194
Денсаулықтың басшысы! Айтқаныңа көнемін.
Жан-тәнімді өз қолыңа беремін.
Саулық хан: (Жылы жүзбен
)
Жан екенсің жүрегіңнен жалын оты
лаулаған, Ал сен енді қарсы алуға
әзірлен
Жарқыным-ау кешірім ет, мен сенің Сен қадірлер қасиеттің
барлығын.
Назарыңды
басқа жаққа аударсам, -Достық немен сұлусың сен
өмірде?
Достық дауысы:
Көтере алсам қайыспай уақыт сынын,
Сәулеттімін, сұлумын, бақыттымын!
Саулық хан: Спорт, сенің адамнан тілегің не?
Спорт дауысы: Мен үшін тек денесі болсын таза,
Қандай пәле болса да өзім жазам.
Саулық хан: Талап , қайда жүрсің сен қазір, көрінбейсің мақтаным,
Дау – жанжалдың арасынан іздеп сені таппадым.
Талап дауысы:
Онда барсам естілмейді талаптынң сазды үні, Бір жеткіншек кезекті
де келбетіне бақ
күлген
Тентектер көп, таяқ ала жүгіреді бәз бірі. Сол баланың жүрегінен жайлы мекен
таптым мен.
Саулық хан: Ақыл! Ақыл!
Қайдасың сен неге алмайсың бір тыным,
Ұзақ түнде неге сенің айқаспайды кірпігің?
Ақыл дауысы: Алдияр хан! Темекі мен арақ, наша бүкіл елге
танылар,
Мен қалғысам тірліктің не мәні бар? Сондықтан да күзетемін тыным таппай
елімді.
Саулық хан: (Адамға қарап)
Шыншыл мақсат қай кезде де жол табар, Айта алмаймын ертеңіне сенем деп.
Кезің келсе қоғам жүгін арқалар,
Ақылды болсаң, жас жігіт,
Аярлыққа еріп кетсең сүмеңдеп, Саулықтың сөзін тыңдайсың.
Жүргізуші: Хан осылай деді де, Тек жүзіңді төмен салма,
/Кете барды жөніне. Нашақорға жақын болма.
Жігіт қалды ойланып шамшырақ боп еліне. Тек көзіңді жасауратпа,
Осы айтқан әңгімем ойға салар сені де. Сенің көзің заман үшін бағалы.
Сенің әнің асқақ шықса,
Қоғам даңқы жоғары.
Хормен: Кімде – кім өзіне өмір беріп, әлпештеп өсірген ата- анама қарыздармын деп
білсе, соларға адал ұл боламын десе – арақ ішпесін өз ортасына қадірлі адам боламын десе –
темекі шекпесін! Өз қоғамына пайдалы азамат боламын десе – нашаға әуестенбесін!
Мұғалім: Сонымен оқушылар, бүгінгі жарыс сабақ барысында жас жандарыңды
неден аулақ ұстауға тырыстыңдар?
«Бірінші байлық – денсаулық» дейді қазағымыз. Екі кісі кездесе қалса да алғашқы
сұхбат осы амандық, саулық болмақ. Ендеше сағат бойы
талқыға салынған арақ, темекі,
нашақорлықтан жандарыңды аулақ ұстаңдар. Салауатты өмір салтын жандарыңа жан серік
етіңдер!
ӘДЕБИЕТТЕР
1. Г. Икіманова. Саулық пен сымбат. - Алматы: Қайнар, 1991.
195
2.«Қазақстан - 2030» стратегиясы
3.«Қазақстан мектебі» журналы, №4, 2006ж.
4. Дене мәдениеті – оқушыларды оқыту мен тәрбиелеу жүйесінде. Ізденіс-Поиск.
2009ж. №2(2)-Б.262-264.
5. Е. Уақбаев. Қазақстанда дене тәрбиесі жүйесінің дамуы. - Алматы: Санат, 2000ж.
УДК 343.1
ЮРИДИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ И ГАРАНТИИ ВОЗМЕЩЕНИЯ
МАТЕРИАЛЬНОГО ВРЕДА
Миназетдинова З.Р.
Сериев Б.А., к.ю.н., доцент
Жетысуский государственный университет имени И.Жансугурова, г.Талдыкорган
zamira.05@mail.ru
,
seriev_bolat@
mail.ru
Значительные изменения, происходящие в политической, экономической и социальной
жизни общества, направленные на возвышение роли человека для государства, берут свое начало из
требований Конституции Республики Казахстан, согласно которым высшей ценностью государства
являются человек, его жизнь, права и свободы. Гарантии их обеспечения возложены на государство,
которое возложило на себя обязательства по принятию всех мер для обеспечения прав человека (п. 1
ст. 12 Конституции РК), к числу которых относятся, в частности, права как материальной, так и
нематериальной стороны его жизни [1]. В этом аспекте важное значение имеет проблема гарантий
прав каждого на возмещение морального вреда, причиненного преступлением. Эта проблема,
обусловленная ее большой практической значимостью и сложностью, постоянно находилась и
продолжает находиться в поле зрения ученых.
Полное возмещение причиненного преступлением материального вреда, является одной из
задач уголовного процесса, на достижение которой направлена деятельность всех
правоохранительных органов.
Нарушенные в результате совершения преступления имущественные права лиц могут быть
восстановлены путем реализации уголовно-процессуальных, уголовных, гражданских и
гражданско-процессуальных норм в ходе осуществления восстановительной функции права [2,
С.103].
На международном уровне вопросам возмещения вреда потерпевшим было уделено
значительное внимание на V конгрессе ООН по предупреждению преступности и обращению с
правонарушителями (Женева, 1-12 сентября 1975 года), в итоговом документе которого было
отмечено, что «...символическое возмещение ущерба вряд ли сможет хотя бы частично
компенсировать боль и страдания, перенесенные потерпевшими и их семьями, в особенности при
отсутствии сочувствия и заботы со стороны общества». Следующими значимыми шагами в деле
решения проблемы возмещения ущерба потерпевшим явились Европейская конвенция 1984 года «О
компенсации ущерба жертвам насильственных преступлений», принятые в 1985 году рекомендации
Европейского комитета ООН по проблемам борьбы с преступностью «О положении жертвы
преступления в системе уголовного права и процесса», решения VII конгресса ООН по
предупреждению преступности и обращению с правонарушителями (Милан, 26 августа - 6 сентября
1985 года) и принятая Генеральной Ассамблеей ООН на основе этих решений Декларация
основных принципов правосудия для жертв преступлений и злоупотребления властью1985 г.: «...при
соответствующих обстоятельствах правонарушители или третьи стороны, несущие ответственность
за их поведение должны предоставлять справедливую реституцию жертвам, их семьям или
иждивенцам». Такая реституция должна включать возврат собственности или выплату за
причиненный вред или ущерб, возмещение расходов, понесенных в результате виктимизации,
предоставление услуг и восстановление в правах (ст. 8); правительствам следует рассмотреть
возможность включения реституции в свою практику, положения и законы в качестве одной из мер
