34
Кәсіптік оқыту кезеңіндегі білім
алушылардың шығармашылық ойлауын
дамыту әдісі. (Шебер сынып ӛткізу
жобасы).
Әдіс атауы
Әдістің кӛрсетілімі
1. «Миға
шабуыл»
(брейнсторминг)
«Миға шабуыл» (брейнсторминг) – топтық- шығармашылық
ойлау кезеңі, нақтырақ – бірнеше адамды топ мүшелерінің аз уақыт
ішінде ӛзекті ойларды ашу жолы.
Әдісті қолдану үшін түрлі жолдар қарастырады.
1. Дайындық. Мәселені таңдау және реактивті тәсіл жолымен
жұмыс жасау. Мәселе «қалай...?»;
- ұсынылған сұрақтардың кӛмегі арқылы жұмыс жасау
мәселесі;
- ұсынылған мәселені шешудің басты жолын таңдау;
- барлығын тестен ӛткізу.
Мұндай дайындық жұмысы шеберге мәселенің неде екенін
бағалауға және топтық жұмыстың басты бағыты жӛнінде
қорытынды жасауға мүмкіндік береді.
2. Шығармашылық топты құру.
«Миға шабуылда» басты жеңіс келесі талаптарды орындағанда
ғана жүзеге асады:
- топ кем дегенде 6 адамнан тұруы тиіс;
- қатысушылардың білім деңгейі тең дәрежеде болуы тиіс;
- топтағы қатысушыларға ӛз ойын кең кӛлемде айту
еркіндігін беру керек;
- мәселені талқылау кезінде жағдай жасалып, қысым болмауы
керек.
3. Миға шабуыл кезеңі. Мұнда екі кезең ерекшеленеді:
- Алғы сӛз. 15 мин созылады. Шебер әдіс туралы түсінік
беріп, қатысушыларды ережемен таныстырады. Мәселені жария-
лайды, мысалы: «Қалай...?». Мәселелер тақтаға жазылады. Шебер
таңдап алған тақырыптарының себебін түсіндіріп, кейін қатысу-
шылардың ӛз нұсқаларын ұсынуын және тақтаға жазуын сұрайды.
- Ой шыңы. Пікірталасқа қатысушылар еркін түрде ӛз
ойларын айтып, тақтаға тақырыптарын жазады. Бұған арнайы
адамдар қамтылады. Шебер сұрақтар жазылған арнайы қағаздар
таратады. Жауаптары арқылы жаңа ойлар алға тартылады.
4. Қорытынды. Қорытынды ойларға бағаны брейнстормингке
қатысушылар береді. Мұнда түрлі мысалдар пайдаланылады:
- Әр ойдың мазмұнына қарай анықталып, ұсынылған ойлар
топталады.
- Ерекше келешегі бар ойлар тобы анықталады.
- «Жүзеге асыру барысында қай ой іске аспайды?» деген
тұжырымды тест арқылы анықтайды.
- Ӛзгертуге келетін аса «жабайы» ойларды анықтайды.
- Әр қатысушы ұсынған ойлар негізінде ӛзіне жаңаша «миға
шабуыл» ойларын анықтайды, қорытындылайды.
- Топтағылар бағалы ойларды таңдап, мүмкіндік деңгейіне
қарай топтайды және тәжірибеге енгізуді ұсынады.
2. Ассоциациалар
1. Шебер әдістің мазмұнын түсіндіреді: әр қатысушы
ұсынылған ойлар бойынша 2-3 сӛз таңдап алуға тиісті, бұл
4 (42) 2014
Мҧғалім іс-тәжірибесінен
141
34
ұсынылған ойлар анықтаушы сӛздер. Таңдап алынған сӛздердің
ішінен талқыланып отырған ойларды ашатын сӛздер ғана анықтап
алынады.
2. Талқылауға арналған ой ұсынылады. (осы қолданылған әдіс
сабақ тақырыбымен байланысты болып, сәйкес келуі керек)
3. Тақтаға талқыланатын ой жазылып қойылады.
4. Қатысушыларға талқыланылатын ойға сәйкес ассоциациа
жасайтын сӛздер ойлап, 2-3 сӛзді таңдап алып, дәптерге жазу
тапсырылады.
5. Осыдан соң шебер қатысушыларға ӛз сӛздерін айтуды
ұсынады және тақтада қайталанбаған сӛздерді белгілеп шығады.
Қатысушылар дәптерге осы сӛздерді жазып алады.
6. Бәрі ойларын айтып болған соң шебер ұсынылған ой
бойынша ӛзінің дайындап келген 2-3 сӛз ассоциациасын айтады.
7. Ассоциациадағы сӛздің мағыналық қатары құрылған соң
шебер оны оқып, қатысушылардың кӛмегі арқылы ұсынылған
ойды нақты ашатын 2-3 сӛзді атап ӛтеді.
8. Осыдан кейін қатысушыларға алынған қорытындыны
сарапқа салу ұсынылады. Таңдап алынған сӛздердің нақты әрі
толық екендігі туралы сӛз етіледі.
9. Шебер қорытынды сӛз бойынша ӛз ойын айтады, таңдап
алынған сӛздер мазмұнын ашып, талқылайды.
3. Сӛйлеу кезеңі
1. Шебер бұл әдісті және оны жүзеге асыру ретін, тәртібін
түсіндіреді. Білім алушыларға ұсынылған сӛздер бойынша 1 мин
ішінде мәтін құру ұсынылады.
2. Шебер бір оқушыға сабақтың тақырыбына қатысты термин
сӛзді айтып, 1 мин ішінде (уақытты есептейді) берілген тақырыпты
талқылауын ұсынады. (1 мин соң оқушыны тоқтатады).
3. Осы тапсырма әр қатысушыға ұсынылады. Әр қатысушыға
тақырыпқа орай жаңа сӛз беріледі.
4. Ӛзара
пайда
болған
қарым-қатынастың
нәтижесі
анықталады.
4. Бумеранг
1. Шебер әр топқа арнап ақ қағаз дайындайды. талқылауға
арналған сұрақты жазып, оқушыларды топтау әдісін ойластырады.
Әр топқа сабақ тақырыбына сәйкес 1 сұрақ дайындайды.
2. Сабақтың басында тақырыбы мен мақсаты айтылып ӛтеді.
Әдістің ерекшелігі, қызметі түсіндіріледі. Оқушылар отырған
орындарына қарай топқа бӛлінеді. Әр топқа дайындалған
сұрақтары бар қағаздар таратылып, тапсырмалар беріледі.
Оқушылардың тапсырманы орындауға берілген уақытқа үлгеруі
керектінін ескертеді.
3. Қатысушылар ұсынылған сұрақтарды талқылайды. Ӛз
ойларын, жауабын алдындағы үлкен қағазға жазады. Уақыт
аяқталған соң шебер топтарға ӛзара қағаздарымен алмасуды
ұсынады. (сағат бағытымен алмастырады)
4. Бұл кезде әр топ жаңа тапсырма, яғни жаңа сұрақ және
келесі топтың сол сұраққа жауабымен қосып алады. Мұғалім
оқушыларға кӛрші топтың жазған жауабын оқып, талқылауларын
ұсынады. Оған ӛз ойларын қосып, сол қағазға толықтыруға
болатынын айтады.
Мҧғалім іс-тәжірибесінен
4 (42) 2014
142
Достарыңызбен бөлісу: |
