Әдістемелік нұсқау Физика 10

Жалғасы
153
2. Термодинамикалық процесс деп нені 
айтады? 
3. Термодинамикалық параметрлер деп 
нені түсінеді? Оларға не жатады? 
4.  Жүйенің  қандай  күйін  тепе-теңдік 
күй  деп  атайды?  Бұл  кезде  жүйенің 
параметрлері  қандай  мәндерге  ие 
болады?
Мұғалім сұрақ қойған кезде оқушыларға 
әр  шағын  топты  бекетте  орналас-
тырып,  шаттастыратын  сұрақты 
талқылауға  және  ойларын  қағазға 
немесе тақтаға жазуға 10 мин беріңіз. 
Уақыт аяқталғанда топ басқа бекетке 
ауысып  алдағы  топтың  жұмысын 
жалғастырады.  Ауысу  әр  10 ìèí 
сайын  болып  тұрады,  әр  топ  барлық 
позицияларда  болып  шыққанға  және 
барлық  топтардың  ойларын  ойлап 
шыққанға дейін жалғаса береді. 
 Содан соң мұғалім:
—  Термодинамикалық  параметрлер 
деп  макроскопиялық  денелердiң 
(макрожүйенің)  күйiн  сипаттайтын 
физикалық шамаларды атайды. 
Оған газдың қысымы, көлемі, темпера-
турасы (
р, V, Т) жатады.
—  Әрбiр  физикалық  шаманың  белгiлi 
бiр  ақпарат  беретiнiн,  яғни  оның 
физикалық мағынасы болатынын еске 
сала  кетейiк.  Мысалы,  макродененiң 
массасы  —  денеде  заттың  қандай 
мөлшерi  бар  екенiн,  көлем  —  дененiң 
кеңiстiкте  қандай  орын  алатынын 
бiлдiредi, газ қысымы — газдың бiрлiк 
ауданға  қандай  күшпен  әсер  ететiнiн 
сипаттайды. 
Бұнда  жаңа  тақырып  бойынша 
терминдер тиянақталады.
Дескриптор.
1) Оқушылар термодинамикалық жүйе 
туралы түсіндіреді;
2)  Оқушылар  термодинамикалық 
процестерді атап түсінеді;
3) Осы шамалардың өзара байланысын 
көрсететін өрнекті жазады.
Физикадан 
“Термодина-
микалық 
параметрлер” 
тақырыбындағы 
видео-сабақ.
Бағалау 
критерийлері.
ИТ (сұрақтар 
көрсетіледі).

Жалғасы
154
Әрбір  топ  тақырыпқа  қатысты  4 
сұрақ  дайындайды.  Әрбір  сұрақты 
стикердің бірінші жағына, ал жауабын 
екінші  жағына  жазып,  келесі  топпен 
стикерлерін ауыстырады. Топ басшысы 
с т и к е р  д е г і   с ұ р а қ т а р д ы   о қ и д ы , 
топ  мүшелері  жауаптарын  жазып 
дайындайды.
Көшбасшы  белгі  бергенде,  барлығы  өз 
жауабын  ашады  және  жауаптарды 
талқылап,  дұрыс  жауаппен  салыс-
тырады.
1. Термодинамикалық параметрлер деп 
нені түсінеді? Оларға не жатады? 
2.  Жүйенің  қандай  күйін  тепе-теңдік 
күй  деп  атайды?  Бұл  кезде  жүйенің 
параметр лері  қандай  мәндерге  ие 
болады? 
3.  Жүйенің  қандай  күйін  тепе-теңдік 
емес күй деп атайды? Бұл кезде жүйенің 
параметрлері  қандай  мәндерге  ие 
болады?
4. Релаксация деп нені айтады? 
Макрожүйенің тепе-теңдік емес күйден 
тепе-теңдік күйге көшу процесі релак-
сация деп, ал мұндай өтуге қажет уақыт 
аралығы  —  релаксация  уақыты  деп 
аталады. 
Дескриптор.
а)  Термодинамикалық  параметрлерді 
сипаттайды.
ә)  Жүйенің  қандай  күйін  тепе-теңдік 
күй  деп  атайды?  Бұл  кезде  жүйенің 
параметр лері  қандай  мәндерге  ие 
болатынына мысалдар келтіреді. 
б)  Релаксация  деп  нені  айтатынын 
анықтайды.
2) 
Зерделенген материалды бекіту.
Оқулықтағы графиктер мен суреттерге 
сүйеніп өтілген тақырыпты қайталау.
“Ойлан-жұптас-бөліс”.  Берілген 
тапсырма  (сұрақ)  бойынша  әрбір 
оқушы жеке жұмыс жасау арқылы өз 
ойын қорытып, жұп болып пікір лерімен 
бөліседі; бұл бүкіл топтық талқылауға 
ұласады.

Жалғасы
155
Жеке жұмыс. Оқушылар, өз бақылау-
ларына  сүйене  отырып,  орындалған 
жұмыс туралы қорытынды жазады. 
Жұппен, топпен жұмыс. Әрбір топтан 
бір  оқушы  жұмыс  нәтижелері  туралы 
айтады,  ал  қалған  оқушылар  оны 
толықтырады. 
Қалыптастырушы бағалау. 
Оқушылар  арасында  өзара  бағалау 
өткі зіледі.
Мұғалім  оқушыларды  үш  топқа 
біріктіріп, әр топқа тапсырма береді.
Әр  топтың  оқушылары  тапсырма 
тақырыбын  талқылайды.  Постер 
презентациясын  дайындайды  және 
сынып алдында сөйлейді.
Бағалау критерийлері.
1. Постер тақырыбын ашу. 
2. Эстетикалық безендіру. 
3. Ғылыми сауаттылық. 
4. Ресурстар тізімі. 
5. Бірігіп орындайтын жұмыс. 
Топтар  арасында  жоғарыда  аталған 
талап тар бойынша өзара бағалау өткізі-
леді.
Мұғалім сабақтың мақсатына жеткендігі 
туралы қорытынды жасайды.
сабақтың 
соңы
5 мин
Мұғалім  үйге  тапсырма  береді.  Үй 
тапсырмасы. §13, 1-2 сұрақтарға жауап 
беру. 
Кері байланыс. 
Нені білген едім?
Нені білдім?
Нені түсіну оңай болды?
Нелер түсініксіз болып қалды?
Нені қосымша зерделеу қажет? 
пән: Физика
ұзақ мерзімді жоспардың 10.2 бөлімі
Күні:
Мұғалім:
сынып: 10
Қатысушылар саны: 
Қатыспағандар: 
3-сабақ
сабақтың тақырыбы: Кристалл және кристалл емес денелер

Жалғасы
156
сабақ түрі: 
Жаңа материалды зерттеушілік сипаттағы презентациялау 
элементтерін пайдаланып зерделеу.
осы сабақ 
арналған 
оқытудың 
мақсаттары
10.2.1.3 — кристалл және кристалл емес қатты заттардың 
құрылысын ажырату.
сабақтың 
мақсаты
—  Кристалл  және  аморфты  денелермен  және  олардың 
қасиеттерімен таныстыру;
—  Қатты  денелердің  қасиеттері  бойынша  кристалдардағы 
торлардың ақауларын сипаттауды ажырата алу;
— Бірін-бірі бағалай білуге баулу.
бағалау 
критерийлері
—  Макроскопиялық  денелердің  қасиеттерін  сипаттайтын 
негізгі ұғымдарына береді;
—  Термодинамикалық  жүйелердің  тепе-теңдік  және  тепе-
теңдік емес күйлерін білуге
 үйретеді;
— Топта бағалай білуге баулу.
тілдік 
мақсаттар
—  Макроскопиялық  денелердің  қасиеттерін  сипаттайтын 
негізгі ұғымдарын үйрету;
—  Термодинамикалық  жүйелердің  тепе-теңдік  және  тепе-
теңдік емес күйлерін ажырата білу;
— Өзін-өзі бағалай білуге баулу.
Құндылық-
тарды дарыту 
Топпен жұмыс жасау барысында оқушыларда: ынтымақ-
тастық, өз білімі үшін жауапкершілік сияқты құндылықтар 
дамиды.
пәнаралық 
байланыс
Ìàòåìàòèêà: сызықтық функция және оның графиктері, 
квадрат  теңдеулер,  теңдеулер  жүйесі,  тригонометрия 
элементтері.
аКт қолдану 
дағдылары
Электрондық оқулық, Интерактивті тақта, видеороликтер, 
слайдтар.
осыған дейін 
меңгерілген 
білім
Физика, 10-сынып: Термодинамикалық параметрлер.
Жабдықтар
Видео-сабақ: “Кристалл және кристалл емес денелер”.
сабақ барысы
уақыт бойын-
ша бөліп жос-
парлау
сабақтағы жоспарланған іс-әрекеттер
ресурстар 
сабақтың 
басы 
5 мин
Сабақтың басталуы.
Ұйымдастыру кезеңі. 
1. Сабаққа оң көңіл күймен ыңғай лану. 
2.  “сұрақты  қағып  ал”  әдісі  арқылы 
сабақтың тақырыбына жетелеу.
“Кристалл 
және кристалл 
емес денелер” 
тақырыбына 
презентация.