Б. С. Абдуллаева м. Е. Жумаев м. М. Султанов

 
58 
5.  Сыныптан  тыс  жұмыстардың  мазмұны  мен  формасының  әр 
алуандылығы. 
Сыныптан тыс жұмыстарға: қызық мәтінді мәселелер, өткір зейінділікке 
тиісті  мәселелер,  әзілді  мәселелер,  берілген  мәліметтері  жетпейтін  немесе 
берілген  мәліметтері  артықша  болған  мәселелер,  логикалық  мәселелер, 
қызықты  математикалық  оқиғалар,  арифметикалық  ребустар,  ойындар, 
фокустар, крассвордтар, тарихи мәліметтер беру, т.б. кіреді. 
Мектеп  практикасында  қазіргі  уақытта  төмендегілер  кездеседі: 
математикалық  10  минуттар,  сағаттықтар,  математикалық  кештер, 
математикалық үйірмелер, викториналар, байқаулар, олимпиадалар. 
Сыныптан  тыс  жұмыстарды  ұйымдастыру  және  өткізу  методикасы 
төмендегілерге негізделуі керек:  
1. Сабақта оқушылар алған білім, іскерлік және дағдыларды есепке алған 
жағдайда өткізіледі. 
2.  Сыныптан  тыс  жұмыстар  оқушылардың  қалауы,  әуесқойлығы, 
шығармашылық  принциптеріне  негізделуі  және  олардың  индивидуал 
пікірінлерін қанағаттандыру мақсатында ұйымдастырылады. 
3. Сыныптан тыс жұмыстарды өткізу сабақтардан ерекшеленіп, қызықты 
жағы күштірек болады. Мұның үшін қажетті шарт мынадай, яғни, өткізілген 
жұмыстың жоспарлануы және жүйелілігінің күрделілігі болып табылады. 
Төменде сыныптан тыс сабақтар өткізу жоспары берілген. 
 
Математика пәнінен сыныптан тыс шаралардың жоспары 
 
¹  Шара түрі 
Шара 
тақырыбы 
Шара 
мақсаты 
Оқытушыны
ң қызметі 
Оқушының 
қызметі 
1  Математика
лық ойындар 
Сиқырлы 
квадрат 
Жылдам 
және 
анық 
есептеу 
Ойынды 
басқару, 
оқушыларды 
қызықтыру 
және 
сиқырлы 
квадраттың 
трихымен 
таныстыру 
Логикалық 
тұрғыдан 
пікірлеу 
2  Қызықты 
математикал
ық сағаттар 
Ребустар, 
фокустар, 
кросвордтар 
Математика 
сабақтарынд
а 
алынған 
білімдерді 
тереңдету 
Түрлі 
ребустарды 
кросвордтард
ы дайындау 
Ребустарды 
және 
кросвордтард
ы табу 
3  Математика
лық 
викторина 
Барлық 
нәрсені  білуді 
қалаймын 
Күрделі 
мәселелер 
Түрлі 
күрделі 
мәселелерді 
дайындау 
және 
Барлық 
мәселелерді 
білуге 
ұмтылады 

 
59 
викторинаны 
басқару 
4  Математик 
ертегілік 
Тарихи 
мәселелер 
Тарихи 
мысамлдард
ы үйрену 
Мысалдарды 
дайындау 
және 
басқару. 
Тарихи 
мысалдарға 
қызықтыру 
Мысалдарды 
шешуге 
әрекет жасау 
5  Математика 
үйірмелері 
Атақты 
математика 
ғалымдарыны
ң  өмірі  мен 
қызметі 
Ғалымдарды
ң 
математикағ
а 
қосқан 
үлесі, 
математика 
тарихын 
терең үйрену 
Математика 
үйірмесін 
басқару және 
сценари жазу 
Тарихи 
материалдар
дың 
жиынтығы 
6  Қабырға 
газеті 
Қызықты 
тарихи 
хикаялар, 
ғалымдардың 
шығармашыл
ығы 
және 
өмрінен 
жаңалықтар 
Оқушылард
ың 
дүниетаным
ын 
қалыптастыр
уға 
қол 
жеткізу 
Қабырға 
газеті  үшін 
матриал 
топтау 
Қабырға 
газеттерін 
шығару  және 
тарихи 
материалдар
ды үйрену 
7  Экскурцияла
р 
Тарихи 
мұражайларға
,  саяхаттарға 
алып бару 
Ұлттық 
графика, 
геометриялы
қ 
фигураларме
н таныстыру 
Экускурция 
процесінде 
тарихи 
материалдар
мен 
таныстыру 
Математикад
ан 
жаңа 
білімге 
ие 
болу 
 
Математика 
сабақтарының 
нәтижелілігін 
арттыруда 
тарихи 
материалдарды пайдаланудың жоспары 
¹  Үйренілетін 
тақырыптар 
аты 
Сабақтың барысы 
Күтілетін 
нәтиже 
Тарихи 
ұғымдарды 
қалыптастыру 
деректері 
1  Натурал 
сандардың 
РАЈАМСИЯС
И  және  оның 
үстінде 
арифметикалы
Жасау 
үшін 
цифрлардың 
қажеттілігі, 
оны 
халық 
шығармашылығыме
н  құндылықтарында 
Цифрлардың 
пайда 
болу 
қажеттілігі 
және 
негізін 
қалаушылары 
Ал-
Халық 
ауыз 
әдебиеті,  мысал, 
жұмбақтар 
ойшылдардың 
білімі. 

 
60 
қ амалдар 
өрнектелуі 
Хорезмидің 
“Үнді  кітабы” 
еңбегінің 
маңызын  білу 
және 
отансүйгіштік 
сезімін 
тәрбиелеу 
2  Өлшемдер: 
Ұзындық, 
аудан,  уақыт, 
көлем,  масса 
ұғымдары 
және 
өлшем 
бірліктері 
Түрлі  өлшемдердің 
келіп 
шығуының 
тарихы, 
оларды 
күнделікті тұрмыста 
қолдану. 
Оқытушыларды 
нақты, 
логикалық 
тұрғыдан  пікірлеуге 
үйрету 
Ондық 
позициондық 
жүйесінің 
өлшем 
бірліктеріне 
енгізілуі. 
Оқушылар 
саналы  түрде 
бұны 
қолдануы 
Түрлі  халықтарда 
өлшемдерді 
өлшеуде 
түрлі 
өлшем  бірліктері, 
олардың 
атауы. 
Түрлі 
өлшеу 
аспатары 
сағат, 
сызғыш,  палитка, 
т.б. 
3  Бөлшек  және 
үлес ұғымы 
Үлес  және  бөлшек 
ұғымдарының  келіп 
шығу  тарихы,  түрлі 
халықтардың  бұлар 
жөніндегі 
пікірінлері 
Бөлшектер 
күнделікті 
тұрмыста 
мысал-
мәселелерді 
шешуге  дұрыс 
енгізілуі. 
Отансүйгіштік 
тәрбие 
Ежелгі 
Египет, 
Шумер 
Бабылдықтарыны
ң 
бөлшек 
жөніндегі  білімі. 
Орта 
Азиялық 
ғалымдардың, 
соның 
ішінде 
Ғияссиддин 
әл-
Кашидің 
“Арифметика 
кілті”  еңбегі.  Ибн 
Сина,  Берунидің 
еңбегі. 
4  Алгебра 
элементтері: 
санды 
және 
өзгеретін 
өрнекті 
ұғымдарды, 
теңсіздіктер 
мен 
теңдеулерді 
шешу 
Алгебра  ұғымының 
шығу 
тарихы. 
Математикалық 
білімдерді 
тереңдету. 
Логикалық  абстракт 
пікірлеуге үйрету 
Алгебра 
элементтерін 
саналы  түрде 
түсіну, 
білу, 
дұрыс  енгізу. 
Ұлы 
ата-
бабалардың 
еңбегімен 
жақын  танысу. 
Ұлттық  өздікті 
аңғару  сезімін 
тәрбиелеу 
Мухаммад-әл-
Хорезмиді  “Ал-
жабр  және  ал-
муқобала”  еңбегі 
мен 
оның 
маңызы.  Ежелгі 
Египет 
папирустарындағ
ы 
мәліметтер, 
Ежелгі 
Грек 
Ғалымдарының 
білімі. 
Омар 
Хайям еңбегі