22
картаны негізге ала отырып, маған шамалы болсада тәуелді болатынына кӛз
жеткіздім. Маршрут картасы арқылы оқушылар сабақта қалай қарай жүру
керектігін, мысалы, берілген тапсырмаларды жүйелі түрде орындау үшін және
қандай да бір тапсырмада тұрып қалған жағдайда, берілген тапсырманы
түсінбей қалған жағдайда немесе оны одан әрі қалай орындау керек болған
жағдайда не істеу керектігін біліп отыруына кӛп кӛмегін тигізді. Атап айтар
болсам, картаны қолдану арқылы мен уақытымды үнемдедім, оқушылар
мүмкіндігінің қандай болуына қарамастан табысқа, нәтижеге жете алдым. /1
кесте/
1-кесте. – Маршрут картаның артықшылығ, тиімділігі
Тӛртінші сабақта метатану үрдісі бойынша оқу тәжірибесіне қадағалау,
бақылау, бағалау жұмыстарын жүргізу қабілеттерін дамыту бойынша кӛрініс
тапты. Бұл сабақта әр топ ӛзінің топ басшысын сайлап, ол барлық сабақ бойы
топтың оқу әрекетін қадағалап, бақылап, бағалап отырды. Ӛтілетін тақырып
бойынша мен тақтаға сұрақтар әзірледім. Топ басшылары сұрақтарды негізге
алып, оқулықтағы білімді пайдалана отырып ӛз тобына жаңа тақырыпты
түсіндірді. Бұл сабақта топ басшысы жетекші рӛл атқарады, тобын тек
қадағалап, бақылап отырады және бағалайды, ал қалған топ мүшелері топ
басшысы түсіндірген материалды қалай түсінгенін, қалай меңгергенін анықтау
мақсатында жауап береді. Сондықтан біз оқушыларды ӛздігінен, тәуелсіз білім
алуға жетелеуіміз керек. Метатану үрдісін меңгерген оқушылар білім беру мен
оқытудың үздіксіз үдерісінің жалпы мүддесінде мұғалімдермен тең дәрежеде
әрекеттеседі, ақыр соңында мұғалімнің қызметін оқушылар ӛздері атқара
алатын болады.
Егер оқушы оқу үдерісіне белсенді қатысқанда, қызығушылық
танытқанда ғана жаңа материалды терең ұғынып меңгеруге қол жеткізеді.
Басқаша айтсақ, сабаққа келген мұғалім оқушы бойында бастапқы сенімділікті,
ӛзіндік ойын айта білуге жол ашуға ӛз пайымдауын жасауға, әр оқушының нені
жақсы кӛретінін, не істегісі келетінін түсінуге жағдай жасау керек. Қалай оқу
керектігін үйрету модулі бойынша дарынды, талантты оқушы «мұзтаудың су
бетіндегі бӛлігіндей» белгісіз болып кӛрінеді. Оқушының бойында таным
тұжырымдамасы қалыптасқаннан кейін метатану үрдісі арқылы қалай бақылау,
қадағалау, бағалау және ӛзгерту керек деген сұрақтар туындау арқылы қалай
оқу керектігі жүзеге асады. Бұл ӛзгеріс байқалғаннан кейін түсіну және оны оқу
дағдылары арқылы қалай нәтижелерге жету және оларды бағалау шыңына
23
жетуге болады. Сонда ғана оқушының ішкі дүниесі танылып, қабілеттері
шыңдалады.
Бүгінгі таңда, қалай оқу керектігін үйрету бойынша білім алатын оқушы:
ӛзін - ӛзі ынталандыра алатын оқушы болу;
оқуға деген оң кӛзқарасты дамыту;
оқушы ретінде ӛздеріне деген оң қарым-қатынасты дамыту.
Егер оқушылар метатану үрдісі сәйкес дербес, тәуелсіз білім алу
бойынша жұмыс атқарса, мына нәтижені кӛруге болады:
Оқушы материалды «есте сақтайды» және «түсінеді»
Материалды сараптай алады
Алған білімді тәжірибемен ұштастыра алады.
Оқушы жұмыстың жеке құндылығын айқындайды
Бір нәрсені үйрену қажет болған кезде кез келген жағдайда оны іске
асыра алады.
Қарқынды дамып келе жатқан ӛмір жағдайында үздіксіз білім алу
қажеттілігі арқасында тәуелсіз оқи білу қабілеті шыңдалады.
Мұғалім қалай оқу керектігін үйретеді, ал жеке тұлғаны қалай оқу
керектігін үйренеді, Ӛзбетінше жұмыс істей алатын, білімін жалғастыра
алатын, жауапкершілікті түсінетін оқушы ӛзін-ӛзі реттеу арқылы ол түсінеді,
бақылайды, қадағалайды және ӛзгертеді. /2-кесте/
2-кесте. – Мұғалім үшін маңызды.
Әдебиеттер:
1.
Мұғалімдерге арналған нұсқаулық.
24
2.
Мұғалімнің педагогикалық шеберлігі. «Назарбаев зияткерлік
мектептері» ДББҰ Педагогикалық шеберлік орталығы. – Астана, 2015. 29-31
бб.
3.
Білім әлемі. Алматы, -№6. 2004.
ФОРМИРОВАНИЕ НАУЧНОГО МИРОВОЗЗРЕНИЯ
ОБУЧАЮЩИХСЯ ПРИ ИЗУЧЕНИИ ЕСТЕСТВЕННОНАУЧНЫХ
ДИСЦИПЛИН
Астрейко Е.С. , Астрейко С.Я. , Астрейко Н.С.
УО МГПУ им. И.П. Шамякина, г. Мозырь, Беларусь
Astreyko_Al@mail.ru
Современное общество характеризуется быстрым темпом развития
науки и техники, и по этой причине полученные знания в течение короткого
периода
времени
становятся
неполными
и
недостаточными.
Исследовательская деятельность – эффективный способ формирования
научного мировоззрения обучающихся и способов деятельности, обладающих
свойством широкого переноса. Использование исследовательских методов в
УИРС можно рассматривать в качестве предпосылки освоения студентами
логики научного поиска, который состоит из ряда этапов: стимулирование
интереса обучающихся к исследовательской деятельности, изучение
обучающимися образцов данной деятельности, включение обучающихся в
поисковую и научно-исследовательскую деятельность.
Мировоззрение включает в себя систему обобщенных взглядов на
объективный мир и место в нем человека. Оно определяет основные жизненные
позиции людей, их убеждения и идеалы, принципы познания, деятельности и
ценностные ориентации. Несмотря на выполненные ранее исследования,
социально-экономические преобразования, ускорение научно-технического
прогресса, создание мирового образовательного пространства обусловливают
необходимость повышения уровня требований к подготовке будущего
профессионала.
Все
более
востребованным
становится
специалист,
обладающий
обширными
профессиональными
знаниями,
навыками
исследовательской
и
аналитической
работы,
способный
к
самосовершенствованию, творческому освоению новых компетенций и сфер
деятельности.
Методологические знания (знания о знаниях) включают знания о
методах, процессе и истории познания, о конкретных методах науки, о
различных способах деятельности. В связи с этим, увеличивающийся поток
научно-технической информации вызывают необходимость увеличения доли
методологических знаний, составляющих базу для быстрой адаптации
