Сонымен қатар наша қолданушылардың әлеуметтік деңгейі өзгеріп отыр, соңғы кезде
тұрмыстық жағдайы жақсы отбасылардың балалары есірткіге салынып барады.
2004 жылғы байқау бойынша Қазақстанда есірткі тұтынушылар саны 48 мың болған.
- 1000 адамға дейін- аймағы жоқ.
- 1000-нан 3000 адамға дейін 9 аймақ.
- 3000-нан 5000 адамға дейін 5 аймақ.
- 5000-нан жоғары 2 аймақ.
Жалпы Қазақстан Республикасындағы тұрғындар саны 14951300 адам болса, оның 47924-
ті есірткі тұтынады, сонда әр 312-ші адам нашақор болып табылады. Орта Азия еліндегі есірткі
тұту ситуациялық мәселе. Халықаралық эксперт санағы бойынша. Қазақстандағы есірткі
таратушылар; 200-250мың, Қырғызстанда- 80-100 мың, Тәжікстанда- 45-55 мың, Өзбекстанда
65-90 мыңды құрайды. Аталған аймақтардағы есірткі таратушылардың жалпы тенденциялары
мыналар; осы профилді бақылаудың тамыр арқылы қолдану үшін героин сапасының түсуі.
Есірткіні күре тамыр арқылы қабылдау көптеген қан арқылы жұғатын, өте қауіпті АҚТҚ,
гепатит Б ,С және т.б. ауруларға душар етуде.
Қазақстанда соңғы жылдары Афганистан героиінін контрабандылық жолмен Ресей
рыныгына, Орта-Батыс елдеріне тасмалдаушы транзиттік территорияға айналып отыр.
Бұл наркотранфиктің қолданылуы мына жағдайлармен түсіндіріледі:
Біріншіден, Ауғаныстандағы наша өндірісінің қарқынсыз дамуы, ел тасымалдаушыларды
басқа да қосымша жаңа бағыт пен базар іздеулеріне алып келеді.
1999-2001 жылдар аралығында. «Оңтүстік тармақ» және Балқан бағыты аса күшті героин
тасымалдау бағыты болған.
Екіншіден, есірткі нарығында соңғы жылдары «Қайта бөлу орны» болды. Ауған және Тәжік
есірткі тасымалдаушылары, Европа аймақтарына жеке героин бағытын құруға құмартты. Осы
тұста Қазақстан жері олар үшін наша транзитінің контрабандылық зонасы болып табылды,
және бұл бағытты «Жібек жолы» деп атады.
Қазақстан есірткі тасмалдаушылар үшін тек шетелге шығатын транзиттік бағыты ғана емес,
олар үшін шикізат базасы болып табылатын, 140 мың гекторға созылып жатқан, жабайы түрде
өсетін үнді коноплясы бар, жыл санын 3-4 тоннаға дейін марихуан өндіруге болатын атақты Шу
алқабы бар.
Қазақстан жеріндегі ұсталғандар жылдан-жылға артып отыр. Олардың өмірде нашаның өте
ауыр түрлерін де көптеп көрсетуге болады.
2002 ж. 954 кг. героин тіркелінсе, 2003жылы - 123,0 кг, 2004 жылы - 130 кг. аса есірткі
тіркелінген.
НЭҚ дың көрсетуі бойынша Қазақстанның 4 қаласында өте көп мөлшерде тіркелінген. ЕИТ-
ның 90пайызы героин қолданады, 40% -апиын, 18% басқа есірткі. Героин басқа есірткіге
қарағанда өте көп қолданылады.
Мазмұны:
1. АҚТҚ/ЖҚТБ, нашақорлық және есірткі.
2. Жастарға қауіп төндіруші, есірткі және оның қолданылуы.
3. Есірткі туралы шындық пен аңыз, нашақорлық және есірткіні күре тамыр арқылы қолдану.
! Залалды азайту бағдарламасы.
! ЖЖБИ, оның серіктерімен қауіпсіз жыныстық қатынас тәжірибесі.
! Жер бетіндегі есірткіні заңсыз пайдалану. ЖЖБИ арасындағы АҚТҚ-ның өсу деңгейі
! Жастар арасындағы есірткі қолдануды болдырмау және оларды қорғау факторлары.
Оқу жаттығулары:
1. Тәуелділік, ЖЖБИ өміріне есірткінің зияны. Залалды азайту бағдарламасы.
2. Есірткі туралы шындық пен аңыз.
Күтілетін нәтиже:
Оқушылар аталған мәліметтерді оқыған соң, білу керек:
1. Есірткіге қатысты терминдердің мағынасын білу: есірткі, нашақор, төзімділік.
2. Есірткіні ине арқылы тұтынушылардың АҚТҚ-ға әкеп соғатынын білу.
АҚТҚ/ЖҚТБ
ЖӘНЕ
НАШАҚОРЛЫҚ
ЕСІРТКІ
87
3. Әлемнің әр түкпіріндегі есірткіні заңсыз қолданудың жағдайы және ЖЖБИ арасында
АҚТҚ-ның өсу деңгейі.
4. Есірткінің жыныстық қатынас кезіндегі АҚТҚ-ЖҚТБ қаупін анықтау.
5. Есірткі қолданудағы қауіпті жүріс-тұрыспен әлсіздік айырмашылығын айту.
6. Есірткі қолдану себептерін және оны қолдану аясын тарылтуды анықтау.
5.1. ЖАТТЫҒУЫ
Тәуелділік, ЖЖБИ өміріне нашақорлықтың әсері «Залалды азайту» бағдарламасы.
Уақыт: 3 академиялық сағат.
Жабдықтау: «Шындық пен аңыз» туралы пайымдау, шындық пен аңызды сараптайтын
ақпараттар, флипчартқа арналған қағаз, маркерлер, жабылатын бұлыңғыр қорап, талқылауды
арнаға бұру үшін қолданылатын өзекті 2 жинақтан тұратын сұрақтар.
Жабық қорапта сұрақ жазылған қағаз бұл қорапты сондай-ақ «Сыйлық ойнына» қолдануға
болады.
5,1 А және 5,1 Б. ресурстық материалдарының көшірмесі (АҚТҚ/ЖҚТБ және ЖЖБИ қауіпті
жүріс тұрыс, АҚТҚ инфекциясының өсуі).
Күтілетін нәтиже:
Аталған модульді зерттеп болған соң, оқушылар білу керек:
1. Есірткіге қатысты (нашақор, нашақорлық, төзімділік) терминге анықтама беру, есірткіні
ине арқылы тұтынудың зардаптарын атау.
2. Қазақстандағы АҚТҚ-ның қауіп қатер мен оған деген әлсіздіктің өсу барысы.
3. Әлсіздік пен қауіп-қатер неге әкеп соғатынын түсіндіру.
4. ЕИТ өміріне нашаға тәуелдіктің әсерін айту.
5. Алдын алу бағдарламаларының рөлін түсіндіру.
6. Есірткі қолдануға түсушіліктің себептері мен әдістерін талдау.
Мазмұны:
1. АҚТҚ/ЖҚТБ нашақорлар және есірткіге тәуелділік.
2. Жастарға есірткі мен нашақорлық қаупі.
3.Залалды азайту бағдарламасы.
4. ЖЖБИ және оның серіктерімен қауіпсіз жыныстық қатынас
5. Әлемнің әр түкпірінде есірткіні заңсыз пайдалану.
Өткізу әдісі:
1. “Сыйлық” ойыны.
2. Оның тәртібі бойынша қатысушыларды екі топқа бөлу.
3. Әр топқа келесі тапсырмаларды беру:
!
есірткі терминін талдау және анықтама беру.
!
Оқушыларға таныс есірткі түрлерін атау, қағазға жазу.
!
Орталық нерв жүйесіне тигізетін әсеріне қарай ПБЗ- ды үш топқа топтастыру.
!
Аталған аймақта кездесетін, есірткілерді әр түсті маркерлермен бояу.
!
Есірткі қолдану әдістерін айту (есірткі пайдаланудағы өте қауіпті тәжірибені атау).
4. Оқушыларға жасалған презентациядан соң, қағаз бетінде көркемдеу презентациясын
мұғалім беруі тиіс:
!
Есірткі терминіне анықтама беру.
!
Орталық жүйке жүйесіне тигізетін әсеріне қарай оны үш топқа бөлу (стимуляторлар,
депресанттар, галлюциногендер).
!
Ресурстық материал мен материал үлгілерін пайдалана отырып, Қазақстан
Республикасындағы нашақорлық және есірткі жағдайы туралы ақпарат беру.
!
Есірткіні күре тамыр арқылы қолданудың қауіп-қатер факторларына баға беру.
5. “Қуыршақ” ойыны
6. Ойын аяқталғанда қатысушыларға сұрақ қою:
88
АҚТҚ/ЖҚТБ
ЖӘНЕ
НАШАҚОРЛЫҚ
ЕСІРТКІ
Достарыңызбен бөлісу: |
