О. М.Әбутәліп ісқАҒаздарын мемлекеттік тілде жүргізу

236
Ісқағаздарын мемлекеттік тілде жүргізу
хаттамамен таныстыру 
– ознакомить с протоколом
хаттаманы бекіту 
– утвердить протокол
шешімді жүзеге асыру 
– реализовать решение
хаттаманы жүргізу 
– вести протокол
хаттаманы іске тігу 
– подшить протокол к делу
хаттаманы қарау  
– рассмотреть протокол
хаттамадан көшірме 
– выписка из протокола
хаттаманың нөмірі  
– номер протокола

237
Орынғазы Әбутәліп
«Ісқағаздарын мемлекеттік тілде жүргізу» пәнінің глоссарийі
Адресация – лауазым иесінің, мекеме, ұйым басшысының ресми 
қызметінің толық аты, қажет жағдайда тегі, әкесінің аты, аты.
Анықтама  –  мазмұны  белгілі  бір  фактіні  я  оқиғаны  дәлелдей- 
тін,  растайтын,  сипаттайтын  ақпараттық-анықтамалық  ісқағаздың 
түрі.
Арыз  –  ұйым  басшысының,  лауазымы  жағынан  жоғары  тұрған 
адамның  атына  белгілі  бір  ақпаратты,  өтінішті,  мәліметті  жеткізу 
мақсатында жазылатын ісқағазының бір түрі. 
Визит  карточкасы  –  іскерлік  қатынас  үшін  өте  керек  ісқағаз, 
құжат.
Жарнама  –  тауардың  өтімділігін  арттыру  және  коммерциялық 
мақсатта  жұртшылықты  белгілі  бір  өніммен  таныстыру,  құлағдар 
етуге бағытталған кұжат. 
Жеделхат  –  телеграф  (телетайп)  арқылы  жолданатын,  шұғыл 
мәселелер туралы хабарламалық сипаттағы құжат.
Жеке  іс  парағы  –  жұмысқа  қабылдану,  сайланбалы  органдарға 
сайлану кезінде, сондай-ақ ұйымдар, мекемелер мен ведомстволар та-
лап еткен басқа жағдайларда толтырылатын арнаулы бланк түріндегі 
ресми құжат.
Кепілхат  –  белгілі  бір  құндылықтардың  (құжат,  мүлік,  зат, 
ақша)  алынғанын  куәландыратын,  азаматтық  қарым-қатынастарды 
реттейтін ресми құжат түрі. 
Қолхат – қағаз иесінің біреуден не мекемеден бір затты (бағалы зат, 
құжат) алғандығын және оны белгілі мерзімде қайтарып беретіндігін 
міндеттеп көрсететін құжат.
Құжаттау үрдісі элементтері: құжаттарды дайындау; құжаттарды 
жолдау,  тіркеу;  сырттан  келген  құжаттарды  қабылдау,  тіркеу; 
құжаттарды  қолдануға  дайындау;  құжаттардың  жүзеге  асырылуын 
бақылау; құжаттарды мұрағат қорына дайындау.
Мінездеме  –  түрлі  мекеме,  ұйым,  бірлестік,  оқу  орындарында 
белгілі  бір  адамды  өмірбаяндық,  біліктілік,  кәсіптік,  адамшылық 
тұрғыда жазбаша сипаттау мақсатында жиі жазылатын ісқағазының 
бір түрі.
Өмірбаян – жеке адамның өмірінен мәлімет беретін ісқағазының 
бір түрі. 
Өтініш – жазбаша, ресми түрде баяндалған, өтіну, өтініш білдіру, 
сұрау туралы ресми құжат.

238
Ісқағаздарын мемлекеттік тілде жүргізу
Өтінім – мекемеішілік қатынаста қажетті заттарды алуға арнайы 
бланк түрінде толтырылатын құжат.
Ресми  құжатқа  тән  белгілер:  мазмұнының  қысқа  әрі 
тұжырымды  баяндалуы;  тұжырымдардың  дәл,  нақты  болуы; 
сөздер  мен  терминдердің  нақты,  тура  мағынасында  пайдаланы-
луы; терминдер мен тұрақты орамдардың бірегейлігі; терминнің ең 
қолданылу жиілігі; жоғары қалыптасқан мазмұндық-құрылымдық 
нормалардың қатаң сақталуы. 
Тапсырыс – мекемеаралық қажетті заттарды алуға арнайы бланк 
түрінде толтырылатын құжат.
Телефонхат – телефон я радио арқылы жолданатын хабарламалық 
сипаттағы құжат.
Түйіндеме (Резюме) – француз тілінен алынған термин. «Айтылған 
я  жазылған  мәселенің  қысқаша  түйіні»  деген  мағына  береді.  Резю-
ме  –  белгілі  бір  тұлғаның  өмірбаяны,  білімі,  мамандығы,  кәсіптік 
шеберлігі, біліктілігі, икемділігі жайлы нақты, қысқа мәлімет беретін 
ісқағазының бір түрі.
Сенімхат – бір адамның не мекеменің атынан екінші бір адамға 
тапсырманы орындай алу немесе бір затқа ие болу мүмкіндігінің бар 
екендігіне сеніп берілетін ісқағазының түрі.
Cтиль – латын сөзі, қазақ тіліне аударғанда «жазу мәнері» дегенді 
білдіреді. 
Стилистика  –  тілдің  қолданылу  заңдылықтарын  зерттейтін 
ғылым, ол тілдік белгілердің дұрыс қолданылу нормасы.
Ұсыныс – белгілі бір мемлекеттік органның, ұйымның, мекеменің 
жұмысын жақсартуға, жетілдіруге назар аударатын, осыған байланыс- 
ты қойылған міндеттерді шешудің жолдары ұсынылатын хабарлама 
түрі.
Хабарландыру – мәжіліс, жиналыстар, мәдени шаралар, тендер-
лер, вакансиялар туралы мәлімдейтін құжат.
Хаттама  жиналыстарда,  кеңестерде,  конференцияларда  және 
алқалық органдардың мәжілістерінде мәселені талқылау мен шешім 
шығарудың барысы туралы мәлімет беретін құжат. 
Ісқағаздарының қызметтері – реттеуші, негіздеуші, айғақтаушы, 
жүйелеуші, қайнар көзі, көрсеткіші.

239
Орынғазы Әбутәліп
Лексика-грамматикалық тесттер жинағы
№1
1. Ол Алматы қаласында .... .
а) тұрдым
ә) барды
б) дүниеге келді
в) қаза таптың
11.  1995  жылы  университет  .... 
түстім.
а) -ке
ә) -ті
б) -іне
в) -те
2.  Мен  1992  жыл...  2002  жылға 
дейін мектепте оқыдым.
а) -ға
ә) -да
б) -дан
в) -мен
12.  .......................  университетті 
1999 жылы бітірдім.
а) Әлем тілдері
ә) аталмыш
б) ол
в) аталған
3. Адамның жеке қасиеті – ............ .
а) саяхат
ә) ұстамдылық
б) қазақ
в) байлық
13. Докторлық диссертация .......... .
а) аштым
ә) дүниеге келді
в) қорғадым
в) жұмыс істеді
4.  Мен  1995  жылға  дейін  мұнай 
компаниясында инженер ...............
жұмыс істедім.
а) болды
ә) болған
б) болып
в) бола
14.  1995  жылы  «Болашақ» 
фирмасына инженер болып .......... .
а) туды
ә) келді
б) сөйлейді
в) ауыстым
5. Ұлтым – ........................ .
а) жоғары
ә) қазақ
б) орыспын
в) үйленген
15. Мен орысша ............... аламын.
а) сөйлеген
ә) сөйлеп
б) сөйлей
в) сөйледі