67
3. Әлемдегі океандардың суында 13300 миллион тоннаға дейін күміс
бар.
Математика бұрышын ұйымдастыруды оқушылар мен олардың ата-
аналарының көмегінде жүзеге асырылуы мүмкін.
Экускурция өткізудегі мақсаттың не екенін балаларға түсіндіру өте
маңызды. Солай етсе, балалар алдын-ала не істеу қажет екенін және өздерін
қандай тұту керек екенін біліп алады.
Мектептің орналасқан орнына қарап, балалармен әртүрлі ұстаханаларға,
фабрикаларға, комбинаттарға, фермаларға, шіркет шаруашылығы тағы басқа
жерлерге экускурциялар ұйымдастырылады.
Құрылыс материалынан, машиналарынан, жұмысшы күшінен және басқа
заттардан пайдалану туралы мәселелер түзу және шешу мүмкін. Осындай
мәселелердің кейбіреулері төменде берілген.
1. Эксковатор бір сағатта іргетастың тереңдігін 4 метр ұзындықта
қазады. Сондай жұмыстың жалпысымен ол 7 сағатта қанша шұіырлық
қазады?
2. Құрылысқа жүк тасуда 4 автомашина қызмет етуде. Олардың
әрбірінде бір жүргізуші мен екі жүк тасушы бар. Материал тасуда жалпы
неше адам бар?
Құрылыс материалдарын еңбек сабағы үшін стенттер дайындауда
пайдалану мүмкін, мұнда ғимараттардың материалын дайындау да мүмкін.
Бақылау сұрақтары
1. Қазіргі уақыттағы сабақтардың мазмұны мен өткізу методтарына
қойылатын негізгі талаптар неден тұрады?
2. Жаңа педегогикалық технологиялардың енгізілуі дегенде нені
түсінесіз?
3. Сыныптан тыс жұмыстардың ұйымдастыру қасиетті және олардың
түрлері жөнінде нені білесіз?
4. Сыныптан тыс жұмыстардың түрлері бойынша үлгілі жаттығу
дайындаңыз.
13-§. Бастауыш сыныптың математика сабақтарында оқыту
құралдары
Оқушылардың білімін оқу процессінде тексерудің практикасы
Математиканы оқытуда оқушылардың мысал мен мәселелерін дұрыс
шешкендігін тексеру үлкен маңызға ие.
Математикадан білімдерді тексеруде тек қана бағдарламаның талабына
сай ол немесе бұл білімдерді оқушылардың санасында болуын есепке алмай,
сапасын сипаттайтын төмендегілерді де назарға алу тиіс:
1) оқушылардың пікірі мен түсінігінің оқылып жатқан объектке сәйкес
келуі;
2) анықтық, яғни деталдардың дұрыстығы;
68
3) толық, яғни, объект және процестерге қатысты пікірін және
түсініктердің жеткілікті және толық болуы;
4) объект пен процестердегі маңызды белгілерді, түсінік пен пікірлерді
ашып беру;
5) саналылық, яғни ұғымдардың арасындағы байланысты түсіне білу
және пікірлерді негіздей алу;
6) нығайту, яғни оқушылардың зердесінде ұзақ сақтау.
Оқушылардың білімін тексеру және бағалау дидактикада барлық пәндер
үшін жалпылап берілген. Білімдерді тексеру және бағалау мақсаты оқытушы
үшін оқушылардың оқу материалын меңгеру рейтингін, бағдарламадағы
білімдерді иелеу дәрежесін, біліктілік пен дағдылардың пайда етілгенін
анықтаудан тұрады.
Бұл арқылы оқытушы оқушылардың оқу қызметін, математикадан
меңгерген мәжбүри білімдердің көлемін оқу бағдарламасымен салыстырады.
Осы көлемді меңгеру және өзіндік жұмыстарды шешуге қол жеткізу үшін
қажетті білім пайда болғанын немесе болмағаны үнемі бақылап барады.
Жаңа мәселелерді шешуде білімдерді практикада қолдану және
оқытушы жағынан оқушылардың математикадан білім мен біліктіліктерін
тексерудің тәсілдері алуан болып, олар оқушылардың ауызша немесе
жазбаша баяндауы, мәселе немесе мысал шешуі, анық білімдерді пайдаланып
сызу, өлшеу, лабаратория жұмыстарын орындалуы сияқтылар арқылы
анықталады.
Мысалы, оқушы көбейтіндінің көбейтуден пайда болуын білсе де,
“көбейгіш 15, көбейткіш 6, көбейтіндіні тап”— деген мәселені шешуде
қиналады. Сондықтан оқушының әрбір жауабында жоғарыда айтылған
басқышытарын орындау қажет.
Оқушылардың білімін ауызша анықтау
Оқушылар білімін тексерудің тағы бір тәсілі оқушылардан индивидуал
сұрау саналады. Бұл сұрақ үшін онша үлкен болмаған ауызша есептеумен
байланысты болуы керек. Мұндай сұрауды оқытушы, әдетте, үй жұмысын
тексерумен байланыстырады.
Ауызша есептеу біліктілігін тексеру мақсатында сыныптың барлық
оқушыларымен мысал және мәселелер шешуде қолданылады. Оқытушы
мысалды айтады, оқушылар ауызша шешіп, дәптердегі тиісті цифрдың
турасын тек жауаптарын жазаып қояды. Мұндай тапсырманы әрбір сабақта 7-
10 минут барысында өткізу мақсатқа сай келеді.
Оқушылардың білімін жазба жұмыс арқылы анықтау
Білімді толығымен тексеру үшін бағдарламаның өтілген бөлімі бойынша
жазба жұмыстар алынады.
Мысалы, IV сыныпта көп таңбалы сандарды номерлеу туралы
оқушылардың білімін тексерудегі жазба жұмысқа төмендегі сұрақтарды қою
мүмкін:
69
Сұрақтар мен мысалдар
Не тексеріледі
1. Жүз мың он мыңнан неше есе
үлкен?
Түрлі
таңба
бірліктерінің
арасындағы қатынас.
2. Сегіз мыңда неше жүз бар?
3. 542 000-де неше он мың бар?
4. 267805-тегі ең жоғары таңбаны
табыңыз?
Таңбалар бойынша сыныптардың
цифырын білу.
5.Екінші
сынып
бірлігін
табыңыз.
6.Түрлі
таңба
бірліктерін,
маңызын 3 цифыры өрнектейтін
екі сан жазыңыз.
Цифрлар
орнының
маңызын
білу.
7. 7,8 және 9 цифрларының
көмегінде үш таңбалы сан
жазыңыз.
Цифр мен санның арасындағы
айырмашылықты білу
8. Барлық цифрларды жазыңыз.
9.
37245
санын
қосылғыш
разрядтарының қосындысымен
аусытырыңыз
Санды
қосылғыш
разрядтар
қосындысына
ауыстырудың
біліктілігі
10. 999+2, 1000000-1, 9998+3,
10000-2 мысалдарын шешіңіз.
Номерлеу
білімнің
арифметикалық
амалдарды
орындауға енгізуін білу.
11. 997 және 1002 сандарының
арасында қандай сандар бар.
Натурал сандар қатарының ретін
білу
1-3 тапсырмаларды оқытушы ауызша баяндайды. Ал оқушылар
мысалдарға тиісті болған жауаптарды дәптерге сол цифрлардың жанына
жазады. 9-11 тапсырмалар сыныптың тақтасына жазылады. Оқушылар оны
дәптеріне көшіріп алады. Сондықтан 9-11 тапсырмаларды 2 түрлі түзу керек.
Бұл бір-бірінен тек сандарымен ерекшеленуі мүмкін.
Оқытушы оқушылардың жұмысын тексереді, олардың қателерін
бекітеді, сосын жазба жұмысты қорытындылау мақсатында рейтинг кестесі
түзіледі.
Білімдерді бақылаудың түрлері
Білімдерді бақылаудың төмендегідей түрлері бар:
1) Ағымдағы (күнделікті) бақылау.
2) Аралық (тематикалық) бағалау.
3) Қорытынды бақылау.
Ағымдағы бақылауда білім әр сыныпқа арналған оқулық пен бағдарлама
бойынша жүргізіледі. Әр сыныпта өтілген тақырыпты меңгеру сапасын
анықтайды және әр сабақта дәптердегі үй жұмысын, өтілген тақырыптың
меңгерілгені тексеріледі және бағланады.
Достарыңызбен бөлісу: | 
