А. Т. Оралова, Н. К. Цой, Ю. Д. Обухов, А. М. Суимбаева, А. Ж. Ауелбекова

жүктеу 1,39 Mb.

Pdf просмотр

бет	38/72
Дата	15.09.2023
өлшемі	1,39 Mb.
	#43403

1 ... 34 35 36 37 38 39 40 41 ... 72

УП Экология 1 болим каз

7.

Биологиялық алуантүрліліктің жоғарылауы және тірі организмдер
мен
биосфераны
толықтай
алғандағы
олардың
функционалды
ұйымдастырылуы мен құрылымының күрделенуі. Организмдермен біздің
ғаламшардағы барлық экологиялық қуыстар толтырылған. Биосфераның
ортақұрушы функциялары мен оның гомеостазын биологиялық бақылау
толығымен құрастырылып бітті.
8.

Адамның пайда болуы. Үдемелі антропогенез. Заттай дамымалы
мәдениеттің құрылуы. Адам қоғамы мен адам өркениетінің пайда болуы
мен дамуы. Техногенездің құрылуы мен оның жаңа уақытта қарқынды
дамуы. Техносфераның пайда болуы.
Заманауи биосфера барлық органикалық өмірдің өлі табиғатпен ұзақ
уақыт бойы өзара әрекеттесуінің нәтижесі болып табылады. Дамудың бұл
процесінде
биосферада
бір-бірімен
байланысты
процестер
мен
құбылыстардың күрделі желісі пайда болды; абиотикалық және
биотикалық факторлардың бір-бірімен әрекеттесуінің арқасында биосфера
бір орында тұрмай, алға қарай жылжуда.
Тірі заттар жаһандық рөлді атқарады. Бұрынғы заманғы
микроорганизмдер, өсімдіктер мен жануарлар қазылып алынатын
отынның, ізбестас қабатының, фосфориттердің, күкірттің жинақталуын,
кейбір рудалар мен балшықты жыныстардың күшті қорларын құруда
атсалысты. Заттарды биогенді миграциялау бірқатар жағдайларымен
ландшафттар мен табиғи аймақтардың құрылуынан алға озып кетті.
Фотосинтез заманауи атмосфераның құрамын түсіндірді, одан ортаның
қышқылды-жаңартушы тепе-теңдігі, жер шарындағы рационды және
жылулық режимі, Жер бетіне жететін күн сәулесінің сперктральді құрамы.
Өсімдіктің жабыны су балансын, ылғалдың таралуы мен үлкен
кеңістіктердің климаттық ерекшеліктерін едәуір анықтайды. Тірі
организмдер ауаның, мұхиттың, өзен-көлдердің өзін-өзі тазартуда басты
рөлді атқарады, олардан көп жағдайларда табиғи сулардың тұзды құрамы,
құрғақ жерлер мен мұхиттардың арасындағы көптеген химиялық
заттардың таралуы тәуелді болады. Өсімдіктерге, жануарлар мен
микроорганизмдердің
арқасында
топырақ
пайда
болып,
оның
тұқымқуалаушылық қасиеті жалғасып отырады.

48
Осылайша, тірі организмдердің бірлесуі – биосфера биотасының –
ортаны құрушы және ортаны реттеуші функцияларын керемет атқаратын
қасиеттері болады. Ол тірі организмдердің газды, концентрацияланған
биохимиялық,
қышқылдандырғыш-жаңғыртушы
және
ақпараттық
функцияларының бірлесуімен жүзеге асырылады. Олардың барлығы
бірігіп, биогенді элементтердің жаһанды биотикалық айналымын және
оған сәйкес келетін биогенді энергетикалық циклді іске асырады.

жүктеу 1,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 34 35 36 37 38 39 40 41 ... 72