■
дербес компьютердің графикалық операциялық жүйелерімен
жұмыс істеу: компьютерді қосу және ажырату, операциялық
жүйе жүргізетін сеанстар мен тапсырмаларды басқару;
■
файлдық жүйелермен жұмыс, түрлі файл пішімдері, файлдарды
басқару бағдарламаларын;
■
қолданбалы бағдарламаларда жұмыс істеу: мәтіндік және
электронды редакторлар, презентация редакторы, техникалық
құжаттамадан және анықтамалық жүйелерден ақпаратты
пайдалан
а
білуді;
■
негізгі түсініктер: ақпараттық және ақпараттық технологиялар;
■
ақпарат жинау, сақтау, беру, өңдеу және ұсыну технологиялары;
■
қолдану аясында ақпараттық технологияларды жіктеу: мәтінді
және сандық ақпараттарды өңдеу, ақпаратты сақтау мен
ұсынудың гипермәтіндік технологиялары, белгілеу тілдері;
■
компьютерлер мен компьютерлік желілер туралы жалпы ақпарат:
ақпараттық жүйе, деректер, дерекқор, дербес компьютер, сервер
туралы түсінік;
■
компьютерді тағайындау, логикалық және физикалық
компьютерлік аппарат, аппараттық және бағдарламалық
қамтамасыз ету; процессор, кездейсоқ жады, диск және бейне
кіші жүйелер;
■
перифериялық құрылғылар: интерфейстер, кабельдер және
қосқыштар; дербес компьютер операциялық жүйесі, файлдық
жүйелер, файл пішімдері, файлдарды басқару бағдарламалары;
жергілікті желілер: жергілікті желілердің хаттамалары мен
стандарттары; желілердің топологиясы: құрылымдық кабельдік
жүйе, желілік адаптерлер, концентраторлар, қосқыштар,
логикалық желілерді құрылымдау;
■
файлдарды, компьютерлерді және желі ресурстарын іздеу;
пайдаланушылардың және желі ресурстарының дентификациясы
мен рұқсаты;
■
жаһандық компьютерлік желілер (Интернет), мекенжайы,
домендік атаулары, деректерді беру протоколдары, (World Wide
Web WWW), электрондық пошта, сервер және клиенттік
бағдарламалық қамтамасыз ету туралы жалпы ақпарат;
ақпараттық қауіпсіздік: қауіптердің негізгі түрлері, қатерлерге
қарсы тұру жолдарын және т.б. істей алу керек.
ИНФОРМАТИКА НЕГІЗДЕРІ
I
БӨЛІМ
1-
тарау. Ақпарат
2-
тарау. Дербес компьютер құрылымы және
архитектурасы
3-
тарау. Операциялық жүйе
4-
тарау. Мәтіндік және сандық ақпараттарды өңдеу
технологиясы
микробиологиясы
7
1-
тарау
АҚПАРАТ
АҚПАРАТ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚАСИЕТІ
Ақпарат (латын тіліндегі informatio - ақпарат, түсініктеме,
баяндама) - материалдық тасымалдағышқа жазылған, уақыт пен
кеңістікте сақталатын және таратылатын деректер жиынтығы;
сақтау, қайтадан түзу, жіберу және пайдалану объектісі болып
табылатын қоршаған әлем туралы саналы ақпарат [36]..
Мәлімдеме — дабылдардада, хабарламаларда, деректерде,
хабарландыруларда және т.б. көрсетілген білімдер[36].
Ақпаратты қабылдауды ұзақ уақытқа дейін сақтауға ұмтылу
адамға тән қасиет болатын. Адамның миы көптеген ақпаратты
сақтайды және оны сақтау әдістерін пайдаланады, оның негізі екілік
код компьютерлер арқылы да қолданылады. Адам әрқашан өз
ақпаратын басқа адамдармен бөлісуге және оны тасымалдау мен
ұзақ мерзімді сақтауға сенімді құралдарды табуға тырысады. Бұл
үшін қазіргі уақытта сыртқы (адамның миына қатысты) ақпараттың
үлкен қашықтыққа таратылуы туралы ақпаратты сақтаудың
көптеген жолдарын ойлап шығарды.
Біз информатика үшін аса маңызды болып табылатын
ақпараттың негізгі түрлерін оны ұсыну түрінде, оны кодтау және
сақтау әдістерімен танысамыз:
■
графикалық немесе бейнелеуші — бастапқыда жартасқа
салынған сурет ретінде, кейін суреттер, сызбалар, қағаздағы,
мәрмәрдағы, кенептегі және шынайы әлем кейпін танытатын
басқа да материалдар түріндегі қоршаған орта туралы әлем
туралы ақпараттарды сақтау тәсілдері;
■
дыбыстық - айналамыздағы әлем дыбыстарға толы, оларды
сақтау және репликациялау міндеті 1877 жылы дыбыс жазу
құрылғыларының өнертабысымен шешілді. Бұл ерекше
нышандарды пайдалану арқылы кодтау әдісі ойлап табылған
музыкалық ақпарат, ол оны графикалық ақпаратқа ұқсас түрде
1.1.
8
сақтауға мүмкіндік береді;
■
мәтін - арнайы символдармен - хаттармен сөйлейтін адамның
сөзін кодтау тәсілі, әртүрлі халықтардың әртүрлі тілдері бар
және
сөйлеуге
арналған
түрлі
рәміздер
жиынтығын
пайдаланады. Бұл әдіс қағаз және баспахананы ойлап тапқан соң
өте маңызды болды;
■
сандық - олардың айналасындағы әлемдегі заттардың сандық
өлшемі және олардың қасиеттері. Сауда, экономика және ақша
алмасуды дамытуға ерекше мән берілді. Мәтіндік ақпаратқа
ұқсас кодтау коды арнайы таңбалармен - сандармен көрсету
үшін пайдаланылады, ал кодтау жүйелері (нөмірлеу) әртүрлі
болуы мүмкін;
■
бейнематериалдар - кинематографияның пайда болуымен
туындаған қоршаған әлемнің «тірі» суреттерін сақтау тәсілі.
Сондай-ақ, кодтау және сақтау әдістері әлі ойлап табылмаған
ақпарат түрлері бар, олар сезім арқылы берілетін тактикалық
ақпарат; органолептикалық, иісі мен дәмі арқылы беріледі және
басқалар.
Алғашқы компьютерлер тек сандық ақпаратты өңдеуге арналған
құрал еді. Дегенмен болашақта, әсіресе дербес компьютерлерді
кеңінен таратқаннан кейін олар мәтінді, сандық, көрнекі, аудио
және бейне ақпараттарды сақтау, өңдеу, беру және іздеу үшін
пайдаланылды. Бірінші компьютердің (ХХ ғасырдың 80 ж) пайда
болған сәтінен бастап жұмыс уақытының 80%-ы мәтіндік
ақпаратпен жұмыс істейді.
Ақпарат
(яғни
деректер)
әрқашан
материалдық
тасымалдаушымен байланысты: ол кез келген материалдық
пішінде, сандық, символдық кодта және т.б. негізде сигнал болуы
мүмкін. Кез келген материалдық нысанды өлшеуге болады, бұл
ақпараттарға қолданылады. Сандық сипаттағы ақпарат биттермен
өлшенеді.
Бит - білімнің белгісіздігін екі есе азайтатын хабарды қамтитын
ақпарат саны. Бит ақпараттың ең аз бірлігі.
Сонымен қатар, ақпаратты өлшеудің басқа да бірліктері
қолданылады:
1 байт = 8 бит.
1 Кбайт (килобайт) = 2
10
байт = 1 024 байт.
1 Мбайт (мегабайт) = 2
10
Кбайт = 1 024 Кбайт.
1 Гбайт (гигабайт) = 2
10
Мбайт = 1 024 Мбайт.
Достарыңызбен бөлісу: |
