Өндірістік мақсаттағы ғимараттарға және құрылыстарға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      205. Себезгілердің, қол және аяқ ванналарының, қол жуғыштардың, сондай-ақ желдеткіштің

ішке тарту жүйелерінің барлық түрлеріне, шаңды басу үшін суды шашу жолымен үй-жайдың ауасын 

салқындатуға арналған судың сапасы Кодекстің 144-бабының 

 сәйкес бекітетін «Су 

6-тармағына

көздеріне, шаруашылық-ауыз су мақсаты үшін су жинау орындарына, шаруашылық ауыз сумен 

жабдықтауға, суды мәдени-тұрмыстық пайдалану орындарына және су объектілерінің 

қауіпсіздігіне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық қағидаларына 

сәйкес ауыз суға қойылатын талаптарға сай болады.

      206. Өндірістік су құбырларының техникалық суын унитаздың жуғыш багына жалғауға жол 

беріледі.

      207. Кодекстің 62-бабының 

 сәйкес геотермалды суларды (олар бар болғанда) 

8-тармағына

халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган 

ведомствосының аумақтық бөлімшелерінің санитариялық-эпидемиологиялық қорытындысы бар 

болғанда себезгі және жуынатын бөлмелерде ыстық сумен жабдықтау мақсатында пайдалануға жол 

беріледі.

      208. Техникалық су құбырының шаруашылық-ауыз сумен қосылып берілуі, өндірістік 

құрылымдарға және технологиялық процестерге тазартылғанға дейінгі ағынды сулардың ағысының 

жарылуынсыз берілуіне болмайды.

      209. Ашық субетімен салқындатқышын қосатын қайта салқындатылған сумен жабдықтау 

жүйесіндегі суларды қолданған жағдайда арнайы ингредиенттердің құрамы шекті рұқсат етілген 

тастандылар (ары қарай ШРЕТ) мөлшерімен регламенттеледі. Канцерогенді заттар үшін ШРЕТ 

жұмысшылар мен халықтың денсаулығына әсер етуі мүмкін қауіп есепке алына отырып белгіленеді.

      210. Ішкі су құбыры мен су бұру құрылғылары, сондай-ақ сыртқы сумен жабдықтау және су 

бұру жүйелері өндірістік және шаруашылық-ауыз су қажеттілігіне су беру және сарқынды суларды

бұру үшін барлық өндірістік және қосалқы ғимараттарда және өнеркәсіптік алаңдарда 

қарастырылады.

      211. Сумен жабдықтаудың айналым жүйесіне сарқынды суларды жіберу тек өнеркәсіптің 

өндірістік кәрізіне жіберу алдын ала тазартудан өткізілгеннен кейін су қоймасына және басқа 

жерлерге Кодекстің 62-бабының 

 сәйкес халықтың санитариялық-эпидемиологиялық 

8-тармағына

саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшелерінің 

санитариялық-эпидемиологиялық 

 бар болғанда рұқсат беріледі.

қорытындысы

      212. Тоған-жинауыштың, өнеркәсіптік сарқынды сулардың жинау орнының және шлам сақтау 

орнының құрылғысы белгілі бір пайдалану мерзіміне, оларды одан әрі жою және топырақтың 

құнарлылығын қалпына келтіру тәсілдерін көрсете отырып, халықтың 

санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының 

аумақтық бөлімшелерінің санитариялық-эпидемиологиялық 

 бар болғанда анықталады 

қорытындысы

және жер асты мен қабат аралық жер асты суының және онымен гидравликалық байланысқан жер 

беті су объектілерінің ластану мүмкіндігін болдырмауы тиіс.

      213. Елді мекенде орталықтандырылған сумен жабдықтау жүйесі мен су бұру жүйелері 

болмағанда жергілікті жүйелер көзделеді.

      214. Себезгілердің, қол жуғыштардың және санитариялық тораптардың сарқынды суларын 

шаруашылық-тұрмыстық су бұру желісіне шығару көзделуі тиіс.

      215. Газдар бөлетін өндірістік сарқынды суларды ағызған жағдайда газдың өндірістік 

бөлмелерге кіруіне қарсы шаралар қарастырылады.

      216. Зиянды булар және газдар (меркаптан, күкірт сутегі, цианды сутек, күшәла сутегі) 

түзілмесе және бөлінбесе немесе сарқынды суларды тазартудың барлық процестері тұмшаланған 

және жергілікті сыртқа тарату желдеткіші құрылғысы бар болғанда өндірістік ғимараттарда 

сарқынды суларды тазарту құрылғыларын орналастыруға жол беріледі.

      217. Өндірістік объектілерде өндірістік сарқынды суларды тазарту қондырғылары және 

өндірістік бақылауды беткей су нысандарына тазартылған сарқынды сулардың жинақталған орнынан

төмен, сондай-ақ грунт және пластаралық жер асты сулардың ластану жағдайын бақылауды 

ұйымдастыру қажет.

      218. Қалдықтарды зарарсыздандыру бойынша құрылысты салуға арналған алаңды таңдағанда 

ауыл шаруашылығы үшін бағалы емес құнсыз жерлер пайдаланылады.

      219. Кәдеге жаратылмайтын қалдықтарды көмуге және жинауға арналған полигондар елді 

мекеннің және өндірістік алаңның шегінен тыс жерде орналастырылады.

      220. Полигондарда өндірістік қалдықтар туралы ақпаратты қамтитын құжаттамалар 

толтырылады:

      1) өнеркәсіптік қалдықтардың болжанатын көлемінің мөлшері мен сапасы (қауіптілік 

сыныбы бойынша), олардың физикалық-химиялық, токсикологиялық және радиациялық қасиеттері 

жөнінде деректер;

      2) өнеркәсіптік қалдықтардың қоршаған ортаға ықтимал салдарлары әсерінің сипаттамасы;

      3) өнеркәсіптік қалдықтарды зарарсыздандыру, кәдеге жарату, көму мәселелерінің 

технологиялық шешімі;

      4) топырақты зиянды заттардан қорғау және бұзылған және ластанған топырақты қайта 

құнарландыру бойынша іс-шаралар.

      221. Қалдықсыз технологияны енгізудің техникалық мүмкіндігі болмаған жағдайда, уытты 

және радиоактивті өндірістік қалдықтарды залалсыздандыру, кәдеге жарату, көму бойынша 

іс-шаралар кешені көзделеді.

      222. Уытты қалдықтарды жинау, жинақтау, ыдысқа салу, тасымалдау, залалсыздандыру және 

көму тәсілдері мен тәртібі химиялық заттардың қауіптілік сыныбын ескере отырып, Кодекстің 

144-бабының 

 сәйкес бекітетін «Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, 

6-тармағына

пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын 

санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» 

 сәйкес жүзеге асырылады.

санитариялық қағидаларға

      223. Өндірістік қалдықтар объектіде немесе мамандандырылған ұйымдарда жойылады, 

көміледі немесе кәдеге жаратылады.

      224. Өндірістік қалдықтар өнеркәсіп аумағында қауіпті сыныпқа сәйкес, қоршаған ортаның

ластануын болдырмайтын және жұмысшылар мен халықтың денсаулығына әсерінсіз жағдайда сақталуы

тиіс.

      225. Құрамында уытты заттар бар қатты қалдықтарды сақтау Кодекстің 144-бабының 6-

тармағына сәйкес бекітетін «Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға,

залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын 

санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» 

 сәйкес көзделеді.

санитариялық қағидаларға

      226. Өндірістік қалдықтарды көму өнеркәсіптің өндірістік алаңшасынан және елді-мекен 

жайлардан алшақ жерде жүргізіледі. Көму үшін өндірістік қалдықтар полигоны мен арнайы 

жабдықталған қондырғылар (күлүйіндісі, шлам-, шлакжинауыштар, қалдық қоймасы, үйінді және 

жобалық шешімдер бойынша қоршаған орта мен халықты нормативті қорғауды қамтамасыз ететін 

тағы басқа қондырғылар) қолданылады.

«Өндірістік мақсаттағы ғимараттарға

және құрылыстарға қойылатын      

санитариялық-эпидемиологиялық     

талаптар» санитариялық қағидаларына

1-қосымша             

Микроскоп шегінен тыс монтаж үстелінің жұмыс аймағының

жарықтандырылуы

1-кесте

р/с

№

Ажырату 

объектісінің 

өлшемі, бұрыштық 

минуттар

Жұмыс ауысымы уақытына 

шаққандағы дәл көзбен 

көру жұмысының уақыты 

пайызбен

Жарықтандыру, люкс (

бұдан әрі - лк)

Жұмыс бетінің 

жарықтығы, кд/м

2

1

2

3

4

5

1

1,5-тен кем

60-тан артық

60-тан 30-ға дейін

30-дан кем

4000

3000

2000

300-ден 500-ге дейін

2

1,5-тен 3,0-ге 

дейін

60-тан артық

60-тан 30-ға дейін

30-дан кем

2000

1500

1000

150-ден 300-ге дейін

3

3,5-тен 5,0-ге 

дейін

60-тан артық

60-тан 30-ға дейін

30-дан кем

1000

750

500

750-ден 150-ге дейін

Көзбен шолып бақылау экрандары бар жұмыс орындарының

жарықтандырылуы

2-кесте

р/

с

№

Экран түрі

Жарықтандыру, лк

Жұмыс 

үстелінде

Экранның шағылысу коэффициенті кезінде экран

бетінде

0,2 – 0,4

0,4 – 0,6

0,6 – 0,8

1

2

3

4

5

6

1

Телевизиялық:

белгінің жарықтығы 0,5-тен 150 

кд/м  дейінгі аралықты қоса 

2

алғанда

150-ден 500 кд/м  дейінгі 

2

аралықты қоса алғанда

200

 

 

400

200 – 300

 

 

300 – 500

100 – 200

 

 

200 – 300

75 – 100

 

 

150 – 200

2

Қайырмалы контрасты бар 

дисплейлі құрылғылар:

белгінің жарықтығы 0,5-тен 150 

кд/м  дейінгі аралықты қоса 

2

алғанда

300

200 – 400

100 – 200

75 – 150

150-ден 500 кд/м2 дейінгі 

аралықты қоса алғанда

400

200 – 400

100 – 200

75 – 150

3

Тура контрасты бар дисплейлі 

құрылғылар

300

100 – 150

50 – 75

50

«Өндірістік мақсаттағы ғимараттарға

және құрылыстарға қойылатын      

санитариялық-эпидемиологиялық     

талаптар» санитариялық қағидаларына

2-қосымша             

Медициналық пункттің ауданы

1-кесте

р/с

№

Жұмысшылар саны

Ауданы, шаршы метр (бұдан әрі – м )

2

1

2

3

1

50-ден 150-ге дейін

12 м

2

2

151-ден 300-ге дейін

18 м

2

      Ескертпе: Мүгедектердің еңбегін пайдалану мүмкіндігі көзделетін кәсіпорындарда 

медициналық пункттің ауданын 3 м дейін ұлғайтуға жол беріледі.

Фельдшерлік денсаулық сақтау пункті үй-жайларының құрамы мен

аудандары

2-кесте

р/с

№

Фельдшерлік денсаулық сақтау пункті үй-жайлары

Ауданы, м

2

1

2

3

1

Вестибюль-күту бөлмесі және тіркеу орны

18 (10)*

2

Фельдшерлік денсаулық сақтау пункті үй-жайлары

ауданы, м

2

3

Науқастар уақытша болатын бөлме

9 (9)

4

Емшара кабинеттері

24 (12) (2 үй-жай)

5

Науқастарды қабылдауға арналған кабинет

12 (10)

6

физиотерапия кабинеті

18

7

тіс дәрігері кабинеті

12

8

гинеколог кабинеті

12

9

Дәрілік нысандар және медициналық жабдық қоймасы

6 (6)

10

Тамбурда қол жуғышы бар дәретхана

1 унитазға (1 унитазға)

      *Жақшада оңтайлы ғимараттар көрсеткіштері берілген.

      1-ескертпе: тіс дәрігері кабинетін жергілікті денсаулық сақтау органдарымен келісім 

бойынша қарастыру қажет.

      2-ескертпе: Гинеколог кабинетін жұмыс істейтін әйелдердің тізімдік саны 1200 адамнан 

кем болмағанда қарастыру керек. Бір гинеколог кабинеті қызмет көрсететіндер саны – 2400 

адамнан артық емес. Фельдшерлік денсаулық сақтау пунктінің құрамында гинеколог кабинеті бар 

болғанда әйелдердің жеке гигиенасы үй-жайын қарастыру керек.

Жалпы зауыттық дәрігерлік денсаулық сақтау пункттері

үй-жайларының құрамы мен аудандары

3-кесте

р/с

№

Дәрігерлік денсаулық сақтау 

пункттерінің үй-жайлары

Ауданы, м

2

жарақат емдеу пункттері санаттары

жарақат емдеу

пункттері

санаттары

I

II

1

2

3

4

5

1

Күту және тіркеу орны бар 

вестибюль

24

18

15

2

Таңып-байлау бөлмесі - таза және 

іріңді

36 (2 үй-жай)

36 (2 үй-жай)

16

3

Науқастарды қабылдау кабинеттері

48 (4 үй-жай)

24 (3 үй-жай)

12

4

Физиотерапия бөлмесі

24

18

12

5

Тіс дәрігері кабинеті

24 (2 үй-жай)

12

12

6

Емшара кабинеті

18

12

-

7

Науқастардың уақытша болу бөлмесі

12

9

9

8

Денсаулық сақтау пункті 

меңгерушісінің кабинеті

9

9

-

9

Гинеколог кабинеті1)

12

9

-

10

Дүңгіршегі бар дәрілік нысандар 

қоймасы

9

9

6

11

Автоклав пен таңып-байлау 

материалдарына арналған үй-жай

9

9

9

12

Медициналық жабдық қоймасы

6

6

6

13

Тамбурда қол жуғышы бар дәретхана

1 унитазға

14

Себезгі

1 себезгі торына

      Ескертпе: Дене күші әлсіреген адамдардың және мүгедектердің еңбегін пайдалану 

мүмкіндігі көзделген кәсіпорындарда дәрігерлік денсаулық сақтау пунктінің үй-жайлары құрамы 

жұмыс істейтін адамдардың мүгедектігін, ауру тобын және еңбекке қабілеттілікті жоғалту 

дәрежесін есепке ала отырып, жергілікті денсаулық сақтау органдарының келісімімен 

толықтырылуы мүмкін.

Санитариялық-тұрмыстық үй-жайлар құрамы

4-кесте

р

/

с

№

Өндірістік 

процестертобы

Процестердің санитариялық 

сипаттамасы

Адамдардың 

есептік саны

Гардероб 

түрі, бір

адамға 

бөлімше 

саны

Киімді арнайы

өңдеу

1 

себезгі

торына

1 

кранға

1

2

3

4

5

6

7

1

1

Қауіптілігі 3 және 4-сыныпты

заттар тудыратын дененің 

және арнайы киімнің:

1-а

тек қолдың;

25

7

жалпы, 

бір 

бөлімше

1-б

арнайы жуу құралдарын 

қолданбастан кететін дененің

және арнайы киімдердің;

15

10

жалпы, 

бір 

бөлімше

1-в

жуу құралдарын қолдана 

отырып денелер мен арнайы 

киімдердің ластану 

процестері;

5

20

бөлек, 

бір 

бөлімшеден

арнайы киімді

химиялық 

тазарту

2

Жылудың молдығы немесе 

қолайсыз метеорологиялық 

жағдай айларда өтетін 

процестер:

2-а

конвекциялық жылу мол 

болғанда

7

20

жалпы, 

екі 

бөлімше

салқындатуға 

арналған 

үй-жай

2 2-б

сәулелі жылу мол болғанда

3

20

жалпы, 

екі 

бөлімше

салқындатуға 

арналған 

үй-жай, 

жартылай 

себезгілер 

арнайы киім 

мен аяқ 

киімді 

кептіру

2-в

киім мен аяқ киімнің 

ылғалдануы н тудыратын 

ылғалдың әсеріне байланысты

5

20

екі бөлек

бөлімше

жылытуға 

арналған 

үй-жай, 

арнайы киім 

мен аяқ 

киімді 

кептіру

2-г

ауа температурасы +10С және 

одан төмен болғанда, ашық 

ауадағы жұмыстарды қоса 

алғанда

5

20

екі бөлек

бөлімше

3

3

Қауіптілігі 1 және 2-сыныпты

заттармен, сондай-ақ ауыр 

иісі бар заттармен дененің 

және арнайы киімнің 

ластануын тудыратын 

процестер:

3-а

әдетте тек қолдардың 

ластануын тудыратын дене мен

арнайы киімнің ластануын 

тудыратын процестер

7

10

жалпы, 

бір 

бөлімше

химиялық 

тазарту

3-б

3

10

екі бөлек

бөлімше

арнайы киімді

сақтау орнын 

жасанды 

желдету, 

дезодорациялау

4 4

Өнім сапасына, арнайы киімді

сақтауды ұйымдастыруға, 

сондай-ақ жұмыс алдында 

арнайы киім мен денені 

өңдеуге қойылатын ерекше 

санитариялық-эпидемиологиялық

немесе технологиялық 

талаптары бар өндірістік 

процестер

-

қолданыстағы 

нормативтік 

құқықтық 

актілерге 

сәйкес

      Ескертпе:

      1) өндірістік процестердің түрлі топтарының белгілері үйлескен жағдайда гардероб, 

себезгі бөлмелері мен қол жуғыштар түрлері барынша жоғары талаптар бар топтар бойынша, ал 

арнайы тұрмыстық және құрылғылар жиынтық талаптар бойынша қарастырылуы тиіс;

      2) 1-а тобы процестерінде тиісті негіздеме болғанда себезгі бөлмелерін қарастырмауға 

жол беріледі;

      3) арнайы киім мен аяқ киімнің шаң болуын тудыратын кез келген процестерде оларды 

шаңнан тазартатын үй-жайлар мен құрылғылар қарастырылуы тиіс;

      4) блок-контейнерлерден тұратын оңтайлы ғимараттарда себезгі торларының есептік санын 

40%-ға дейін азайтуға жол беріледі;

      5) инфекцияланған және радиоактивті материалдармен, сондай-ақ қауіпті заттармен жұмыс 

кезінде тері арқылы түскенде санитариялық-тұрмыстық үй-жайлар қолданыстағы НҚА-ға сәйкес 

жобалануы тиіс.

«Өндірістік мақсаттағы ғимараттарға

және құрылыстарға қойылатын      

санитариялық-эпидемиологиялық     

талаптар» санитариялық қағидаларына

3-қосымша             

Иондаушы сәулеленудің нормаланатын параметрлері

р/с 

№

Сәулеленуге 

ұшырайтын 

адамдардың 

санаты

Үй-жайлар мен аумақтардың 

тағайындалуы

Сәулелену ұзақтығы 

сағат-жыл

Эквиваленттік дозаның 

жобалық қуаты сағатына

микроЗиверт (мкЗв/сағ)

1

2

3

4

5

1

А санаты

Сәулелену көздерімен (

радиометриялық, өлшеп-орау,

жуу) жұмыс кезінде 

персоналдың тұрақты болатын

үй-жайлары

1700

6,0

2

Б санаты

Персоналдың уақытша болатын

үй-жайы

850

12,0

3

Халық

Б Тобының персоналы бар 

объектінің үй-жайлары мен 

СҚА аумағы

2000

1,2

Кез келген басқа үй-жайлар 

мен аумақтар

8800

0,06

      Ескертпе: кестеде объектілерде бар техникалық сәулелену көздері дозасы қуатының 

мәндері келтірілген. Эквивалентті дозаның өлшенетін мәнінен тиімді мәндерге ауысуы 

әдістемелік нұсқауларға сәйкес жүзеге асырылады.

«Өндірістік мақсаттағы ғимараттарға

және құрылыстарға қойылатын      

санитариялық-эпидемиологиялық     

талаптар» санитариялық қағидаларына

4-қосымша             

Өндірістік объектілердегі табиғи немесе механикалық желдету

р/с

№

Табиғи 

желдетілетін 

үй-жай

Табиғи желдетусіз

Шығыс

Ішке тарту жүйелері

1 адамға сағатына

текше метрмен 

шығын (бұдан әрі 

– м /сағ)

3

1 адамға м

3

/сағ

жалпы саны

Жалпы ауа алмасу 

пайызы (бұдан әрі - 

%), артық емес

1

2

3

4

5

6

1

30 (1 адамға 

шаққанда үй-жай 

көлемі 20 текше 

метрден (бұдан 

60

1

Ауа алмасудың сағатына 10

және одан аз жиілігі 

әрі - м ) кем 

3

болғанда)

кезінде рециркуляциясыз 

немесе рециркуляциямен

2

20 (1 адамға 

шаққанда үй-жай 

көлемі 20 м  және

3

одан артық 

болғанда)

60

90

120

-

-

-

20

15

10

Жалпы ауа алмасудың 

сағатына 10-нан аз 

еселігінде 

рециркуляциямен

      Ескертпе: «табиғи желдетусіз» үй-жайды сыртқы қабырғасында ашылатын терезелері мен 

ойықтары жоқ үй-жайларды немесе терезелерінің жалпы ауданы 20 %-дан кем ашылатын терезелері 

мен ойықтары бар, сондай-ақ үй-жайдың биіктігінен 5 есе асатын қашықтықта орналасқан, 

ашылатын терезелері бар үй-жайлар аймағы деп түсіну керек.

© 2012. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" ШЖҚ РМК