоқ.
Бірақ электромобиль біз ойлағандай қарапайым емес: оған кернеуліктің күрделі түрлендірушілері және орналастырылуы қиынға соғатын көптеген ауыр және үлкен аккумуляторлар керек. Басты кемшілігі – батареясының электро сиымдылығының аздығы. Литрлік бензин багының салмағы 50 кг құрайды, бұл жанармай жарты мың километрден астам жолға жетеді. Мәселелер электромобильдердің отынынан энергияны өңдейтін алғашқы электроэнергия көздерімен қоректенуімен шешіледі. Электроэнергия көздері : сутегі мен оттегін қолданатын отын элементтері табылады. Оттегіні ауадан алуға болады, ал сутегіні сығылған немесе сығылмаған түрінде, сонымен қатар гидриттерден алуға болады. Көптеген бастаушы автомобильдердің фирмалары электромобильмен жұмыс істейді, және көрмелерде белгісіз машиналарды жиі көруге болады. Әлемде әйгілі электромобильді Польшада әзірлейді. 200 ден астам даналарын Шығарған. Шығыс Германияда «көлік-систем-техник» 10 тұп тұлғаларын шығарды.
АҚШ пен Германияда жеңіл автомобильдерден велосипед жыл сайын автомобильге қарағанда көп сатылады. Дания, Голландия, Швеция және Еуропаның басқа елдерінде велосипедшілердің шексіз тізбегін жолдарда байқауға болады.
Жапонияның әрбір екінші тұрғыны күнделікті велосипедпен жүреді. Ал Токиода кешкі уақытта жолдың барлығы велосипедпен толады. Қытайда 500 млн адам жұмысқа велосипедпен барады екен.
1994 жылы «Ямаха» Жапон компаниясы қосымша электр жетегімен жүретін велосипед шығарды. Бұл электро велосипед өте ыңғайлы, экологиялық таза транспорттық құрал, ең аз шығынды талап ететін және гаражбен аялдамада мүлдем аз орын алады.
Көп санды жобалар арасында мәселелердің шешімін табатын, жиі кездесетін ұсыныстар, соның ішінде рельстермен жүретін автомобиль.
Рельсте тұрған көлікті басқарып керегі жоқ – жүргізуші программаны қосып, сонымен қатар жолаушы өзі ұйықтай алады, оқиды, интернетке шығуға немесе теледидар қарауға мүмкіндігі бар. Хабарлама диспетчерге беріледі және автоматты жүйе барлығын өзі басқарады. Рельспен жүру жылдамдығы 120 км/сағ деп болжайды. Тағайындалған жерге келген кезде жүргізуші машинадан шығып өз жұмыстарына аттануына болады. Автоматика өзі автомобильді жақын аялдамаға жеткізеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
