БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ
1. TQM жүйесіне анықтама беріңіз.
2. Э.Демингтің принциптеріне сипаттама беріңіз.
3. Сапа менеджмент жүйесі дегеніміз не?
4. Сапа менеджменті жүйесіне қойылатын талаптар.
5. Өнім сапасын бағалаудағы экономикалық негіздер.
З.Т
.
З.Т
.
З.Т
.
З.Т
.
З.Т
.
б
З.Т
.
З.Т
.
З.Т
.
б
б
80
4-ТАРАУ.
САПА ЖүйЕСІН АҚПАРАТТЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ
4.1 Сапа жүйесі.
САLS-технологиясы және оны енгізу
Сапаны қамтамасыз етуде жаңа ақпараттық технологиялар 90-шы
жылдардың басында пайда бола бастады.
Сапа жүйесіндегі үдерістерді автоматтандыруға, ағымдағы шы-
ғындарды қысқартуға және еңбек өнімділігін арттыруға мүмкіндік
береді.
Сапа жүйесін ақпараттық қамтамасыз етудің жаңа технологиясы,
CALS-болып табылады.
CALS дегеніміз
ө
німнің өмірлік циклін тоқтаусыз қолдау
–
кәсіпорынның өнімділік және тиімділік, табыс деңгейін жүйелік (жел-
дету), жоғарылату үдерісіне қатысушылардың, өнімнің өмірлік цикліне
жаңа ақпараттық әдістерін енгізу стратегиясы.
CALS – Continuous Acquisition and Life-cycle Support, (өнімнің
өмірлік циклін тоқтаусыз қолдау).
CALS-технологиясын пайдаланудың тиімділігі ерекше болған-
дықтан, осы технологияның қарулы күштер, құрылыс, өнеркәсіптік
өндіріс, тасымалдау және экономиканың әртүрлі саласында қолданы-
лып дамытуда, маркетингпен (пайдалану) өндіріс қалдықтарын дұрыс
пайдалана білу.
Осы технологияны өндіріске енгізу қиын әрі күрделі үдеріс
болғандықтан, кәсіпорындарға әртүрлі талаптар қойылады.
Мысалы дайындық жұмыстарына:
– нормативтік және әдістемелік құжаттар дайындау;
– жобалау жұмыстары;
– мамандар даярлау жүйесі;
– CALS-технология саласында ғылыми-зерттеу жұмыстары;
– қоғамдық ақпараттық технологияны қабылдауға дайындық;
– CALS-технология саласындағы мақұлданған шешімдер мен қыз-
меттердің нарығы.
Осы талаптар орындалғанда кәсіпорынның басшылығы бекіткен
арнайы қабылдау тобы құрылып, аталған жүйені сынақтан өткізіп,
өндірісте қолдануға рұқсат береді.
CALS-технологиясын енгізудің мақсаты – кәсіпорынның жаңа
өнімінің даярлау мерзімін азайтып, сапасын көтеріп өнімділігін артты-
рып, өнімнің бәсекелестігін жоғары ұстауы.
81
Осы қойған мақсаттар орындалса, кәсіпорын тұтынушылары,
әсіресе шетелдік тұтынушылар алдында белсенді бола алады.
Осы жобаны тәжірибе мен қордың аз болғандығынан кезеңге бөліп
жүзеге асыруға болады.
CALS сөзінің алғашқы мағынасы – «компьютерленген сатып алу-
лар және логистикалық қолдау». Бұл ой Америка Құрама Штатының
қорғаныс секторында туған болатын және АҚШ-тың Қорғаныс
министрлігінің шешімі бойынша CALS-деп аталды. 1984 жылы АҚШ
Қорғаныс Министрлігі өнеркәсiп үшiн мәлiметтер және ақпарат алма-
суды қамтамасыз ететін компьютер технологиясы маңызды стратегия
болып табылатынын сезiндi. Бұл стратегия күрделі мемлекеттік сатып
алуларды қамтамасыз етеді және әскерді сенімді қарумен жабдықтауға
мүмкіндік береді. Жалпы CALS бағдарламасы АҚШ-та 1988 жылдан
басталды. Бұл бағдарламаны қолданғанда өнімнің өмірлік циклінің ба-
рысында мемлекеттік қызметтерде, мердігерлер мен жеткізушілер ара-
сында техникалық ақпараттарды алмасуды электронды тәсілмен жүзеге
асарады деп болжайды.
Сапаны қамтамасыз етуде жаңа жүйе сапасын ақпараттық техноло-
гиялар 90-жылдардың басында пайда бола бастады. Сапа жүйесіндегі
үдерістерді автоматтандыруға, ағымдағы шығындарды қысқартуға
және еңбек өнімділігін арттыруға мүмкіндік береді.
Сапа жүйесін ақпараттық қамтамасыз етудің жаңа технологиясы
CALS-болып табылады.
Бірақ автоматтық жүйенің (АЖ) телекомдағы басты қызметі
сол қалпында көрсетілетін қызмет болып қалады. Бұл контекс-
те аса көрнекті түрде телекоммуникациялық операторлардың
мультисервистік тораптарын тарату үдерісі көрінеді. Олар басынан
екі міндет орындауға жобаланған, олар бір мезгілде бірлестіктің
мәселелерін шешеді және байланыстың коммерциялық қызмет
көрсетуін қамтамасыз етеді. Завод пен байланыс операторы
арасындағы айырмашылық тек қызмет көрсетуде емес, тағы да
қажеттіліктің өсуінде, енгізу жылдамдығында және жүзеге асырудың
басқа да сапалы параметрлерінде. Мысалы, миллиондаған қоңырау
шалушыға қызмет көрсететін және жүздеген миллион тіркелген
оқиғалар жазылуын айына өңдеу үшін ондаған терабайттық дерек-
тер қоймасы болу керек.
Осы компаниялар үшін CALS технологиясы – бұл компьютерлік
технологияларды енгізу арқылы оның сапасын қамтамасыз етудің
өмірлік цикл қатысушыларының ақпараттық өзара әрекеті, қазіргі
әдістерді енгізу шарты үшін басқару үдерісінің пайдалылық, өнімділік
және тиімділіктерді жүйелік жоғарылату стратегиясы.
6–8683
82
Қазіргі уақытта өндірістің ақпараттық мәдениеті өте жоғары талап-
тарға жауап беруі тиіс, бұл қандай да бір зауыттың немесе фирманың
балы емес ол уақыттың әмірі. Ақпараттық алмасу үдеуімен байланы-
суымен өндірілген әрекеттердің жылдамдығы да үдейді. Ақпараттарды
сақтау және жіберуде қазіргі ақпараттық техногияларды қолдану керек.
Әсіресе, өндірілетін өнімнің сапасына әсер ететін – ол ақпараттар-
дың электрондық базалары, электрондық пошта, электрондық
құжаттама, функционалданған кәсіпорынның математикалық моделі
мен барлық есептеудің компьютерлік жүйесі.
CALS – стратегиясын жүзеге асыру кезінде басты нормативті және
құқылы базасы болып стандарттар табылады. Оның өмірлік өнімнің
барлық сатыларында өнімдер туралы деректерді бірге қолдану олардың
қолдану технологиялары және мәліметтерді ұсыну тәсіліне стандарти-
зация негізінде мүмкін.
Стандартты таңдау CALS – енгізу стратегиясының бөлімі болып
табылады. Компьютерлік құжаттарды жүргізу халықаралық стан-
дартты таңдау неғұрлым тиімді, мысалы, 1С финанстық есеп берудің
халықаралық жүйесі, есептесу салығы және т.б.
CALS-ты енгізу – ұйымының әртүрлі аспекті қызметтерімен
байланысқа күрделі, көп қиырлы үдеріс, сондықтан оның жүзеге асуы
үшін кейбір алғышарттар болуы керек.
– әртүрлі деңгейдің нормативті және әдістемелік құжаттары;
– CALS – технология облысындағы мақұлданған шешімдер мен
қызметтердің нарығы;
– Кадрларды дайындау жүйесі;
– CALS – технология облысындағы зерттеу жұмыстары;
– Осы технологияны қабалдауға қоғамның ақпараттық дайындығы.
Өнімнің қажетті сапасын қамтамасыз ету – CALS технологиясының
мақсаты болып табылады, сондықтан CALS технологиясы халықара-
лық стандарттар ISO 9000:2000 (СМЖ) сапа менеджмент жүйесіне
сүйенеді.
Сапаны басқару әдістері мен технологиясы CALS ақпараттық тех-
нологиясымен бірігіп жаңа табыстарға жеткізеді.
Интегралдық ақпараттық орта (ИАО) бағдарламасын пайдала-
ну, ақпараттық қолдау беріп интеграциялық үдерісті ұлғайтады және
электрондық мәліметтерді қолдануға әсерін тигізеді. Сапа жүйесін
ақпараттық қамтамасыз етуді жобалау кеңсесінің өзара іс-әрекет сызба-
сы 4.1-суретте көрсетілген.
| 
