128
мансаптан, шығармашылықтан, достарынан және басқаларынан қол ҥзуі тиіс.
Сҧрастырылғандардың жартысы отбасын сақтап қалу ҥшін әйел адам ӛз
мҥддесін кҥйеуінің мҥддесіне бағындыруы керек деп санайды».
Сонымен қатар осы зерттеудің нәтижелері бойынша респонденттердің 52%-ы
отбасының басшысы деп кҥйеулерін атаса, 24%-ы – әйелдерді, ал 20%-ы
екеуіде тең қҧқылы деп санайды, атасы мен әжесін отбасының басшысы ретінде
қабылдайтын респонденттер 4% қҧрады.
Күйеуінің міндеттері:
Отбасын материалдық тҧрғыдан қамтамасыз ету – 96%
Отбасы ҥшін маңызды шешімдер қабылдау (қымбат нәрселер алу,
басқа жерге кӛшу мәселесі, қайғылы жағдай болған кезде не істеу
керектігін шешу және т.б.) – 85%
Балаларды тәрбиелеу, қадағалау – 63%
Отбасында қолайлы жағдайлар туғызу (ынтымақтастықты орнату,
бірін-бірі тҥсіну) – 51%
Азық-тҥліктерді сатып әкелу – 26%
Ҥй ішіндегі ҧсақ шаруалар (ҥй жинау, кір жуу, тамақ әзірлеу және т.б.)
– 6%.
Әйелінің міндеттері:
Ҥй ішіндегі ҧсақ шаруалар (ҥй жинау, кір жуу, тамақ әзірлеу және т.б.)
- 99%
Азық-тҥліктерді сатып әкелу – 93%
Отбасында қолайлы жағдайларды туғызу (ынтымақтастықты орнату,
бірін-бірі тҥсіну) – 91%
Балаларды тәрбиелеу, қадағалау – 88%
Отбасы ҥшін маңызды шешімдер қабылдау (қымбат нәрселер алу,
басқа жерге кӛшу мәселесі, қайғылы жағдай болған кезде не істеу
керектігін шешу және т.б.) – 60%
Отбасын материалдық тҧрғыдан қамтамасыз ету – 35%
Кӛріп отырғанымыздай, әйел мен еркектің отбасында ӛзіндік бір нақты рӛлі
бар. Ер адам отбасындағы материалдық жағдай мен ӛзекті шешімдерді
қабылдауға жауапты. Ал әйел адам отбасындағы психологиялық берекеге,
тҧрмыстың реттелуі мен бала тәрбиесіне жауапты.
129
Осы зерттеудің деректері іс жҥзінде бір-біріне сәйкес келеді, отбасындағы ерлі-
зайыптылардың рӛлі ҥйлесімділік бойынша анықталған. Яғни отбасының әдет-
ғҧрпының дәстҥрлі екендігін байқап, осындай шешім қабылдау отбасының
берекесін жасау ҥшін ӛте дҧрыс шешім болмақтығын кӛреміз.
Отбасындағы балалар туралы және балаларды тәрбиелеудегі кӛзқарастар
Отбасылық қатынас және ата-аналардың бақыты бала бақытының кілті болып
табылады. Ата-ана ҥшін бала әр кезде бірінші орында тҧру керек. Ата-ананың
балаға деген сҥйіспеншілігі балада қадір-қасиеттің қалыптасуына, ӛзін-ӛзі
сыйлауға әкеледі. Алайда балаға деген сҥйіспеншілік сезімі шектен шығып
кетпеуі тиіс, әйтпесе ол қарама-қарсы сезімге айналады.
Ӛкінішке орай, қазіргі таңда сауалнама жҥргізілген отбасылар қатарына кӛп
балалы отбасылар кірмеді, кӛбінесе 2-3 баласы бар жанҧялар ат салысты, бірақ
олардың кейбіреулері келешекте кӛп балалы отбасы деген статусқа ие болуды
жоспарлап қойғандарын айтты.
Балаларды тәрбиелеу қағидалары
Психологтардың айтуы бойынша махаббатта екі қанат бар – жылылық және
талапшылдық. Балаға деген махаббатта сол секілді екі модель бар – аналық
және әкелік. Аналық махаббат – баланы сӛзсіз қабылдау, яғни оның дҥниеге
келген кҥннен басталған қуаныш. Аналық махаббаттың ниетіне орай ана
баласын әр кезде және қай-қайсысы болсын жақсы кӛреді: мейлі ҧқыпты
болсын, салақ болсын, ширақ болсын, шаршаңқы болсын, риза болсын, ашулы
Отасқандарына 18 жыл толған отбасы
Әйелі: «отбасымызда рӛл бӛлісу туралы ешқашан сӛз болған емес. Әйел
адамның алатын орнын жастайымнан білемін. Әжем, анам отбасын
ұстап тұру үшін әйелдің не істеу керектігін құлағыма құйып ӛсірді.
Олардың айтқандары маған үлгі болды. Анам үйде «сұр кардинал» болды,
отбасын дұрыс басқара алуы мақтаныш тудыратын. Әкем қабылданған
шешім шешемдікі екенін білмей қалатын. Сонымен қатар әкенің алатын
орнын білдім. Әке – ол асқар тау, сүйеніш, қорған»
Кҥйеуі: «отбасында рӛл бар, алайда оған кӛп мән бермеу керек.
Отбасында
барлығы
сүйіспеншілікпен,
сыйластықпен,
ӛзара
түсіністікпен құралуы керек. Бұл рӛлдерді адамдардың ӛздері ойлап
тапты, оның нақты ережесі жоқ, егер менің бос уақытым болса қуана-
қуана үй шаруашылығына кӛмектесемін».
Берекелі отбасының сұхбатынан
130
болсын, қайырымды болсын, қайырымсыз болсын … . Ал әке махаббаты сәл
басқаша: балалар ҥшін отбасының қамын ойлау, балаларын ӛмірді тануға
тәрбиелеу, қиындықты жеңе білудің жолдарын кӛрсету.
Сауалнама алынған отбасылардың бала тәрбиесі жӛніндегі кӛзқарастар жалпы
алғанда ҧқсас болып келеді, бірақ оны жарыққа шығару қажеттілігі ҥлкен.
Отбасылардың пікірлері:
Балаға деген сҥйіспеншілік бірінші орынға ие болу керек, алайда олардың
айыптарын кешіріп, жағымсыз әрекеттері ҥшін дҧрыс жаза қолдану
керектігін айтты.
Отбасында барлық мҥшелер арасында сенімді қарым-қатынасты,
сыйластықты орнату, дәстҥрлі отбасылық иерархияны сақтап қалу: әке –
басшы, ана – қосшы, ниеттесі.
Балалармен позитивті байланысты сақтап қалу маңызды.
Балалардың пікірлерін дҧрыс қабылдап, қадірлей білу, олардың
тілектерін аяқсыз қалдырмау.
Ӛзін мысалға ала отырып баланы тәрбиелеу.
Бос уақытын балаларға, отбасына арнау.
Баланың бос уақытын ҧйымдастыра білу, бҧл орайда баланың ӛзіне бос
уақытты бӛлуді ҧмытпау керек.
Ата-ананың екеуі де бала тәрбиесіне бірдей дәрежеде кӛңіл бӛлуі тиіс.
Ҧл бала мен қыз баланы тәрбиелеу кезінде айырмашылық болу керек, кей
жағдайларда жыныстарына қарамастан кейбір жҧмыстарды орындауға
тәрбиелеу керек (баса назар ҧл балаларға бӛлінеді).
Маңызды: тәрбиелеу кезінде мынандай адамгершілік қағидаларды есте
ҧстау керек: адалдық, тәртіптілік, мейірбандылық, ҥлкендерге деген
қҧрмет; ҧлттық мәдени дәстҥрлер, отбасылық мәдени дәстҥрлер.
Достарыңызбен бөлісу: |
