Білім беру стратегиялары: ТҰЛҒаны қалыптастыру парадигмасы

117
детям более широкие образовательные и социальные преимущества и вносит значительный вклад в по-
вышение профессиональной квалификации и обеспечение того, чтобы работники сферы образования 
получали удовлетворение от своей работы [2].
Это  вовсе  не  означает,  что  успешное  внедрение  модели  инклюзивного  образования  не  влечет  за 
собой  последствия  в  плане  выделения  ресурсов.  Ввиду  того,  что  многие  страны  располагают  огра-
ниченными ресурсами, которые приходится распределять между целым рядом социальных секторов, 
важно, чтобы государства распоряжались «максимумом имеющихся ресурсов» таким образом, чтобы 
они использовались оптимально и были ориентированы на достижение четких контрольных показате-
лей. Это предполагает необходимость определения на ранних этапах и осуществления соответствую-
щих эффективных с точки зрения затрат мер. Обеспечению успеха всех таких мер будет способствовать 
принятие национальных планов действий в области прав человека, а также составление бюджетов с 
учетом  прав  человека.  Аналогичным  образом,  важно  обеспечивать  финансирование  образования  на 
устойчивой основе. Если программы в сфере образования призваны обеспечивать более высокую сте-
пень инклюзивности образования, но при этом происходит сокращение бюджета, негативные послед-
ствия для концепции инклюзивного образования очевидны.
Особой проблемой в контексте поощрения и защиты общего права на образование, безусловно, яв-
ляется необходимость обеспечивать, чтобы система образования отвечала особым образовательным по-
требностям инвалидов. Выше уже отмечалось, что раньше эту проблему пытались решать с помощью 
школ с раздельным обучением. Хотя в каких-то аспектах раздельное обучение и давало позитивный 
эффект (к примеру, оно облегчало социальные контакты с некоторыми лицами, принадлежащими к той 
же категории, и достижение конкретных учебных показателей), оно, как правило, приводило к закре-
плению маргинализации и формированию стереотипных представлений об инвалидах и ограничивало 
их возможности принимать эффективное участие в жизни общины. Сегодня широко признается, что 
включение учащихся с инвалидностью в учебный процесс в рамках обычных школ дает значительные 
психологические преимущества, а также способствует более полному удовлетворению интеллектуаль-
ных и особенно социальных и эмоциональных запросов за счет обеспечения регулярного и естествен-
ного взаимодействия с различными категориями учащихся. Проблема сейчас заключается в том, чтобы 
определить, как можно было бы оптимальнее всего предоставить соответствующие возможности этим 
учащимся в рамках обычных школ. Необходимо продолжать проведение исследований в этом направ-
лении [3]. Однако взаимосвязь между специальным образованием и инклюзивным образованием оста-
ется  крайне  сложной.  К  примеру,  в  самом  начале  учебного  процесса  глухим  учащимся  необходимо 
овладеть жестовым языком, а слепым учащимся - изучить азбуку Брайля. Даже в школе, приверженной 
инклюзивному образованию, процесс получения таких знаний будет осуществляться путем обучения, 
например, глухих учащихся отдельно от тех, у кого нормальный слух. Это может затруднить решение 
задачи внедрения инклюзивного образования. Еще одна проблема, о которой кратко говорилось выше, 
связана с тем, что «инклюзивное образование» часто путают с «интеграцией», когда учащихся-инвали-
дов просто помещают в обычные школы без оказания им дополнительной поддержки, необходимой для 
удовлетворения их индивидуальных потребностей. «Интеграция» учащихся-инвалидов без обеспече-
ния полного вовлечения их в учебный процесс может привести к изоляции учащихся и, в конечном сче-
те, создать препятствия для удовлетворения образовательных потребностей всех учащихся. С учетом 
изложенных выше факторов, можно отметить, что концепцию инклюзивного образования не следует 
считать  системой,  которая  является  оптимальной  на  все  случаи  жизни.  Важнейшее  значение  имеют 
учет  принципов  участия  и  недискриминации,  а  также  новаторское,  основанное  на  индивидуальном 
подходе и гибкое внедрение этой концепции, учитывающее все виды инвалидности и культурные осо-
бенности. Однако в первую очередь, если говорить об образовании детей, инклюзивное образование 
должно учитывать «высшие интересы ребенка». При этом акцент следует перенести с инвалидности 
– что характерно для медицинского подхода – на индивидуальные образовательные потребности всех 
детей, независимо от того, являются ли они инвалидами или нет. Такие соображения следует в полной 
мере учитывать в широких рамках системы инклюзивного общего образования. 
Список использованной литературы:
1. Гулидов П.В. Основные направления модернизации инфраструктуры дошкольных учреждений / П.В. Гули-
дов // Справочник руководителя дошкольного учреждения. – 2012 № 7, с. 42-45.
2. Porter, Gordon, Disability and education: toward an inclusive approach. Inter-American Development Bank 2006.
3.  Назарова Н.М. Специальная педагогика. – М.: АСАDEMА, 2013. – 364 с.

118
ЖОҒАРЫ КƏСІБИ БІЛІМ БЕРУДІҢӨЗЕКТІ МƏСЕЛЕЛЕРІ
Нурмуханова Г.Е.
п.ғ.к., доцент
Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университеті
Елімізде білім саласында ең алдымен қолға алғанымыз-ол заң саласы. Мəселен, білім туралы, жоға-
ры білім туралы заңдар өмірге келді. Заңдарға сай бағдарламалар, тұжырымдамалар жасалынды. Осы-
ларға сəйкес білім реформалары жүзеге асырылып жатыр. Экономикалық реформалардың тез жүзеге 
асуы арқасында еліміздің дамуы аса жылдам қарқын алуда. Əлемдік білім кеңістігінде өз үнің болу 
үшін бүгін де тағы ірі өзгерістерді қажет етудеміз. Онда білім саласының 2015 жылға дейінгі мəселесі 
қамтылған [1].
Қазақстанның əлемдегі бəсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясын белгілеген Елбасы 
Жолдауында осы заманғы білім беруді дамыту жүйесіне зор маңыз берілген. Онда барлық деңгейлерде 
жалпыға бірдей міндетті мемлекеттік білім беру стандарттары, білім беру процесінің құрылымы мен 
мазмұны жетілдіріледі жəне үйлестіріледі, сондай-ақ, білім беру ұйымдарының материалдық-техника-
лық базасы нығайтылады. 
Өмір мұраты мен уақыт талабына, кезең шындықтарына тура көзбен ден қойсақ, еліміздегі білім-
ғылым жүйесін əлемдік стандарттарға сəйкестендіру, өзара бірлік-байланыста интеграциялаудың қа-
жеттілігі күн өткен сайын айқын аңғарылып келеді. Бұдан, əрине, жаһандану үдерісі, дамыған елдердің 
үздік  үлгісі,  ықпалы  сезілмейді  деуге  болмайды.  Оны  да  ескеріп,  бақылап-зерделеп,  содан  кейінгі 
тұстарда ұлттық ерекшеліктерімізге сай ұтымды, тиімді жақтарды өмірге, тəжірибеге батыл енгізуге 
болады. Мұның біртұтас білім кеңістігін қалыптастыруға, ғылымды нақтылы бағыттар төңірегінде да-
мытуға септігі тиері сөзсіз. Осы реттен келгенде орта жəне жоғары мектеп жүйесін белгілі бір бағытқа 
бұрып, оқу-ғылым ісін ортақ мақсаттар төңірегінде топтап, қатар дамыту-іргелі ізденістерге, нəтижелі 
істерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бүгінгі таңда бұл іс өз деңгейінде дамып, оңды нəтижесін беріп 
тұр деп толық айта алмаймыз.
ХХІ ғасырда білімін дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелері анық. Біз осы заманғы білім беру 
жүйесінсіз əрі алысты барлап, кең ауқымда, жаңаша ойлай білетін осы заманғы басқарушыларсыз ин-
новациялық экономика құра алмаймыз.
Қазақстан жоғары оқу орындарының міндеті-əлемдік стандарттар деңгейінде білім беру, ал жетекші 
оқу  орындарының  дипломдары  күллі  əлемге  танылуға  тиіс.  Ол  үшін  берілген  бағдарламаларды  то-
лықтай орындауға жағдайлар жасау қажет.
Қазіргі уақытқа қарай қалыптасқан қазақстандық ұлттық білім жүйесі жүйелі сипат алған рефор-
малардың нəтижесі болып табылады. Бұл орайда мемлекеттік тəуелсіздік алған Қазақстандағы білім 
реформаларының  себептері  экономикалық  жəне  саяси  өзгерістердің  алғышарттарынан  мүлде  бөлек. 
Еліміздің  білім  жүйесін  ілгерілету  бағытында  əр  алуан  ізденіс,  көзқарастардың  бары  анық.  Кейінгі 
жылдардағы  осы  бағыттағы  реформалардың  да  түпкі  мақсаты  білім  кеңістігіне  қозғау  салып,  келе-
шек көкжиегіне құштарлық, ұмтылыстардан туған. Бұл бағытта, əрине, көп сатылы оқу жүйесі (бака-
лавриат, магистратура, докторантура), тест тəсілі, кредиттік саланың да қоғамдық көзқарастың əрқи-
лылығына  қарамастан,  өмірге  батыл  енуі-уақыт  алға  тартқан  өмір  шындықтарының  бірі.  Білім  беру 
жүйесіндегі мұндай оң өзгерістер халықаралық стандарттарға, жаңа технологияларды батыл енгізуге 
мол мүмкіндіктер береді [2].
Халықтың жаппай сауаттылығы орта білімнің жалпыға бірдейлігі мен жоғары білім алу мүмкінді-
гінің жоғары деңгейі, барлық сатылардағы тегін оқу, білім беру бағдарламаларының ғылыми сипаты 
мен тереңдігі, ғылыми-зерттеу бағыттарының жан-жақтылығы, кез келген халықаралық өлшем бойын-
ша білім мен ғылымдағы орасан үлкен кадрлық əлеует (потенциал) кеңістік кезеңдегі даусыз тарихи 
жетістіктер болып табылады.
Қазақстандық мектепті сапалы жаңғырту жолында стратегиялық мəні бар алғашқы шешуші адым 
Президент Н.Ə.Назарбаевтың «Дарынды балаларға арналған мектептерге мемлекеттік қолдау көрсе-
ту жəне оларды дамыту туралы» өкімі болды. Осы өкімге сəйкес дарынды балаларға арналған «Да-
рын» мектептері ашылған болатын, онда түрлі нысандардағы мемлекеттік қолдау көрсетіледі. Мемле-
кет осылайша, елдің болашағын, əлеуметтік əділдікке орай жəне басқа да көптеген жұмыстар атқарып 
жатқандарын көрсетеді.
Білім мазмұнында ақпараттандыру мен қатар оқудың жаңа стандарттары мен оқулықтардың жаңа 
буын енгізу де жетекші бағыттар қатарын құрады. Жетілдірілген мемлекеттік жалпыға бірдей міндет-