105
2.44. сурет. Бөлшектеп байланыстыру үдерісінің екінші сатысы
Блоктарды нөмірлеу бірден басталады жəне блоктың төменгі оң жақ
бұрышында көрсетіледі.
Осындай диаграмманың мəнмəтіні боялған квадрат түріндегі шартты
белгіні алады — «қара жəшік» блогын бөлшектеп байланыстыру (2.44
сур.).
Содан кейін осы диаграмманың функционалдық блоктарын бөлшектеп
байланыстыру орындалады, қажетті блок таңдалады жəне оған диаграмма
құрылады. Осындай диаграммаға арналған тораптың шартты белгісі
мынадай түрде болады (2.45 сур.):
Торап:
An,
онда
n — ол үшін диаграмма жасалған тораптың нөмірі. Алынған
диаграммада тораптар бір санынан бастап нөмірленеді.
Егер бөлшектеп байланыстыруды жалғастырса, онда таңдалған блок
үшін диаграмма тораптың мынадай түрдегі шартты
белгісімен құрылады
Торап:
Anm
,
онды
n— ата-аналық диаграммадағы тораптың нөмірі;
m— бөлшектеп
байланыстыру торабының нөмірі.
мəнмəтін:
2.45.
Бөлшектеп
байланыстыру
үдерісінің
үшінші
сатысы
106
Бұл ретте бөлшектеп байланыстыру диаграммаларының мəнмəтіні
аналық диаграммадағы функционалдық блоктардың иерархиясын
квадраттар түрінде көрсетеді, жəне де ол үшн диаграмма құрылған элемент
боялады. Мəнмəтіннің жанында фунционалдық блоктың белгісі жазылады.
Әр диаграммаға бірегей нөмір тағайындалады.
Диаграммаларды ағымдар бойынша қосы үшін ICOM кодтау жүйесі
пайдаланылады. Бұл негзігі сөздерден құрылған қысқартылған атауы
1(кіріс), Cоntrоl (басқару), Outрut (шығыс), Mесhаnism (механизм).
Тиісті ағымдар
Ln түріндегі шартты белгілерді алады, онда L I, C, O,
M негізгі əріптерінің бірі, ал
n— ағымның реттік нөмірі.
Функциялар арасындағы байланыстарды түзеуге болады [5]:
•
ранг 0.Кездейсоқ байланыс. Функциялар арасындағы
байланыс нашар
болғанда
туындайды;
•
ранг 1.Қисынды байланыс. Объектілер мен оларды тұрлендіру
функциялары жалпы элементтер жинағына біріктіріліп, бірақ олар
арасында функционалдық қатынастар болмағанда пайда болады;
•
ранг 2.Уақытша байланыс. Объектілер бір уақытта бірнеше
функцияларды пайдаланғанда немесе функциялар қатарлас орындалғанда
пайда болады;
•
ранг 3.Рəсімдік байланыс. Объектілер мен функциялар өндірістік
циклдің бір бөлігінде бірге біріктірілген кезде пайда болады. Функциялар
өзгертілмейді, объектілер жинағы өзгереді;
•
ранг 4.Функциялар арасындағы коммуникациялық байланыстар. Олар
кірісте бір объектілерді пайдаланған кезде енемес шығыста бір объектілер
жинағын
тудырған кезде пайда болады;
•
ранг 5.Осындай байланыс түрі реттік деп есептеледі. Бір функцияның
объектілерінің шығыс ағымы екінші функция үшін объектілердің кіріс
ағымы болып
табылады;
•
ранг 6. Байланыстар бір функцияның екіншіге тəуелділігін көрсеткен
кезде, оларға беріледі. Осы байланыстың белгісі функциялар арасында
басқарылатын кіріс бойынша байланыстың болуы.
Құрылымдық диаграммалардың сандық талдауын жүргізу үшін
диаграмманың теңгерімділік коэффициенті [19] пайдаланылады, ол
мынадай
формула бойынша анықталады
онда
Aj —
i-ші блокпен жалғасатын нұсқарлар саны;
N— диаграммадағы
блоктар саны.
Диаграмманы бөлшектеп байланыстыруды орындаған кезде
К
1
минимумға ұмтылғандай етуге тырысу қажет. Бұл төменгі деңгейдегі
диаграммалардағы блоктар саны ата-аналық диаграммалардан кем болуы
107
тиіс екенін білдіреді.
Құрылымдық талдауды орындаған кезде мəндік саланы алдын ала
талдау негізінде жүйенің бөлінбейтін элементарлық функцияларының
глоссарий-сөздігін жасау ұсынылады. Мысалы, осы функциялар əлеуетті
пайдаланушылардан сұхбат алғаннан кейін белгіленуі мүмкін. Егер
бөлшектеп байланыыстыру кезінде зерттеуші құрылымдық моделдің
төменгі деңгейінде олардың көбінің атаулары глоссариймен сəйкес
келетін
функцияларды алса, модельді дұрыс деп есептеуге болады. Бұл
тəуелділікті мынадай формуламен
көрсетуге болады,
,
онда
L—бөлшектеп байланыстыру кезіндегі диаграмманың нөмірі;
С —
функциялардың аттары мен глоссарийдегі функциялар аттарының сəйкес
келу сандары.
Бөлшектеп байланыстырудың бір деңгейінен екіншіге өткен кезде K
2
коэффициенті да максималдық мағынаға ұмтылуы тиіс.
DFD әдіснамасы. Деректер ағмыдарының осындай əдіснамасы
жүйелердің ақпараттық талдауын орындауға мүмкіндік береді. Ол жүйеде
мынадай ақпараттық алмасу объектілерін белгілеуді болжайды; сыртқы
мəндер, жүйелер жəне қосалқы жүйелер, үдерістер, деректерді
жинағыштар, деректердің ағымдары.
Сыртқы мән деректердің көзі немесе қабылдауышы болып табылатын
материалдық объект, адамдар ұжымы, жеке немесе заңды тұлға болып
табылады.
Жүйелер және қосалқы жүйелер — деректерді өзгертуді орындайтын
кешендер. Жүйелерді, соның ішінде ақпараттық жүйелерді екі негізгі
сынпықа бөлуге болады: күрделі жəне үлкен. Күрделі жүйелер белгілі бір
интерфейстер арқылы бірбірімен байланыстырылған жекелеген
функционалдық қосалқы жүйелерден тұрады. Үлкен жүйелер кеңістікте
үлестірілген күрделі жүйелерді қамтиды.
Үдеріс деректерді нақты өзгертуді немесе деректермен операцияларды
орындайды.
Деректерді жинағыштар — бұл ақпараты электрондық түрде
сақталатын орындар немесе қағаз тасымалдағыштағы құжаттар.
Деректердің ағымдары DFD-диаграмманың
элементтерін
өзара байластырады.
DFD əдіснамасы түрлі нотацияларда іске асырылған. Ең көп
таралғаны - Гейна—Сарсон жəне Йордона—Де Марко нотациялары. Осы
нотациялардың екеуінде де жүйе мен үдерістер үшін жеке шартты белгі
көзделмеген. Олар үшін жалпы үдеріс (жұмыс, əрекет) ұғымы
пайдаланылады. Осы нотациялардың шартты белгілері 2.34. кестеде
келтірілген.
