Оқытушыларына арналған әдістемелік нұсқау Алматы, 2006 жыл

Оқытушыға    ұсыныс:
1.Талқылау  барысында  оқушылардың  пікірлеріне  назар  аударыңыз.
2.  Оқушылармен  сабақтан    күтетін  ойыңыз  туралы  бөлісіңіз.
3.Дайындық  кезеңінде  төменгі  етістіктерді  қолданыңыз.
Танымдық  және  дайындық  үрдісінде  қолданылатын  етістіктер
Етістіктің      мағынасына      қарай      таным      процесінің      әр  деңгейінде  қолданылады.
1.  Білім
Ақпаратты  қайталау 
Айқындау,  анықтау
Есепке  алу
Қайталау
Білу
Белгілеу
Қарым-қатынаста 
болу
Әрлеу
Еске  түсіру
Сай  болу
Қайталау
Есте  сақтау
Қайталау
2.  Түсіну/игеру
Өз  сөзімен
ақпаратты  қайта  айту 
Топтастыру
Суреттеу
Түсіндіру
Айту
Белгілеу
Орналастыру, 
түсіндіріу
Білу
Есеп  беру
Қайта  жүйелеу
Көру
Таңдау
Сөйлеу,  аудару
З.Мәлімдеме 
Жаңа  жағдайда  өз  біліміңді  қолдан 
немесе  қорытынды  жаса
Қарата  сөйлеу
Әрекет  жасау
Талдау
Дайындау
Анықтау
Машықтау
Көпшілікті  көрсету
Жазып  алу
Қабылдау/
жұмыс  ұсыну
Жалпы  сипаттап 
суреттеу
Бейнелі  көрсету
Шешу
Қайта  көрсету
Қолдану
5.Жинақтау
Қарым-қатынасты  құрастыра  отырып, 
жеке  бөлімдерді  бір-біріне  қосып, 
жаңа  жағдай  жасау 
Орнату
Басқару
Шақырту
Ұйымдастыру
Жинау
Жоспарлау
Құрастыру
Дайындау
Жинақтау
Ұсыну
Жасау
Орнату
Үлгісін  жасау
Жинақтау
Жинақтау
Жазу
4.Талдау 
Біліміңді  бөлімдерге  бөл,  бөлімдер 
арасындағы  байланысты  анықта
Талдау  жасау
Хабарлау/хабар  беру
Санау
Кесімді            іс-әрекет
Салыстыру
Құрастыру
Сынау
Сұрау,    тестілеу
6.  Бағалау 
Сыналған  ұсыныстарға  сүйене 
отырып,  шешім  қабылдау 
Хабарландыру
Бәстесу 
Шешу
Бағалау 
Болжау
Басу 
Бағалау
Талдау 
Белгілеу
Салыстыру 
Іріктеу
Қорғану 
Жәрдемдесу
Есебін  шығару 
Бағалау
Жекелеу
Кемсіту
Айыру
Емтихан  алу
Тәжірибе  жасау
Суреттеу
Бағалау
Мінез-құлықты  білдіретін  етістікті  таңдаңыз
Макнил  және  Вилес  (1990).  Оқытудың  негізі:  киімдер,  жоспарлар,  әдістер.  Нью-Йорк 
баспахана  Максимилиан.
Төменде    берілген    6  етістіктің  түрлерінен    мінез-құлықты  немесе  тәртіпті  білдіретін  түрлерін 
таңданыз.
1.Креативті    мінез-құлық
ҚОСЫМША
 Б
25

Өзгеру,    жалпылау,  қайта  топтастыру,  ауыстырып  айту,  қайта  көшіру 
Сұрау,    өзгерту,  қайта  жасау,    атын  өзгерту,    қайта  түрлендіру,  жеңілдету.
Жасау,    мазмұнын  айту,    қайта  сұрыптау,    қайта  құру,    қайталау,  жүйелеу.
Талпыну,  өшіру,  ұстау,  жұлу,  тырнау,  жинастыру.  қайталау,  жүйеге  келтіру.
Өшіруге  талпыну,  ұстап  алу,  ажырату,  тырнау,  қайталау.
2.Шектелген  мінез    құлық
Қорғану,  бағалау,  қорытындылау,  орнын  басу,  шыдау,  қашу,  ұялу,  тиісу,  байланыстыру, 
төлеу,  кекештену,  сақтау,  бастау,  жұмыс  істеу,  тығылу. 
Әкелу,  аяқтау,  орналастыру,  шығару,  бөлісу,  қосу. 
Сатып  алу,  жақын  келу,  басқару,    ұсыну,  шиеленісу,  алу,  келу,  құру,  қарыз  беру, 
қамсыздандыру,  ату,  жындану. 
Аяқтау,  лақтыру,  рүқсат  беру,  жинау,  қысқарту,  жақындау. 
Түзету,  алу,  жарықтандыру,  көтеру,  қазу,  тырысу.
3.Қисынды  мінез-құлық.
Талдау,  қиыстыру,  кереғарлау,  көрсету,  түрлендіру,  жоспарлау,  анықтау,  пайда  болу,  құру-
бағалау,  өткізу,  сақтау,  ашу,  жіктеу,  кеңес  беру.
4.Айыптайтын  мінез-қүлық.
Бағалау,  салыстыру,  сынау,  ұялту,  дәлелдеу.
Құлау,  айыптау,  сақтау,  қаптау,  жырту,  нығайту,  иірімдеу,  насихат  беру,  қолдамау.
Талпыну,  кеңейту,  қосу,  нығайту,  жіберу,  қарау,  ұзату,  ақпарат  беру  ұстаным  қызмет  ету, 
жабдықтау.
Бастау,  сезу,  қатысу,  тігу,  тірек  болу,  байқау,  ескертуге  тыйым  салу.
5.  Кемсіту  мінез-құлқы.
Талдау,  суреттеу,  кемсіту,  анықтау,  жазып  алу,  жайғастыру,  жек  көру,  қашу,  ұру,  шығарып 
жіберу,  жою.
Жинау,  байқау,  жек  көру,  табу,  оқшаулау,  елемеу,  шығару,  тыйым  салу.
Анықтау,  ажырату,  тану,  тіркеу,  реттеу,  тандау,  бұрмалау.
6.  Әлеуметтік  мінез-қүлық.
Қабылдау,  жауап  беру,  қарама-қарсы  әсер  ету,  кешіру,  күлу,  жауап  беру. 
Жіберу,  бәстесу,  билеу,  күтіп    алу,  құттықтау,  күлімдеу,  келісу,  көмектесу,  қатысу,  сөйлесу, 
бірлесе  жұмыс  істеу. 
Жәрдем  беру,  құрастыру,  талқылау,  бір-біріне  әсер  ету.
Тапталу,  беру,  істеу,  қатынас  құру,  жабу,  айналдыру,  жаншу,  жуу,  жөндеу,  жамау,  білдіру, 
басу.
Дамыту,  басқару,  сағыну,  қайталау,  сырғанау,  қолдану.
Тарату,  ұстау,  ұсыну,  қайтару,  қимылдау,  дауыс,  беру,  жасау,  хабарлау,  ашу,  атта  шабу, 
таратылу,  байқау.
ҚОСЫМША
 Б
26

Шағын  ашық  сабақтың  өткізілуі.
1.  Оқушыларды  шағын  3  топқа  бөлу.
Бірінші  -    шағын  топ  мұғалім  есебінде  сөйлейді
Екіншілері  -  оқушылар  есебінде
Үшіншілері  -  байқаушылар  ретінде  оқу  үрдісін  бағалайды.
2. Әр  топтың  рөлін  анықтау
1-топ.  Оқытушы  алдыңғы  және  жалғастырушы  сабақтарда  байқаушылармен  екі  кездесу 
өткізіп,  оқу  жоспарын  дайындау  керек.
2-топ.  "Оқушылар"  ойландыратын  сұрақтарды  сабақ  барысында  белсенді  қойып  отыруы 
керек.
3-топ.  “Байқаушылар"  сабақ  барысында  бағалау  түрлерін  қолдану  керек,  сонымен  қоса 
кездесулерге  белсенді  қатысып  отырулары  керек.  (қосымша  Д  қараңыз)
3.  Топтық  жұмысты  қорытындылауға  оқушыларды  рухани  марапаттауды  қолдану  қажет.
ҚОСЫМША  В
ҚОСЫМША
 В
27