Есептеуіш жүйелердің басты функциясы – бір құатты ЭЕМнің қорларын бірігіп пайдалану болып табылады, ал Есептеуш желілерді жасаушылардың басты идеясы – бірнеше ЭЕМдердің есептеу құаттарын бір электронды «мыйға» біріктіру болып табылады.
Дүние жүзіндегі бірінші компьютерлік желі – ARPANET АҚШта келешекке арналған зерттеу жобалар Агентствосының (ARPA) ақпаратты өңдеу бюросында жасалынды және тек қана жобаның басталуынан 12 жылдан кейін
1969 жылы іске асырылды. Деректерді беру желісін құрастыру үшін мемлекеттегі әр жерде орналасқан ARPA компьютерлерді телефон сымдары арқылы байланыстырып пайдалануға шешім қабылданды.
Роберт Тейлор келешекке арналған зерттеу жабалар Агентствосының (ARPA) ақпаратты өңдеу бюросын басқарды. Оған бірдей терминалдарды және біртұтас программалық қамтамасыздандыруды пайдалана отырып компьютерлерді бір бірімен байланыстыру идеясы жатады.
ARPANET және келешектегі барлық желілердің негізінде жататын Пол Бэрэннің идеялары:
аналогты сигналды сандық сигналға ауыстыру, яғни, бір және нөлдер тізбегімен көрсету;
желі орталықтандырылмаған болу қажет, ал желідегі кез келген хабар фрагменттерге (пакеттерге) бөлінуі және “датаграммалар” түрінде желінің әр түрлі тармақтарымен берілуі, олар қабылдаушы – абонентте тұтас біллікке бірілуі қажет. Ол үшін әр пакетте адрес беріледі және егер ол қабылдаушыға жетпесе немесе беру процесінде бұрмаланған болса, онда ол қайта беріледі.
Пол Бэрэн
RAND корпорациясының
қызметкері
Роберт Тейлор
келешекке арналған зерттеу жобалар Агентствосының (ARPA) ақпаратты өңдеу бюросының бассышы.
1969 жылдың қазан айында компьютерден компьютерге ақпаратты берудің бірінші сеансы жүргізілді. Компьютердің біреуі Лос-Анджелестегі Калифорний Университеттіндегі орналасқан Honeywell DDP-516 болды, екін-шісі 520 км қашықтықтағы Стэндфорд қала-сындағы Зерттеу Институтында орналасқан.
Дүние жүзіндегі бірінші компьютерлік желіні құрастыру жобасы 1969 жылдың аяғында бір желіге төрт зерттеу орталықтарды: University of California Los Angeles (UCLA), Stanford Research Institute (SRI), University of California at Santa Barbara (UCSB), University of Utah біріктіруімен аяқталды.
Желі арқылы берілетін ақпарат блогы көп рет әр түрлі ақпаратпен қоршалады. Сол арқылы блок адресатқа мұлтіксіз жекізіледі. Блокты қабылдаған адресат «пакетті ашу» керек. Қоршау (упаковка) кезеңдері және бұларда орындалатын операциялары хаттамалар (хаттамадар) деп аталды.
Хаттама (Хаттама) – бұл әр түрлі компьютерлік программалар арасындағы деректермен алмасу принциптерін анықтайтын ережелер жиыны.
1974 жылы Винтон Серф (Стэндфорд зерт-теу институтында істейті) басшылығымен жұмыс істеген Internet Network Working Group (INWG) және құрылған ARPA желісі-мен желілерді біріктіру және деректерді бері (Transmission Control Protocol/Internet Protocol (TCP/IP) әмбебат хаттаманы құрастырды.
АҚШ тағы ауқымды Internet желісінің пайда болуы 1986 жыл. Бұған себеп болғаны NASA және NSF (Ұлттық ғылыми фонд) бірігіп TCP/IP негізінде жұмыс істейтін ғылыми компьютерлік желіні жасады және оны ARPANETпен біріктірді. Үш жылдан кейін Европада Internet желісі тұракты жұмыс істей бастады.
1979–1980 жылдары Совет Одағының ғалымдары шетелдегі деректер банкілеріне телеқатынас жасауға эксперементер жүргізе бастады.
РҒА-ның (РАН) жүйелік талдау Институтының құрастырылған Терминалдық түйінді әр саланың мамандары европалық және солтүстік американдық желілер мен деректер банкілеріні байланыс жасауға пайдаланды. Осы түйін мен оны құрастырған ұжым ресейдін ұлтық ақпаратты автоматты түрде алмастыру және автоматтандырылған жүйелер институтының орталығының негізі болды.
1986 жылы ИАСНЕТ деген бірінші компьютерлік желі жасалынды. Ол Совет Одағының Ресей мемлекеті мен басқа кеңес мемлекеттерді қамтыды.
Шамамен сол уақыттарда атом энергия институтының бір топ физик - ғалымдары өз ара байланыс жасау үшін компьютерлік желіні жасауға жұмысқа кірісті. Натижесінде 1991 жылы RELCOM атты коммерциялық желі пайдалануға берілді. RELCOM желісі EUnet европалық коммерциялық желінің ішкі желісі болып саналады, ал EUnet Internet желісінің құрамына кіреді.
РОСПАК желісі 1992 жылының басында Ресейде 50ден астам орталықтарды қамтыды.
Ауқымды Интернет желінің қорларының өсуі және олардың жалпыға түсініктілігі
көп жаңа технологияларының пайда болуына жол ашты. Оларға спутник байланысы да жатады.
http://www.chelbiz.ru/public.php?pid=12
Ресейдің VSAT ("Сателинк"®) спутникалық цифрлық желісі "Intelsat-704" спутник арқылы жұмыс істейді. Оның қызмет көрсету аумағы бұкіл Россияны және ТМД елдердің аумақтарын қамтыйды. Желі қалааралық телефон байланысын, деректерді беруін және Интернет қызметтерін қамтамасыз етеді.
Батыс Европада спутник арқылы қатынас қызметтерін іске асыратын жеткізушілер бар және олар жыл сайын көбейіп жатыр.
http://www.sccenter.ru/
Спутник арқылы сигналдарды беру құрал – жабдықтар туралы толық білу үшін Спутник арқылы байланыс орталығының сайтын пайдалануға болады. http://www.sccenter.ru/
Ресейдің "Ямал-100" спутнигі Санкт-Петербургтен Магаданға дейінгі аймақ-қа қызмет көрсетеді. http://www.gascom.ru/
Қазіргі бейбітте коммуникациялардың дамуы спутник арқылы байланыстары-ның жаңа жобаларына тікелей қатысты.
Компьютерлік желілер – арналар көмегімен бір жүйеге біріктірілген компьютерлер жиыны.
Желі абонентты – ақпаратты тұтынатын немесе тудырытын объектілер. Желі абоненттері ретінде жеке ЭЕМдер, өнеркәсіп роботтары, программалар
а рқылы басқарылытын станоктар және т.б. болуы мүмкін.
Достарыңызбен бөлісу: | 
