Сулы бу арқылы айдау.
Егер бастапқы қоспа компоненттері суда бөлінбейтін болса, онда оны қосымша компонент ащы бу ретінде кубқа жібереді. Сурет-XII-10. Бастапқы қоспа рубашка арқылы жылытылады және саңырау булы кубқа жіберіледі. Барбатер арқылы куб ішіне ащы бу жіберіледі. Қоспалардың булану нәтижесінде түзілген булар конденсатор-тоңазтқышқа барады. Бұнда түзілген конденсат қараушы фонар арқылы бөлу сеператорына келеді. Сеператор астынан су бөлінеді, ал суда ерімеген жеңіл компоненттер жинағыш арқылы үстінен төгіледі. Бұл айдау тепе-тең емес жағдайда айдайды. Бұнда ащы бу екі рольде болады:
1.жылутасымалдағыш агент және
2. қайнау температурасын төмендетукезінде.
Инертті газ арқылы айдау.
Қоспа айдауында кейде сулық будың орнына инертті газдарды қолданылады. Мысалы, азот, көміртегі оксиді және тағы басқалар. Бұл әдіс булану температурасын төмендетуге көп мүмкіндік береді және ол жылу берудің коэфициентінің күрт төмендеуіне әкеледі. Сонымен қатар, газдың булану конденсациясының тұман түзілуімен жүреді. Бұл қоспаларды бөлуді қиындатады.
Сулы будың немесе инертті газдың теориясының шығыны:
арқылы табылады.
Мұндағы: V=0,5-0,9-ға тең.
Бұндағы айдау температурасын ХІІ-11 сурет арқылы табуға болады.
Тепе-тең айдау.
Бұл айдау процесі айдау химиялық мұнай өндірісінде қиын қоспаларды алдын-ала бөлуде қолданылады. Сурет-ХII-12.
Бастапқы қоспа жылытылады және түтікті пеште буланады. Процесс сонына дейін булар буланған сұйықтық қосылып тепе-теңдікке әкеледі. Қалыпты температураға келгеннен кейін бу мен сұйықтықтың қоспасы дроссельді бұранда арқылы сеператорға келеді. Сеператор одан буланған булардан буланбаған сұйықтық бөлінеді. Бұл процессте қоспалар тоқты бөлінбейді. Сондықтан алынған өнім келесі ректификациядан өтуді қажет етеді.
Молекулалы айдау.
Бұл әдіс қоспалардан қымбат тұратын компонентті бөлу кезінде қолданылады және ол вакумдарда өтеді. Бұл процесс арнайы аппаратураларды қажет етеді.
3.Ректификация
Ректификация принципі: бір түрлі қоспаларды компонентке бөлудің жоғары сатыларының бірі – ректификация.
Ректификация - өту жолының диаграммасын t-x-у (сурет-XII-13) көруге болады.
Бұл жолымен жоғары концентрациялы компонентті сұйық және булық фазаны алуға болады. Бірақ бұл алынған фаза көлемі жағынан бастапқы қоспадан аз болады және бұның ең үлкен ерекшелігі ол жылудың сыртқы ортаға көп бөлінуі болып табылады.
Екі сыңарлы қоспаларды бөлудегі ректификация жүйесінің орнатылуы.
Үздіксіз әрекет ететін қондырғылар (XII-14-сурет) арқылы үздіксіз әрекет ететін және өндірісте кеңінен қолданылады. XII-14-суретте ректификационды колонаның жұмыс істеуі көрсетілген.
Ректификационды колонна цилиндрлі корпустан тұрады. Оның ішінде тарелкалы және насаткалы түрдегі контактылар орналасқан колонканың астынан үстіне қарай булар жылжиды. Олар аппараттың төмеңгі бөлігіне колонкада орналаспаған кипятильник арқылы түседі.
Бұлар сұйық арқылы тарелканың төмеңгі жағына өтеді. Оны 1-ші деп санаймыз. Бұнда тарелкаларды төленнен жоғарыға қарай белгілейміз. 1-тарелкада концентрация х -ге, температура -t -ге тең болсын. Жоғары температурада сұйық пен будың әсерлесуі нәтижесінде, сұйықтың бір-бірден буланады, ал бу НК-ға ауысады. Сондықтан келесі, яғни 2-ші тарелкаға НК-құрамындағы бу түседі, ол у >х -ден екінші тарелкада. НК-көп болады біріншіден, яғни х > х .
Бұлардан дефлегматорға конденсирленеді, су мен суытылады, бұдан алынған сұйықтық деллтельде (бөлгіште) диспшллят және флегмаға бөлінеді. Бұдан олар тарелкалық жоғарғысына барады. Бұдан дефлегматар арқылы калонкада сұйықтық түзіледі. Кипятильниктегі жылудың күшін төмендету үшін бастапқы қоспаны алдын-ала жылытқышта сұйықтық қайнау температурасына дейін жетеді. Колонка 2-бөлікке бөлінеді. Жоғарғы бөлігі 1Q- да булардың НК-жанады, ал төмеңгі бөлігі 1б-де сұйықтықтың НК-бөлінеді. Флегменттің бөлінуінен қалған конденсаттың бір бөлігі дистиллят (ректификат) немесе жоғарғы өнім холодильникте суытылғаннан кейін, дистиллят жинағына барады.
Колонканың төменгі жағынан шығатын сұйықтықта екіге бөлінеді. Айтылғандай, 1-бөлігі кипятильникке, ал екіншісі сумен суытылғаннан кейін қалған қалдық жинаққа жиналады.
XII-14 – суретте үздіксіз әрекет ететін ректификация тек қана үздіксіз принципиальды жүйесі келтірілген.
Ал енді приодты әрекет ететін қондырғылар. Бұндай қондырғылар аса ұлкен емес маштабты өндірісте қолданылады.
XII-15-суретте. Бірінші қайнауға дейін жылытылынады және ректификационды колоннканың төмеңгі тарелка арқылы түседі.
Бұнда булар НК-ға дейін жаңада, дефлекматорда конденсирленеді, бөлгіш флегма мен дисстилятқа бөлінеді. Соңғы өнім тоңазтқышта суытылады және жинаққа келеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
