§ 112. Тасымал қубылысы. Газдардың түтқырлығы

лықты тез өзгеретіндігін көрсететін шама, S — күш тү-
сірілген беттің шамасы.
Ішкі үйкеліс күшінің паи да болуып түсі/іу үшін қа- 
лыңдығы Дг, бір-біріне жанасып жатқан екі йаз қабатын 
қарастырайық. Жанасқан қабаттар әр түрлі 
щ
және 
«2 
жылдамдықтармеи қозғалады дегі ссептейік (252-сурет) 
Газдың әрбір молекуласы екі түрлі қозғалысқа: орташа
жылдамдығы £>-ге тең хаосты жылулық қозғалысқа жә- 
не жылдамдығы 
и-
дан көгі кіші 
v
( и ~ 1 0 3 
м/сек,
дауыл 
кезіндегі желдіқ жылдамдығы — 102 
м/сек)
жылдам- 
дықтағы ретті қозғалысқа қатысады.
Қайсыбір уақыт мезетінде қабаттардың импульстары 
/(і және / \ о болсын. Бұл импульстар тұрақты болып қал- 
майды, өйткені жылулық қозгалыстыц әсерінен молеку- 
лалардың бір қабаттан екінші қабатқа үздіксіз өтіп 
отыруы жүріп жатады. 
At
уақыттың ішінде S бет арқы- 
лы екі бағытта саны бірдей
A N = ~ n v S A S
(112.2)
I
болатын молекулалар өтеді (реҮті қозғалыстың молеку­
ла лардыц жылдамдығына болымсыз әсерін ескермеуге 
болады)
252-сурст.
Ut
“2
Келесі қабатқа өткен молекула осы қабаттың моле- 
кулаларыныц соқтығысына ұшырайды, осының нәтиже- 
сінде ол өзінің артық имиульсыи басқа молекулаларға 
береді (егер ол жеделір.ек қозғалатын қабаттан і^елсе) 
пемесе басқа молекулалардың есебінен өзінің импульсын 
арттырады (егер баяуырақ қозғалатын қабаттан келсе). 
Ақыры, тсзірек қозгалатын қабаттыц импульсы азайып, 
баяуырақ қозғалатын қабаттың импульсы артады.
Мәселсн, Д
t
уақыт ішінде бірінші қабаттан молеку- 
лалардың әкететін импульсы
АК
і 
=&Nmui
шамасына тең, мүндағы 
A N
— (112.2) формуламен анық- 
талады, 
т
— молекуланың массасы.
379

Мұнымен бір мезгілде бұл қабатқа
Д/( і 
= ANmu2
импульс әкелінеді.
Демек, 
At
уақытта бірінші қабаттың импульсы 
Д / ( і = Д / (
AKi = A N m (u 2 — щ)
=
-jr-nvm(u2 — U\)SAt
шамасына тең өсімше алады.
Осы сияқты пайымдаудан екінші қабаттың импуль- 
сының да
АК2

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: