QFD технологиясы. Функционалды құндық талдау (ФҚТ)

92
QFD технологиясының негізгі идеясы тұтынушы қасиеттері мен 
өнім параметрлерінің қондырылған стандарттарының арасында үлкен 
айырмашылық бар екені туралы қорытындылайды.
Қосымша көрсеткіштер өндірушілер үшін қажет, бірақ барлық кез-
де емес.
QFD технологиясының негізгі құралы болып арнайы түрдегі кесте 
табылады (4.4-сурет). Бұл кестеде сапаның көрсеткіштері мен қосымша 
көрсеткіштері арасындағы байланыс бейнеленеді.
4.4-сурет. Қозғалтқыш талаптар
Мысалы, жүкті автомобиільдің қолдану талаптарына – ұсынылған 
автомобиль бірнеше капиталды жөндеуге дейін 700000 км болуы ке-
рек. Бұл автомобильдің тұтынушы қасиеті. Бірақ автомобильді нақты 
өндірушіге – инженер құрастырылуы және технолог бұл талаптар 
туралы ақпаратты бермейді. Бірақ ұсынылған кестенің көмегімен 
осы ақпаратпен трансформация үдерісінде өндіруші үшін нақты 
мәліметтерді алуға болады. Бұл жүріп өту ұзындығына әсер етеді: 
технологиялық карталар, жұмыс сызбалары, бөлшектер үшін материал-
дарды таңдау, олардың күйі және т.б.

93
Мысалы, қозғалтқыш талаптар. Ол көптеген бөлшектерден тұрады. 
4.4-суретте оның бас тартуы туралы мәліметтерді талдай отырып, 
қызметтің жетіспеушілік күні бар негізгі бөлшектерді шығарамыз, мы-
салы, поршеньдік сақиналар, олардың көп ұзамайтындығының себебін 
және қызмет уақытының өсу әдісін анықтайды. Поршеньдік сақиналар 
өндірудің сәйкес қатынауын және тозуға төтеп беру керек, оны шлифов-
ка мен тонарлық ұштау операциясында жүзеге асыруға болады. Мұнда 
прецизонды станок пен алмазды шлифовальды дөңгелекті қолдану 
қажет.
QFD әдісін ұйымның сапа жүйесінің барлық элементтері үшін да-
йын өнімінің барлық өндіру стадияларында тұтынушының талаптарын 
ескеруге мүмкіндік береді. Соған байланысты, тұтынушының деңгейін 
жоғарылату, жобалау және өнімді жасауға үдерістердің шығындарын 
түсіру.
Функционалды барлық талдау (ФБТ) және FMEA талдау.
ФБТ әдісі оның функцияларын өндіру орындауына шығындар 
талдауының технологиясын ұсынады. ФТБ бар өнімдер мен үдерістер 
үшін жүргізіледі, сонымен қатар олардың өзінің бағасының түсіру 
мақсатымен өңделетін өнімдер үшін.
ФБТ-ды жүргізу келесі негізгі кезеңдерді қосады:
ФБТ объектілерінің моделін тізбектеп (компонентті, құрылымдық, 
функционалды), модельдер көбінесе кестелік формада құрылады; 
Талдау объектісінің толық жетілдіру бойынша сөйлемді өңдеу және 
модельдерді зерттеу. 
Бұл кезеңдер басқада функционалды талдау әдістері үшін де бірдей 
ФФА және FMEA. 
FMEA – талдау (Failure Mode and Effects Analysis ) 
FMEA – талдау тұтынушыға әсері мен деректердің пайда болу 
мүмкіндігін талдау технологиясын ұсынады.
FMEA – талдау қазіргі уақытта үдерістер мен өнімдер сапасын тал-
дауында стандартты технологиясының бірі болып табылады. Сондықтан 
оның өндіру үдерісінде талдау нәтижелерімен оларды жүргізу ережелері 
ұсынылатын типтік формасы өңделген.
FMEA – талдауы ФБТ-ға қарағанда, экономикалық көрсеткіштер 
және онша жоғары емес сапаларды талдамайды, ол тұтынушының 
неғұрлым жоғары тәуекелін шарттайтын ақауларды шығаруға мүмкіндік 
береді. Олардың потенциалды себептерін анықтауға және жою бойын-
ша түзету әрекеттерін өндіреді.
Көбінесе FMEA– талдауы жаңа өнім немесе үдеріс үшін жүргізі-
леді. FMEA-талдауы үдерістерді төмендегілер үшін жүргізілуі мүмкін:
– өнімді шығару үдерісі;
– Тұтынушы бұйымымен пайдалану үдерісі;

94
Бұл талдау түрінің мақсаты болып бизнес-үдерісті жоспарлауын 
орындайтын сапасын қамтамасыз ету табылады. Сәйкес еместік және 
дефектілер потенциалды себептерді талдау кезінде өндіру жүйесінің 
тұрақсыздық себебін анықтауға мүмкіндік береді.
FMEA-талдауын жүргізу кезеңдері:
Талдау объектісінің компоненті, құрылымдық, функционалдық 
және ағынды модельдерін құру.
Егер FMEA-талдауы функционалдық-бағалы және функционал-
дық-физикалық талдаумен бірге жүргізілсе, онда ерте құрылған мо-
дельдер қолданылады.
Модельдерді зерттеу.
Модельдерді зерттеу кезінде объект моделінің компонентті 
элементтерінің әрбіреуі үшін потенциалды ақаулар анықталады.
Мұндай ақаулар функционалды элементтердің бұзылуына, оның 
пайдалы функцияларының элементтерінің дұрыс орындалмауына бай-
ланысты.
Тұтынушылар үшін ақаулардың потенциалды зардаптары.
Қарастырылып отырған ақаулардың әрқайсысы объектінің істен 
шығуына әкеліп соқтыруы мүмкін. Зардаптарды талдауда объектінің 
құрылымдық және ағындық моделі қолданылады.
Ақаулардың пайда болуын бақылаудың мүмкіншілігі.
Функционалдық-физикалық анализ (ФФА).
ФФА-дің мақсаты техникалық нысандардың әрекетінің физикалық 
принциптерін және оның техникалық және физикалық қайшылықта-
рын талдау (қабылданған техникалық шешімдердің сапалылығын 
бағалап, нысанның құрылымы туралы көріністі өзгертіп және оның 
сапалық көрсеткіштерін жоғарылата алатын жаңа шешімдер қабылдау 
үшін) болып табылады. Негізінде сәтті анализдеу кезінде қойылған 
техникалық тапсырмалар үшін жаңа шешімдер пайда болады. 
ФФА-де мыналар кеңінен қолданылады:
Эвристикалық қабылдаулар – техникалық нысандардың қасиеттері 
мен құрылымдарының өзгеруінің талдап қорытылған ережелері;
Техникалық объектілердің дамуының жалпы заңдары мен жеке 
заңдылықтарының салдарының анализі;
Техникалық объектілердің жаңа физикалық принциптерін алуға 
бағытталған физикалық эффектілердің синтезі. Қазіргі уақытта берілген 
үдерісті автоматтандыратын бағдарламалық өнімдер бар.
Әдетте ФФА келесі жүйеде өткізіледі:
1)
Мәселені қалыптастыру. 
Ол үшін ФФА немесе FMEA-анализдің нәтижесін қолдануға бола-
ды. Проблеманы сипаттау кезінде техникалық нысанның тағайында-
луы, оның жұмыс жасау шарттары және техникалық талаптары 
көрсетілуі керек.

95
Техникалық объектінің тағайындалуы функциясының сипаттама-
сын құру. Сипаттама тұтынушының сауалдарын талдауға негізделген 
және онда техникалық объектінің, пайда болған қажеттілікті 
қанағаттандыратын, нақты да қысқа мінездемесі болу керек. Техника-
лық объектінің функциясының сипаттамасына:
– онымен орындалатын әрекеті;
– сол әрекет бағытталған объект;
– техникалық объектінің, оның тіршілік циклінің барлық сатысында 
жұмыс жасау шарттары кіреді.
2)
Техникалық объектінің сыртқы жүйесінің анализін өткізу.
Сыртқы жүйеге, қарастырылып отырған объектпен бірігіп әрекет-
тесетін сыртқы жүйе жатады. Сыртқы жүйенің анализі, техникалық 
объектінің құрылымдық және ағындық моделі арқылы өткізіледі.
Объектіге техникалық талаптардың тізімін құру. Бұл тізім тұты-
нушының сұранысын анализдеуге негізделуі керек. 
Техникалық объектінің функционалдық моделін тұрғызу (функ-
ционалдық-логикалық сұлба түрінде).
Техникалық объектінің функциясының әрекетінің физикалық прин-
циптерін талдау.
Техникалық объектінің функциясы үшін техникалық және 
физикалық қайшылықты анықтау. Мұндай қайшылықтар бір уақытта 
тұтынушының бірнеше сұранысын қанағаттандыру кезінде, объектінің 
техникалық параметрлерінің арасында туады.
Техникалық объектіні толық жетілдірудің қайшылықтары мен 
бағыттарының рұқсаттылығының тәсілдерін анықтау. 
Объектінің, оның функционалдық моделінде көрсетілген тұтыну 
қасиеттерінің жиынтығын іске асыру үшін модель функционалдық-
идеалдыға түрлендіріледі. Техникалық шешімдердің нұсқаларын іздеу 
әртүрлі әдістермен өндіріледі, мысалы, Г. С. Альтшуллердің есептерінің 
шешімдерінің теориясы немесе морфологиялық әдіс көмегімен.
Техникалық объектінің сызбасын, эквиваленттік сұлбасын, 
математикалық модельдерін құру. 
ФФА-ді қолдану жобалық шешімдердің сапасын көтеруге, қысқа 
мерзімде аса тиімді техника мен технологиялардың үлгісін ойлап табуға 
мүмкіншілік береді.

жүктеу 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: