34
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Қ.Тәбеев. Қазақтың желтоқсаны. Алматы, 2006 ж.
2. Е.Е.Тӛлеубек, Т.Қ.Қасенов. Желтоқсандықтар үн қатты. «Егемен Қазақстан» газеті,
2006 ж.
3. М.Садықұлы. Намыс оты лапылдап. «Жұлдыз» журналы, 1996 ж.
ОҚУШЫНЫҢ ОҚУҒА ДЕГЕН ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҒЫН АРТТЫРУ
Г.Әуезова
Қызылорда қаласындағы №222 Т.Рысқұлов атындағы орта мектептің бастауыш сынып мұғалімі
Тәуелсіздік Қазақстан Республика-
сы үшін елдің ертеңі жарқын, бола-
шағымыз кемелді, ұрпағымыз сауатты
болуы үшін әрине еліміздің дамуының
басқа бағыттарымен қатар білім саласы
да ерекше маңыздылыққа ие болуы
қажет. Білім берудің бүгінгі күнгі
талабы – оқушының жан-жақты іс-
әрекеттік қабілетінің дамуы.
Мемлекеттің негізгі тірегі – білім-
ді де білікті, іскер де белсенді азамат-
тар. Сондықтан, қоғам талабына сай ол
қоғамды
кӛркейтетін,
дамытатын
жастар тәрбиелеу ең маңызды мәселе
екені даусыз. Жас ӛркеннің бойындағы
табиғат берер ерекше қабілетті, дарын-
дылықты тани білу, оның әрі қарай
дамуына бағыт-бағдар бере білу ерекше
күрделі іс.
Қазақстан
Республикасының
«Білім туралы» Заңында, білім беру
жүйесінің басты міндеті – ұлттық және
жалпы азаматтық құндылықтар ғылым
мен практика жетістіктері негізінде
жеке адамды қалыптастыруға және
кәсіби шындауға бағытталған білім алу
үшін қажетті жағдайлар жасау, оқыту-
дың жаңа технологияларын еңгізу, білім
беруді ақпараттандыру, халықаралық
ғаламдық
коммуникация
желілерге
шығу деп, білім беру жүйесін одан әрі
дамыту міндеттері кӛзделеді.
Тәуелсіз ел тірегі – білімді ұрпақ
десек, жаңа дәуірдің күн тәртібінде
тұрған мәселе – білім беру, ғылымды
дамыту. Ӛркениет біткеннің ӛзегі,
ғылым, тәрбие екендігіне ешкімнің
таласы жоқ. Осы орайда, білім ордасы –
мектеп, ал мектептің жаны – мұғалім-
дердің басты міндеті – ӛз ұлтының
тарихын, мәдениетін, тілін қастерлей
және оны жалпы азаматтық деңгейдегі
рухани
құндылықтарға
ұштастыра
білетін тұлға тәрбиелеу.
Қазіргі білім беру жүйесінің
мақсаты – бәсекеге қабілетті маман
дайындау.
Ізденімпаз
мұғалімнің
шығармашылығындағы ерекше тұс –
оның сабақты түрлендіріп, тұлғаның
жүрегіне жол таба білуі. Ұстаз атана
білу, оны қадір тұту, қастерлеу, арындай
таза ұстау – әр мұғалімнің борышы. Ол
ӛз кәсібін, ӛз пәнін, барлық шәкіртін,
мектебін шексіз сүйетін адам. Ӛзгермелі
қоғамдағы жаңа формация мұғалімі –
педагогикалық құралдардың барлығын
меңгерген, тұрақты ӛзін-ӛзі жетілдіруге
талпынған, рухани дамыған, толысқан
шығармашыл тұлға құзыреті. Жаңа
формация мұғалімі табысы, біліктері
арқылы қалыптасады, дамиды. Нарық
жағдайындағы мұғалімге қойылатын
талаптар: бәсекеге қабілеттілігі, білім
беру сапасының жоғары болуы, кәсіби
шеберлігі,
әдістемелік
жұмыстағы
шеберлігі. Осы айтылғандарды жинақ-
тай келіп, жаңа формация мұғалімі –
рефлексияға қабілетті, ӛзін-ӛзі жүзеге
4 (42) 2014
Мҧғалім іс-тәжірибесінен
127
34
асыруға талпынған әдіснамалық, зерт-
теушілік,
дидактикалық-әдістемелік,
әлеуметтік тұлғалы, коммуникативтілік,
ақпараттық және тағы басқа құзырет-
тіліктердің жоғары деңгейімен сипатта-
латын рухани-адамгершілікті, азамат-
тық жауапты, белсенді, сауатты, шығар-
машыл тұлға.
Бүгінгі күн талабына сай, білім
беру мазмұны қайта қаралып, жаңару
үстінде. Еліміздің болашағы кӛркейіп,
ӛркениетті елге қосылуы бүгінгі ұрпақ
бейнесінен кӛрінеді. Осыдан барып
қазіргі кезде жас ұрпаққа ғылыми
негізде білім беру қабілеттерін ашу
міндеті туындайды. Яғни, білім мазмұ-
нын жаңарту – қазіргі заман талабы.
Бастауыш мектеп – оқушыны тұл-
ға ретінде қалыптастырудың алғашқы
баспалдағы. Болашақ ұрпақтың білімді-
лігі мен оның рухани байлығы – әлемдік
ӛркениетке жетер бағыттағы Қазақстан
Республикасының гүлденуіне кепілдік
болар бірден-бір жол.
Бастауыш саты – білім, дағды,
іскерліктің қалыптасуының бастамасы.
Келешекте жалпы білім алу мен кез
келген арнаулы мамандықтарға талпы-
нудың іргетасы осы бастауышта қалан-
бақ. Сондықтан, оның сипаты мен маз-
мұны, оқытудың әдістері мен форма-
лары қазіргі жағдайда жан-жақты
талданып отыр.
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев «Қазақ-
станның болашағы – қазақ тілінде»
деген тұжырымдаманы үнемі айтып
келеді. Қазақстан Республикасының
Білім беру Заңына сәйкес мектепте
білім алу үш сатыда жүзеге асырылуда.
Тілді меңгертудің алғашқы сатысы
бастауыш сыныпта жүзеге асырылады.
Бастауыш сыныпта оқушыларымыздың
алған білімі мемлекеттік стандарттан
тӛмен болмауы керек. Ана тілі –
балаларымыздың
ӛмірлік
қажетін
ӛтейтін қатынас құралы. Сондықтан,
мектепте ана тілін негізгі пән ретінде
оқытуға ерекше мән беріледі. Тіл оймен
тікелей байланысты және адамдардың
ғасырлар
бойы
қалыптасқан
ой
жұмыстарының кӛрінісі болғандықтан,
оның әр алуан тармақтарын тез игеру
оңай емес. Ӛз тәжірибемде бастауыш
сыныпта балаға ӛздері сӛйлеп жүрген
ана тілін оқыту қиындық тудыратынын
байқадым.
Мектеп жасындағы балалардың
негізгі әрекеті – оқу. Оқу арқылы балаға
қоғам ӛзінің ғасырлар бойы жиналған
асыл мұрасын, дағды, тәжірибесін
береді. Білім жүйесін меңгеру арқылы
ғана оқушы ой және дене еңбегінің
тетіктерін жақсы түсінеді. Оларды жан-
жақты білуге мүмкіндік алады. Білім
меңгеру – ұзақ уақытты керек ететін
күрделі процесс. Бастауыш сыныптарда
оқушылар оқу сабақтарында ӛздерінің
білім мен тәрбие алуына қажетті әр
түрлі оқу дағдыларын қалыптастырады.
Оқушылардың оқу дағдыларын қалып-
тастыру жалпы тіл дамуымен, оның
ішінде әдеби жазба тілімен де тікелей
ұштасып жатады. Оқу барысында кӛру,
есту, сӛйлеу мүшелерінің қызметі қатар
жүргізіліп, ол түсіну әрекетімен тығыз
байланыста болады.
Кӛрнекті психологтар ӛздерінің
арнайы жүргізген зерттеулерінің нәти-
жесінде оқу дағдысын қалыптастыру-
дың психологиялық жақтарын ашып
кӛрсетті. Сонымен қатар, олар оқу
дағдысын қалыптастырудың сатылы
кезеңдерін анықтады:
Бастапқы кезең – аналитикалық,
яғни талдау кезеңі. Бұл кезеңде әріп
танып, оқу техникасын меңгерту, тілі-
міздің жеке дыбыстардан тұратыны,
әріптердің осы дыбыстардың шартты
белгісі екендігін түсіндіру;
Синтетикалық кезең – яғни
жинақтау кезеңі. Әр сӛзге дыбыстық
талдау жасау. Мұны кейде оқу әрекеті-
нің тұтастық құрамға айналу кезеңі деп
те атайды;
Оқудың автоматтандырылған
кезеңі – бастауыш мектептегі жүргізіл-
ген оқу сабағының тәрбиелік мәні
атақты педагог К.Д.Ушинский дәуірінен
бастап-ақ анықталған. Ал, қазіргі
жағдайда оқу сабағының тәрбиелік
Мҧғалім іс-тәжірибесінен
4 (42) 2014
128
Достарыңызбен бөлісу: |
