А. Т. Оралова, Н. К. Цой, Ю. Д. Обухов, А. М. Суимбаева, А. Ж. Ауелбекова

45 
жергілікті формалары су ортасына қарағанда ауаның салыстырмалы түрде 
төмен қабатына бейімделді. Құрғақ жердегі өмір Жер бетіне шоғырланған 
және атмосфера қабатының шамамен 50...70 м сіңіріледі (тропикалық 
орман ағаштарының крондары). Климаттық және ландшафтты факторларға 
үлкен тәуелділігімен сипатты. 
Жергілікті өсімдіктер атмосфера мен литосфера арасындағы, былайша 
айтқанда, шекара болып табылатын өмірлік формасы. 
Жердің қатты қабаты – 
литосфера
– бұл жер қыртысының жоғарғы 
бөлігі. Литосфера астындағы биосфера мәтінінде тек оның жоғарғы бөлігі 
– топырақ туралы сөз қозғалады. 
Топырақтың физикалық қасиеті оның өлі бөлігін қатты (минералды 
бөлшектер), сұйық (топырақты ылғалдылық) және газтәрізді фазалардан 
тұратын полидисперсті үшфазалы жүйе деп есептеуге мүмкіндік береді. 
Топырақтың химиялық ерекшеліктері минералды және органикалық 
құрамнан тәуелді. 
Топырақтың физикалық-химиялық қасиеттерінің комплексі, сонымен 
қатар, ауа-су шарттарында, мұның ішінде тірі организмге қол жетімді 
ылғалдылықтың болуы (борпылдақтылық пен капиллярлардың болуы) 
оның тірі организмдермен бірігу мүмкіндігі мен топырақты флора мен 
фаунаның құрамын анықтайды. 
Биосфера барлық түрлер мен төмен тұратын иерархиялық 
экожүйелердің түрлері сияқты, ашық жүйе болып табылады. Биосферадағы 
барлық процестерден өту үшін энергия көзі – күн энергиясы болып 
табылады. Осыған байланысты, биосфераны тірі заттар мен қоршаған орта 
арасында зат алмастыру жолымен энергияны ұстап алуды, оны жинақтау 
мен ауыстыруды жүзеге асыратын күрделі динамикалық жүйе деп 
анықтайды. Жануарлардың, өсімдіктер мен микроорганизмдердің тіршілік 
әрекеті организмдер мен орта арасындағы үздіксіз зат алмасу процесімен 
қатар жүреді, нәтижесінде жер қыртысының, атмосфера мен 
гидросфераның барлық химиялық элементтері дәл осы не басқа 
организмдердің құрамына бірнеше қайтара кіреді. 

жүктеу 1,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: