А. Т. Оралова, Н. К. Цой, Ю. Д. Обухов, А. М. Суимбаева, А. Ж. Ауелбекова

43 
сақтау мен зат алмасу процесінің қалыпты өтуін сақтау қабілеттілігі, 
қысқаша айтқанда – гомеостазға қабілеттілігі бар. 
7.
 
Әрбір тірі жүйеде қайтарылмас құрылымдық өзгерістердің 
бірқалыпты қабаттасуы мен қоршаған орта факторлары оның уақыт 
бойынша іске асуын шектейді. Сондықтан да кез келген жасуша мен 
организм өз өміріне түсетін қауіпті күтпей, өздігінен қалыпқа келуге 
ұмтылады. Жаңғыртылу организмдердің тұқымқуалаушылық және 
өзгермелілік қасиетін ескертеді. 
8.
 
Тұқым қуалайтын өзгерістер мен оларды қоршаған орта 
факторларының әсеріне байланысты таңдау генетикалық адаптацияны, 
түрдің пайда болуы мен биологиялық алуан түрліліктің жоғарылауымен 
түсіндіріледі. Олар да озатын реакциялар ретінде қарастырылуы мүмкін, 
бірақ экологиялық жүйелер жағынан қарағанда, организмнен жоғары 
деңгейде: егер өмірлік шарттар өзгеретін болса, онда түрлердің алуан 
түрлілігі жаңа шарттарға қатысты жақсырақ бейімделген формалардың 
есебінен тіршілікті сақтап қалудың үлкен мүмкіндігін қамтамасыз етеді. 
Нейтралды мутациялар мен гендердің дрейфтерін бекітумен бұл жағдай 
биологияның бірқатар эволюциялық процестерімен түсіндіріледі. 
Тірі организмдер – өзгерістерге жоғары тұрақтылығы мен жіңішке 
сезімталдылығы тіркесетін қасиеттерді өзіне қосатын көпкомпонентті 
ашық жүйелер. Мәтінде белгіленген тірі жүйенің қасеттерінің мақсаты – 
өзін-өзі сақтау, мұның жеткілікті түрде кең түсінігі бар, яғни өзіне қосатын 
өзін-өзі жандандыру мен ұрпақтан ұрпаққа прогрессивті жалғасуы, соның 
ішінде адам үшін де, оның табиғи және әлеуметтік ортадағы қоғамына 
«өмірдің мәні» түсінігі толықтай жойылады, бұл жерде генетикалық және 
мәдени (ақпараттық) ұрпақ туралы әңгіме қозғалуда, бірақ табиғаттағы 
монополизм мен түрлік өзгешеліктен бас тартқан жағдайда. 
Тірі организмдер қоршаған ортамен заттай және энергиямен 
алмасудың үзіліссіз күйінде болады. Организмдердің тіршілік ету 
қабілеттілігі үшін қажет болатын химиялық элементтердің комплексі – 

жүктеу 1,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: