Н. К. Алпысбаева та рих ты оқыту


Хро но ло гия лық дағ ды лар қа лып тас ты ру да ғы



жүктеу 10,33 Mb.
Pdf просмотр
бет59/125
Дата05.07.2022
өлшемі10,33 Mb.
#38987
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   125
тарихты оқыту әдістемесі

Хро но ло гия лық дағ ды лар қа лып тас ты ру да ғы 
ойын дар мен тап сыр ма лар
Хро но ло гияны мең ге ру бо йын ша бе рі ле тін тап сыр ма лар әр 
түр лі бо лып ке ле ді. Мы са лы, оқи ға ның да та сын көр се ту не ме се 
да та бо йын ша оқи ға ны анық тау; оқи ға, да та ның арақа ты на сын 
бел гі леу; оқи ға ның ұзақ ты ғы, хро но ло гия лық са бақ тас ты ғын 
анық тау; да та лар дың ара сы нан бел гі лі бір про цес ке қа ты сын та-
бу; хро но ло гия лық қа тар, кес те тү зу; оқи ға дам уын ың ке зең де рін 
анық тау; оқи ға ның ке зең ге қа тыс ты лы ғын бел гі леу; оқи ға лар дың 
ара сы нан ең не гіз гі сін та бу; дәуір леудің өл шем де рін не гіз деу.
Жа сөс пі рім оқу шы лар ға хро но ло гия лық бі різ ді лік пен ор на лас-
ты ру ға мы на дай кар точ ка лар тар аты ла ды: Қа зақ Ор да сы ның құ-
ры луы; Көш пе лі өз бек мем ле ке ті нің ыды рауы; Аңы ра қай шай-
қа сы; Но ғай Ор да сы ның құ ры луы. Бұл тә сіл оқу кар ти на ла рын 
пай да ла нып та қол да нылады. Хро но ло гия лық да та лар дың қа та-
рын екі түр лі маз мұн ға сай тү зу ге бо ла ды. Бі рін ші қа тар – бір 
ға сыр не ме се оның бө лі гі не қа тыс ты да та лар; екін ші қа тар – қо-
ғам дам уын ың бір са ла сы на не ме се про це сі не қа тыс ты да та лар 
тіз бе гі. Соң ғы тіз бе мы на маз мұн да жа са луы мүм кін. Аңы ра қай 
шай қа сы: Ор бұ лақ шай қа сы, Қал мақ қы рыл ған шай қа сы, Шаң-
ды жо рық. Курс бо йын ша қайтала на тын оқи ға лар мен да та лар-
ды не гіз гі та қы рып тар тө ңі ре гін де топ тас тыр ған тиім ді. Мы са лы, 
отар шыл дық қа қар сы ұлт-азат тық кү рес, «Кі ші Қа зан төң ке рі сі». 
10-11 сы нып оқу шы ла ры на бе рі ле тін тап сыр ма күр де ле не тү се-
ді. Олар ен ді гі ке зек те хро но ло гия лық тіз бе, кес те құ рас ты ру ды, 
шы ғар ма шы лық із де ніс ті қа жет ете тін хро но ло гия лық ке шен тү-
зу ді мең ге руі ке рек: оның мә ні жай ға на да та лар ды тү зу емес, 
та ри хи да му да ғы күр де лі оқи ға лар мен про цес тер дің ке ше нін 
құ рас ты ру бол мақ. Та ри хи да та лар ту ра лы бі лім ді тек се ру үшін 
түр лі ойын дар, бай қау лар өт кі зі ле ді: да та лар бо йын ша эс та фе-
та (ко ман да ның әр бір мү ше сі жүр гі зу ші ата ған оқи ға ның да та-
сын атауы тиіс); «Уа қыт лен та сы» (да та лар ды бел гі лі бір қа ғи-
да, хро но ло гия бо йын ша жүйе леу), «Өк пек жыл дар» ойыны (әр 
түр лі мем ле кет тер де бір жыл да бол ған та ри хи оқи ға лар ды атау);
«Кім жыл дам?», «Үн де мес» жә не т.б.


154
Та рих пә ні нің бас қа пән дер ден ерек ше лі гі – өте ер те де гі 
фак ті лер ді, оқи ға лар ды баян дайт ын ды ғын да. Олар ды са бақ ба-
ры сын да құр айта сал сақ, оқу шы да еш қан дай та ри хи бі лім қа-
лып тас пай ды. Та ри хи бі лім ді жә не хро но ло гияны қа лып тас ты ру 
үшін өт кен оқи ға ның бей не сін, не гіз гі ті рек жә не қайтала на тын 
да та лар ды кел ті ре оты рып, сол айтылып отыр ған оқи ға ту ра лы 
тү сі нік қа лып тас ты руы мыз ке рек. Та ри хи фак ті ні хро но ло гия-
лық да та лар ды не гіз дей оты рып, си пат тап айт уы мыз қажет. Бұл 
мін дет тер ді жү зе ге асы руымыз үшін қан дай оқи ға ту ра лы та ри хи 
тү сі нік қа лып тас ты ра ты ны мыз ды бі ле оты рып, хро но ло гия лық 
да та ла рын атап өтуі міз ке рек.
Та ри хи тү сі нік тер үш түр лі объек ті ту ра лы қа лып та суы тиіс:
1. Қо ғам ның өт кен де гі бар лық та ри хын, фак ті ле рін қам ти-
тын ма те ри ал дық өмір – тұр мыс (ең бек құ рал да ры, адам-
дар кә сі бі, ша ру ашы лық тың түр лі са ла ла ры, т.б.), әлеу мет-
тік саяси өмір (фео дал, ка пи та лист, жұ мыс шы, т.б.). Та ри хи 
қай рат кер лер, со ғыс та ри хы ның оқи ға ла ры, та ри хи-мә де ни 
өмір ту ра лы тү сі нік тер.
2. Та ри хи уа қыт ту ра лы тү сі нік қа лып тас ты ру, қо ғам ның пәр-
мен ді дам уын тү сін ді ру ге мүм кін дік бе ре ді.
3. Та ри хи ке ңіс тік геог ра фия лық ор та ның, мем ле кет тің дам уы- 
на қа лай әсер ете ті ні ту ра лы тү сі нік қа лып тас ты ра ды. 
Та ри хи қоз ға лыс. Та рих ты оқы ту ба ры сын да үш түр лі тү сі нік-
ті хро но ло гия лық да та лар ға, яғ ни уа қыт ка те го риясы на не-
гіз дей оты рып үйре те ді.

жүктеу 10,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   125




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау