101
іс-əрекетке қызықтыра білу:
сабақтан тыс жұмыс түрлдерін жоспарлау жəне оның жүзеге асуына бақылау жасау.
Осыған байланысты нəтижелі жетістіктерге жету үшін келесі түрдегі тəсілдерді ұсынамыз:
– көрнекі-əрекеттік ойлау-заттық құралдық іс-əрекет, ол құрастыру іс əрекетінен көрініс табады
(түрлі конструкторлар қолдану);
– көрнекі бейнелік ойлауға жоғарыда айтылған конструкторлармен жұмыс бейнелік үлгіде емес,
сөздік нұсқада болуы тиіс. (Əр түрлі сюжеттік-рөлдік жəне режиссерлық ойындар);
– сөздік логикалық ойлауды анықтап алып, оны ары қарай дамытуға «Төртінші артық», «Əңгіменің
жетіспейтін бөлігі», «Керісінше айту», «Жақсы мен жаман», т.б. көптеге жаттығуларды қолдану арқылы
орындау [3].
Осындай тұлғалардың психологиялық, сөйлеу тілі жəне қимыл-қозғалыс дамуларының қарқыны-
ның нашарлығы байқалады. Олар өзіне-өзі қызмет көрсету дағдыларын кеш қабылдайды, қарапайым
мектептік білімді де нашар меңгереді. Ақыл-ойын орташа деңгейде бұзылған балаларда қоршаған орта
туралы түсінік өте төмен, сондықтан «Айналамен таныстыру» өте маңызды. Ондағы басты мідет ба-
лалардың табиғат туралы қарапайым түсінікті меңгеруі, олардың жақын қоршаған ортаны заттар мен
құбылыстар туралы түсініктерін молайту жəне жүйелеу, сонымен бірге тəртіптің дұрыс орындалуын
қалыптастыру жатады.
Мұғалім мүмкіндігі шектеулі оқушылармен жұмыста оның жеке ерекшелігін ескере отырып, бар-
лық мəліметтерді сабақта іс-жүзіне асыруға міндетті емес екенін ұмытпағаны абзал. Оқыту үшін бала-
лардың өмір жағдайына сəйкес жəне олардың əлеуметтік бейімделулеріне пайдалы болатын мазмұнды
таңдау керек.
Ал, оларға білім беру үшін көп еңбек, ұстаздық жылы сезім мен кішіпейілділік керек. Оларға қара-
пайым түсініктерді жеткізу оңай шаруа емес, мүмкіндігінше əсер ету жолдары түрліше. Ұстаз ізденісі
əр баланың жан-дүниесіне үңілуден басталады. Бұл балаларды зерттеу, яғни ол нені жақсы көреді,
нені ұнатпайды, кімді құрмет тұтады, немен айалысқанды ұнатады.т.б. сияқты сұрақтарға жауап алудан
басталады. Оның маңыздылығы бұларды білу, сол оқушымен əрі қарай əңгімені өрбітуге көмегін тигі-
зеді, яғни күнделікті ең қарапайым əңгімелесудің өзі қарым-қатынасыңызды нығайтып, оны бір сəтке
болса да сергіп көңілін көтеріліп қалуына əсер етеді [4].
Мүмкіншілігі шектеулі болған себепті баланың жəне қамқор ата-ананың көп жағдайда агрессивті
күйде жүретінін естен шығармаған жөн.
Олар педагогтарға жəне əлеуметтік қызметкерлерге сеніммен, үмітпен қарайды. Содықтан бұл бала-
ларды қатаң талап қою арқылы үйрету тиімсіз, тіпті қауіпті болуы да мүмкін. Ал олардың басы əр түрлі
ойдан бос болмағандықтан, тек жүрек арқылы жол табуға болады.
Пайдаланған əдебиеттер тізімі:
1. Қазақстан Республикасының Президенті – Елбасы Н.Ə. Назарбаевтың 2012 жылғы 27 қаңтардағы «Əлеу-
меттік – экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты»Қазақстан халқына Жолдауы.
2. Государственная программа развития образования РК на 2011-2020 годы – Астана, 2010 г.
3. Полат Е.С. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования. Учебное пособие
для студентов в пед.вузов и системы повыш.пед.кадров.- Москва.: Издательский центр «Академия», 2001г.-
272 с.
4. С.М.Кеңесбаев., А.А.Махметова «Білім беру саласында компьютерлік технологияның дидактикалық мүм-
кіндіктері». Абай атындағы ҚазҰПУ, «Академик Төлеген Тəжібаев – Қазақстандағы психология жəне педа-
гогика ғылымдарының негізін қалаушы» атты Халықаралық ғылыми-практикалық конференция, 21 қараша
2014 ж.
102
БОЛАШАҚ КƏСІПТІК ОҚЫТУ ПЕДАГОГТАРЫНЫҢ КƏСІБИ
МОТИВАЦИЯСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ
Киикбаева Ə.
магистрант
Қазақ Ұлттық Аграрлық университеті
Кенбаева Г.
п.ғ.к., аға оқытушысы
Қазақ Ұлттық Аграрлық университеті
Қазақстан оқу орындарының алдына қойып отырған- инновациялық оқыту технологиясы арқылы
оқу мен тəрбие жұмысын дамыту, еліміздің əлеуметтік – экономикалық жағдайын жақсарту бағытын-
да білімгерлерге жүйелі, нақты білім беру болып табылады. Қазақстан Республикасының «Білім беру
жүйесінің басты міндеті– ұлттық жəне жалы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістік-
тері негізінде жеке адамды қалыптастыруға оқытудың жаңа технологиясы мен инновациялық əдіс –
тəсілдерді енгізу, білім шығу», –деп білім беру жүйесін одан əрі дамыту міндеттері атап көрсетіледі.
Кез келген мамандық белгілі бір объектілерге бағытталған жəне олармен қарым-қатынасы тəсіл-
дерімен келісілген тұлғаның мотивациялық негізімен тұрақтандырылады жəне пайда болады.
Іс-əрекет мотивациясы мəселесіне іс-əрекеттің мотивациялық компонентімен, күрделі байланыс
бейнесінің нəтижесімен басқарылатын, динамикалық қозғалыс жүйесі ретінде іс-əрекет құрылымы-
ныңпсихологиялық талдауы берілетін П.К.Анохин, Б.Ф.Ломов, А.Н.Леонтьев сияқты əйгілі психолог-
тардың еңбектері арналған.
Мотивация деп əртүрлі іс-əрекеттер арасынан таңдау жасау түсіндіріледі: мүмкін болатын ойлау
мазмұны арасында; таңдалған іс-əрекетті іске асыру мен оның нəтижесіне жетудегі жеке даралық пен
еңбек ету. Бұл тек адекватты мотивацияның болашақ кəсіптік оқыту педагогының тұлғалық дамуына
жəне инновациялық қызметінің тиімді жүзеге асуына қамтамасыз ететінін көрсетеді.
Мотивацияны Н.В.Немовтың, Р.Х.Шакуровтың жəне басқа да психологтардың көзқарастары бой-
ынша, жеке мақсат пен ұйымдардың мақсаттарына жету үшін қызметке деген өзінің немесе басқа да
адамдардың қалыптастыру үрдісі ретінде қарастыруға болады.
Зерттеулерге сəйкес инновациялық қызметтер мотивациясы басқа түрлер жүйесіндегі кəсіби қыз-
меттің мəні адекватты тұлғалық субъект-оқытушы үрдісі ретінде қаралады. Осыған байланысты бо-
лашақ кəсіптік оқыту педагогының инновациялық қызметінде қажетті мотивацияны құрастыру үлкен
мəнге ие болады.
Болашақ кəсіптік оқыту педагогының инновациялық қызметі – бұл жаңа мақсатты құру мен оны іске
асыру құралдары, оқыту мен тəрбиелеудің бар формалары мен тəсілдерін түрлендіруге бағытталған
қызмет. Бұл қызметті болашақ педагог теориялық жоспарда (жоғары оқу орынында оқыту үрдісі), со-
нымен қатар тəжірибелік (мектеп тəжірибесі мен балалардың сауықтандыру лагерьлеріндегі жұмыс)
түрде жүзеге асыра алады. Инновациялық қызмет полимотивтелген жəне бұл артықшылықты оқы-
тушы-инноваторды дайындауда есепке алған жөн.
Ескере кететін тағы бір жайт, педагогикалық қызметтің əртүрлілігі «метақызметтен» тұрады, яғни
басқа қызметті ұйымдастыратын қызметтен: педагог қызметі оқушы қызметінен икемделеді. Жалпы
теориялық деңгейде инновациялық қызмет қызметтің репродуктивті түрлерінің спецификалық ком-
поненттерін өзгертетін «метақызмет» ретінде өзін көрсетеді. Сонымен қатар инновациялық қызметті
жақсарту мақсатында оқу-тəрбие үрдісіне жаңалықты енгізуді болжайды. Жаңалықты енгізу міндетті
түрде жаңа түрде болуы қажет емес, бірақ қазіргі ситуацияда міндетті түрде жақсы болуы керек, яғни
заманауи жəне алдыңғы қатарлы болғаны жөн.
Болашақ кəсіптік оқыту педагогының реалды педагогикалық қызметте бірінші кезекте балаларды
дамыту мен тəрбиелеу, білім беру жүйесі, жаңа тəсілдер, құралдар, əдістер, технологияларды құру
мəселесімен кездеседі. Сондықтан да студенттердің инновациялық қызметке ұйымдастырылған дай-
ындығы жəне оған оң көзқарасты мотивациясын құру қажет[1].
Көп жағдайда инновациялық қызметтің мотивтеріне болашақ оқытушы көп мəн бермейді, сон-
дықтан ЖОО оларды дайындау үрдісінде олардың дамуы жөніндегі анық көзқарас болған жөн: қандай
іс-əрекеттен құрастырылады, қандай бағытта қаншалықта шиеленіскен; педагогтың əр түрлі мотиваци-
ясында қандай құралдар қолданылады.
Мотивация құрылымы мазмұны мен əртүрлі формасына байланысты көп мəнді болады. В. Г. Асеев,
Л. И Божович, А. К. Маркова, Дж. Олпорт жəне басқалар мотивацияны қалыптасу көзіне байланысты
Достарыңызбен бөлісу: |
